Co to jest selen?

Selen to związek mineralny należący do grupy mikroelementów. Związki mineralne to pierwiastki dbające o prawidłowe działanie organizmu, mają funkcje budulcowe czy regulacyjne. Związki mineralne możemy podzielić na mikroelementy (żelazo, cynk, miedź, selen, chrom, mangan, jod, fluor, molibden) oraz makroelementy (wapń, potas, magnez, fosfor, sód, chlor, siarka). Mikroelementy to związki, których zapotrzebowanie wynosi poniżej 100 mg i ich zawartość w organizmie nie przekracza 0,01% masy ciała. Makroelementy z kolei cechują się zapotrzebowanie na dobę większym niż 100 g oraz ich zawartość w ustroju przekracza 0,01% masy ciała. Zapotrzebowanie dla osób dorosłych na selen wynosi 55 µg na dobę, należy pamiętać że dla kobiet w ciąży kobiet karmiących ono wzrasta.

Jaką rolę pełni selen w organizmie?

Funkcje selenu w organizmie związane są z aminokwasami, w których skład wchodzi właśnie selen, mowa tu o selenometioninie oraz selenocystienie. Owe aminokwasy budują enzymy ważne dla organizmu, czyli peroksydazę glutationową, dejonidazy jodotyroninowe, reduktazy tioredoksynowe czy selenoproteiny. Mają one różne funkcje, działają antyoksydacyjnie, wspierają działanie tarczycy, wzmacniają odporność, działają przeciwzapalnie czy wspomagają płodność.

Do czego może prowadzić niedobór selenu?
Deficyt selenu wiąże się z wystąpieniem zmian kostno-stawowych przyczyniających się do degeneracji chrząstek stawowych, obniżoną odpornością, występowaniem niepokoju, lęku, zaburzeniem widzenia, łamliwymi paznokciami i słabszą pracą tarczycy. 

Czy selen wspiera funkcjonowanie tarczycy?

Selen w dużych ilościach znajduje się w gruczole tarczycowym. Jest on niezbędnym elementem wielu enzymów m.in. dejodynaz typu 1 i 2, które przekształcają nie aktywną metabolicznie formę hormonu tarczycy T4 (tyroksyna) do aktywnej formy T3 (trójjodotyronina). Ponadto selen wchodzi także w skład peroksydazy glutationowej, która to chroni tarczycę przed wystąpieniem stresu oksydacyjnego, innymi słowy chroni ją przed wolnymi rodnikami. Zbyt długi niedobór selenu wpłynie niekorzystnie na przyswajalność jodu, który jest elementem składowym hormonów tarczycy. 

Czy selen wzmacnia odporność?

Niedobór selenu może objawiać się słabszą odporością, komórkową oraz humoralną. Selen bowiem aktywuje limfocyty T i usprawnia ich przekształcenie do limfocytów cytotoksycznych, zwiększa aktywność komórek NK (natural killer) i stymuluje ich odpowiedź na antygeny.  

Czy selen jest antyoksydantem?

Selen jest związkiem wykazującym działanie antyoksydacyjne, ponieważ wchodzi on w skład peroksydazy glutationowej oraz reduktazy tioredoksynowej. Zwalczają one wolne rodniki oraz zabezpieczają komórki przed stresem oksydacyjnym. Zbyt duża ilość wolnych rodników jest niekorzystna dla organizmu, a czynnikami, które wzmagają ich produkcję to np. aktywność fizyczna, spożywanie alkoholu czy palenie papierosów. Ważne by zachować odpowiedni balans pomiędzy wolnymi rodnikami, a antyoksydantami, ponieważ nadmiar wolnych rodników zwiększa ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych.

Czy selen wpływa na płodność mężczyzn?

Sugerują się także wpływ selenu na prawidłową płodność mężczyzn. Wynika to z jego wpływu na syntezę testosteronu i plemników. Selen wpływa na prawidłową aktywność, ruchliwość plemników. Wskazuje się także na inny wpływ selenu na płodność, który związany jest z ochroną antyoksydacyjną plemników.  

Selen, a samopoczucie

Wskazuje się także, że niedobór selenu może wiązać się także gorszym samopoczuciem, nastrojem, występowaniem niepokoju czy lęku. Wiążę się być może z wpływem selenu na niektóre neurotransmitery w mózgu. 

Komu polecany jest selen?

W szczególności o prawidłową podaż selenu powinny zadbać osoby z nieprawidłową funkcjonującą tarczycą oraz kobiety w ciąży i kobiety karmiące. Wynika to z faktu, że selen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy i do konwersji tyroksyny (T4) do trójjodotyroniny (T3). Należy również pamiętać, że selen w nadmiarze jest również szkodliwy.