0,00 zł
Brak produktów w koszyku.
Najpopularniejsze artykuły
Czy dieta w zespole Aspergera ma znaczenie i czy istnieje specjalna dieta dla osób z tą chorobą? W tym artykule przedstawimy podstawowe zasady żywienia w przypadku osób z tym zaburzeniem ze spektrum autyzmu.
Czym jest zespół Aspergera?
Jakie problemy żywieniowe mają osoby z Aspergerem?
Wybiórcze jedzenie w zespole Aspergera
Odmowa jedzenia w Aspergerze
Jak zbilansować dietę w zespole Aspergera?
Jak zachęcić do jedzenia osobę z zespołem Aspergera?
Niedobory pokarmowe w zespole Aspergera
Zespół Aspergera – czego nie jeść?
Czy istnieje specjalna dieta w Aspergerze?
Zespół Aspergera (AS – Asperger’s Syndrome) to zaburzenie ze spektrum autyzmu (spektrum zaburzeń autystycznych – ASD). W „Aspergerze” i autyzmie pojawia się trudność w funkcjonowaniu w życiu społecznym. Osoby z takimi chorobami nie nawiązują skutecznie relacji i nie budują takich więzi jak inni rówieśnicy. Jednak w zespole Aspergera komunikacja z otoczeniem jest lepsza niż w przypadku osób z autyzmem. Poziom intelektualny i ogólny rozwój mieści się w optymalnych ramach. Rozwój fizyczny jest często prawidłowy i poza specyficznymi i charakterystycznymi dla tego zespołu zachowaniami (tj. trudność w kontaktach społecznych, niezrozumienie społeczeństwa, niezwykłe zainteresowanie daną tematyką) – osoby takie i tak są zagrożone pewnymi negatywnymi konsekwencjami niedoborów pokarmowych i zaburzeń żywienia.
Rosnąca liczba badań nad aspektami żywienia w kontekście zespołu Aspergera wskazuje na występowanie zaburzeń żywienia. Z badania „Correlates of Feeding Difficulties Among Children with Autism Spectrum Disorder: A Systematic Review” przeprowadzonych przez zespół Page i wsp. opublikowanych w 2021 roku w czasopiśmie Journal of Autism and Developmental Disorders wynika, że skala tych zaburzeń sięga nawet 51 – 89%!
Częstym problemem żywieniowym osób z zaburzeniem ze spektrum autyzmu jest najczęściej selektywność pokarmowa, czyli najogólniej określając – wybiórcze jedzenie (Bandini i wsp. 2010; „Food Selectivity in Children with Autism Spectrum Disorders and Typically Developing Children”). Występuje wówczas częste odmawianie jedzenia, przez co dziecko ma ograniczoną możliwość spożywania różnych innych bogatych odżywczo potraw, za czym idzie zwiększone ryzyko niedoborów pokarmowych. Wybiórczość w jedzeniu wiąże się z odczuciem smaku, zapachu, konsystencji, barwy, teksturą, a pewna „nadreaktywność” w sensoryce powoduje zaburzenia w przetwarzaniu sensorycznym.
Osoby z zespołem Aspergera, poprzez swoje specyficzne przyzwyczajenia mają tendencję do częstego odchodzenia od stołu, odmowy jedzenia wskutek braku swoich rytuałów (brak prawidłowych nawyków). Są zauważane liczne przyzwyczajenia (np. jedzenie często podobnych dań, kupowanie tych samych produktów żywnościowych, używanie jednego zestawu sztućców czy talerza, miski, itd.), co jest problematyczne w kontekście budowania zdrowych nawyków i utrzymania dobrego zdrowia.
Osoba „z Aspergerem”, jeśli nie ma w diecie specyficznych („swoich”) produktów może odmawiać jedzenia oraz unikać spożywania wspólnych, rodzinnych posiłków. Jeśli jest tłoczno i głośno – osoba może wyjść z pomieszczenie i nie jeść. Osoby z Aspergerem mogą podczas jedzenia (raczej kiedy jedzą inni) nie wykazywać zainteresowania jedzeniem i kontaktem z innymi – ich wzrok błądzi za wszystkim innym w pomieszczeniu, ale nie za jedzeniem i próbą komunikacji i relacji podczas tej czynności. Jeśli już jedzą, to nie są skoncentrowani i jedzą bardzo wybiórczo. U takich osób może występować wynikające ze stanu emocjonalnego uczucie dyskomfortu i występowanie różnych problemów żołądkowo-jelitowych.
Niestety jakość spożywanych posiłków może być u osób z Aspergerem dość niska. Istnieją na to dowody w postaci obserwacji przeprowadzonej przez Sharp i wsp. w 2014 roku, pokazujące niedostateczne spożycie warzyw i owoców (porównując ich sposób żywienia z osobami bez spektrum – w podobnym wieku). W takiej sytuacji rodzic / opiekun młodej osoby powinien dążyć do stopniowego odkrywania nowych przepisów i dawania nowych propozycji dla takiej osoby. Niestety praca może okazać się żmudna, ale bardzo potrzebna. W przypadku osób z dolegliwością ze spektrum autyzmu należy postawić na cierpliwość i nowe, stale wprowadzane propozycje posiłków / produktów. Jednocześnie znając upodobania takich osób (do pewnych kolorów, konsystencji, zapachów, smaków) – niezbędna jest świadomość i empatia. Rodzic jest pierwszą linią, która wpływa na jego przyszłe wybory żywieniowe. Pomimo trudności, trzeba stale próbować.
Z pomocą może przyjść „zasada 10 podań” określająca próbę wprowadzania pewnych pokarmów w różnych, kreatywnych formach (warzywa i owoce na różne sposoby, w koktajlach, przygotowanych pokrojone, zjadane w całości, w obecności innej konsystencji, itd.). Liczy się także fakt, że dziecko ma styczność wizualną z danym produktem, przez co z czasem może się pojawiać zainteresowanie nim i wykorzystanie go w diecie. Warto więc kupować pewne produkty, by dziecko zapoznało się z nim.
Głównym celem urozmaicenia i takiego postępowania jest zapobieganie niedoborom pokarmowym, który może prowadzić do spowolnienie procesu wzrostu i rozwoju. Dodatkowo, kiedy pojawia się zbyt mała ilość pełnowartościowego białka, witaminy D czy witamin z grupy B i żelaza, zdrowych kwasów tłuszczowych (szczególnie omega-3) czy antyoksydantów – wzrasta ryzyko zaburzeń rozwoju fizycznego, są problemy z koncentracją i pamięcią, czy spadek odporności. W takim wypadku należy rozważyć dietę i suplementację dla dziecka z Aspergerem i szukać kontaktu z dobrym specjalistą.
Wspomniana selektywność pokarmowa prowadzić może do wystąpienia niedoborów pokarmowych u osób z Zespołem Aspergera. W takim wypadku często obserwuje się zbyt niskie stężenie witaminy D w osoczu, co prowadzić może do wielu negatywnych następstw w postaci obniżenia poziomu energii, zmęczenia, apatii, ryzyka pogorszenia jakości struktury tkanki kostnej czy spadku odporności. W takim wypadku poza samym żywieniem, niezbędna jest obligatoryjna suplementacja witaminą D.
Kolejnym problemem jest niedobór witaminy B12 prowadzący także do spadku poziomu energii, czy pogorszenia procesów myślenia. Ze względu na niskie spożycie warzyw i owoców notuje się problemy z odpowiednią ilością witaminy C w diecie. (Wang i wsp. 2020)
Dzieci, u których występuje zespół Aspergera zwykle częściej spożywają produkty przetworzone tj. białe pieczywo, pizzę, pokarmy tłustsze czy słodycze. W diecie występuje także zbyt wysoka ilość cukrów prostych. W takim wypadku dodatkowo pojawia się niechęć do określonych typów smaków, np. kwaśne / gorzkie / inne. Takie zachowania mogą prowadzić do zwiększenia masy ciała i otyłości zwiększając tym samym ryzyko wystąpienia cukrzycy w przyszłości. (Schreck i wsp. 2010; Egan i wsp. 2013)
Powinno dążyć się do wprowadzania dobrych źródeł produktów zawierających węglowodany złożone i błonnik, ograniczać spożycie cukrów prostych. Stabilizacja poziomu energii oraz zwiększony udział błonnika w diecie powinien być jednym z priorytetów dla rodziców czy opiekunów od których zależą zdrowe nawyki dzieci.
Istnieją pewne przesłanki na temat konieczności wprowadzania pomocnych protokołów żywienia dla osób z zespołem Aspergera. Jak to w nauce, debaty na temat rzeczywistej skuteczności takich diet wciąż trwa. W celu zmniejszenia reperkusji żołądkowo-jelitowych (czy ważnych objawów zaburzeń behawioralnych) często wspomina się o diecie bezglutenowej, diecie bez kazeiny, diecie bezmlecznej, ketogenicznej, bezlaktozowej, itd. W takim wypadku eliminuje się specyficzne dodatki występujących w tych dietach (laktozę, kazeinę, gliadynę, gluten). Na ten moment siła dowodów naukowych nie pozwala wesprzeć w 100% skuteczności tych diet i uznać, że są pomocne dla każdego.
Wciąż nie zmienia się jednak celowość prowadzenia monitoringu żywienia, stałej edukacji u tych osób. Istniejąca wyraźna selektywność pokarmowa (wybiórczość) powoduje, że przede wszystkim należy zapobiegać niedoborom pokarmowym. Przy tym wszystkim nie można zapominać o potrzebnej psychoedukacji i pracy przy użyciu metod poznawczo-behawioralnych ze specjalistami. Jeśli szukasz więcej informacji na temat diety w zespole Aspergera – zachęcamy do współpracy z lekarzami i dietetykami.
___________________
Autor: Łukasz Jaśkiewicz
Potrzebujesz fachowej porady lub informacji na temat Twojego zamówienia?
