Rozmaite sposoby „oczyszczania organizmu z toksyn” w ostatnich czasach cieszą się niezwykle dużą popularnością w kręgach osób zainteresowanych zdrowym stylem życia. W artykułach pojawiających się w internecie i kolorowej prasie znaleźć można różnorodne magiczne mikstury, które rzekomo zbawienne są dla naszego organizmu. O oczyszczających i pożywnych koktajlach jest ostatnio stosunkowo głośno. Dietetycy, lekarze, trenerzy, a nawet osoby postronne, dość często proponują innym ,,szybki detoks”. Podobno za pomocą diety sokowej czy innych mikstur usuniemy toksyny z organizmu w mgnieniu oka, a w następstwie będziemy mogli się cieszyć zdrowiem. Problem polega na tym, że tego typu postępowanie niekoniecznie ma przekonujące uzasadnienie. Czy to kolejny ,,dietetyczny trend” oparty na zabobonach i mitach?

Detoks - o co w tym chodzi?

W rzeczywistości dieta tzw. ,,detoks" posiada różne definicje. Niemniej jednak celem diety ,,oczyszczającej" jest przede wszystkim pozbycie się toksyn z organizmu zwykle poprzez stosowanie daleko posuniętych restrykcji kalorycznych, a także poprzez stosowanie pewnych suplementów. Niektóre z tych diet mają na celu oczyszczenie określonych narządów jak np. wątrobę, a jeszcze inne oczyszczenie całego organizmu. Już na samym początku to brzmi dość kuriozalnie, prawda? Tego typu kuracja dietetyczna zazwyczaj ogranicza się do spożywania soków warzywno-owocowych czy głodówek trwających kilka dni czy tygodni. Wystarczy wpisać w przeglądarkę frazę ,,DETOKS, oczyszczanie organizmu" a wyskoczy nam tysiące różnego rodzaju doniesień na ten temat. Uwzględnienie magicznych mikstur w tego typu dietach ma rzekomo usuwać wszystkie toksyny z organizmu, a także mają za zadanie eliminować wszelkiego rodzaju choroby.

Detoks – wyjaśnijmy coś sobie

Na wstępie tego akapitu warto zaznaczyć, iż proces detoksykacji zachodzi z mniejszą lub większą wydajnością BEZUSTANNIE w ludzkim organizmie. Tak naprawdę nasze ciało cały czas jest narażone na działanie szkodliwych związków, zarówno tych dostarczanych z zewnątrz, jak i produkowanych przez organizm. Trzeba jednak wiedzieć, że nasz organizm ma niezwykłą umiejętność radzenia sobie z pewną ilością toksyn, poprzez pracę wątroby, płuc, nerek, jelit oraz skórę - skutecznie oczyszcza się z wszelkich zanieczyszczeń. Gdyby nie sprawne mechanizmy detoksykacji, ludzki organizm nie mógłby prawidłowo funkcjonować. Warto bowiem nadmienić, że sprawność procesów detoksykacyjnych możemy skutecznie wspomóc, zmieniając styl życia na bardziej higieniczny i zdrowy. Mowa tutaj m.in.: o odstawieniu palenia, ograniczeniu alkoholu, o wprowadzeniu regularnej aktywności fizycznej, jak i zdrowej diecie, która bogata jest we wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Dzięki temu zmniejszymy również ekspozycję organizmu na działanie szkodliwych związków. Obiegowe teorie głoszące, że kolorowe koktajle czy inne mikstury jak woda z cytryną mogą w szybkim tempie pomóc pozbyć się nagromadzonych toksyn, oparte są na zabobonach i mitach, nie mając wsparcia w fachowej literaturze naukowej. Warto sobie zapamiętać, że nasz organizm skutecznie oczyszcza się sam, jeśli zapewnimy mu sprzyjające warunki ku temu. Wypicie kilku soków warzywnych, przez zaledwie parę dni nie sprawi, że w trybie ekspresowym oczyścimy organizm z toksyn i będziemy zdrowi jak nigdy dotąd, zwłaszcza jeśli do tej pory prowadziliśmy niehigieniczny styl życia.

Detoks - wielkie nieporozumienie

Niestety wiele osób nie bierze pod uwagę dowodów popierających tego typu praktyki (lub ich braku). Diety ,,oczyszczające'' stały się niezwykle popularne, a rozgłaszane są przeważnie przez osoby, którym brak podstawowej wiedzy na temat fizjologii ludzkiej i które nie zagłębiły się dostatecznie w toksykologię i systematyczne przeglądy dowodów. Gwoli ścisłości, jeśli człowiek rzeczywiście zatrułby się szkodliwym związkiem, takim jak np. glin, arsen, ołów czy inną nieorganiczną lub organiczną substancją to ŻADEN specjalny poradnik detoksykujący znaleziony w internecie by mu nie pomógł, gdyż w takiej sytuacji znajdowałby się na oddziale toksykologii. Żeby leczenie było skuteczne, najpierw należy zidentyfikować toksynę - aby dobrać dobrze zbadane związki, które stosowane są w medycynie (oczywiście pod okiem specjalisty). Warto nadmienić, że zatrucie daną substancją wymaga podania innej odtrutki - nie ma preparatu czy leku, który oczyści na raz wszystkie toksyny zgromadzone w naszym ciele. Prawdą jest, iż nasz organizm kumuluje szkodliwe elementy, takie jak metale ciężkie lub niektóre substancje rozpuszczalne w tłuszczach bowiem jak wcześniej wspomniałem, posiada również specjalne mechanizmy detoksykujące, umożliwiające regularne pozbywanie się ich z ustroju. Natomiast większość suplementów odtruwających czy diet ,,oczyszczających'' ma niewiele (lub nie ma wcale) dowodów na ich skuteczność lub bezpieczeństwo. Jeśli np. wątroba nie radziłaby sobie z jakimiś środkami chemicznymi to doszłoby do niewydolności wielonarządowej - z pewnością nie siedzielibyśmy wygodnie przed komputerem i nie szukali sposobu na magiczny detoks... ;) 

Detoks - kilka słów na zakończenie

Na forach internetowych oraz rozmaitych blogach znaleźć można niezliczoną ilość domowych sposobów na oczyszczenie organizmu z toksyn. Ostatnimi czasy nowe odkrycia przyspieszające detoksykacje regularnie pojawiają się w sieci. Zauważmy, że tego typu nowinki często przedstawiane są w postaci sensacji. Zapewnianie, że tego typu kuracje czy mikstury płynne działają zbawiennie na nasz organizm, często wynikają z niewiedzy na temat fizjologii organizmu ludzkiego, czy też są oparte o nadinterpretację pojęć i informacji. Niestety dość duża część osób wierzy w niezliczone ilości niepotwierdzonych informacji pojawiających się w mediach. Nie ulega wątpliwości, że osoby prowadzące bardzo niehigieniczny tryb życia (tzn. palenie, nadużywanie alkoholu, mała aktywność ruchowa, niewłaściwy sposób odżywiania etc.) zwiększają ekspozycję organizmu na działanie rozmaitych toksycznych substancji. Najlepszym sposobem na detoks jest zmiana swojego stylu życia na lepszy – okresowe wypicie kilku mikstur do tego się nie zalicza.

Autor: Marcin Grzelak

Spis piśmiennictwa

1. MacIntosh A, Ball K. The effects of a short program of detoxification in disease-free individuals. Altern Ther Health Med 2000
2 Domingo JL, Gomez M, Llobet JM et al. Citric, malic and succinic acids as possible alternatives to deferoxamine in aluminum toxicity. J Toxicol Clin Toxicol 2012
3. Calabrese EJ. Hormesis: changing view of the dose-response, a personal account of the history and current status 
5. Ferramosca A, Di Giacomo M, Zara V. Antioxidant dietary approach in treatment of fatty liver: New insights and updates . World J Gastroenterol. (2017)
6. Flora SJ, Pachauri V. Chelation in metal intoxication . Int J Environ Res Public Health. (2010)
7. Klein AV, Kiat H. Detox diets for toxin elimination and weight management: a critical review of the evidence . J Hum Nutr Diet. (2015)
8. Kim MJ, et al. Lemon detox diet reduced body fat, insulin resistance, and serum hs-CRP level without hematological changes in overweight Korean women . Nutr Res. (2015)
9. Makkapati S, D'Agati VD, Balsam L. "Green Smoothie Cleanse" Causing Acute Oxalate Nephropathy . Am J Kidney Dis. (2017)
10. Kesavarapu K, et al. Yogi Detox Tea: A Potential Cause of Acute Liver Failure . Case Rep Gastrointest Med. (2017)
11. Oates L, et al. Reduction in urinary organophosphate pesticide metabolites in adults after a week-long organic diet . Environ Res. (2014)

.