Cukry, cukrowce, sacharydy. Dziś przyjrzymy się bliżej węglowodanom i ich wpływie na nasze zdrowie. Węglowodany są podstawowy materiałem energetycznym w organizmie człowieka. Są paliwem dla naszego mózgu i krwinek czerwonych. Wraz z białkiem i lipidami, są budulcem dla wszystkich struktur komórkowych. Ich głównym źródłem w naszej diecie są przede wszystkim produkty roślinne. Wyjątek stanowić będzie laktoza, występującą jedynie w mleku ssaków, oraz glikogen, zawarty w niewielkich ilościach w mięśniach i podrobach zwierząt. Mimo, że węglowodany charakteryzują się wysoką kaloryczności, nie możemy o nich zapominać, nawet na diecie redukcyjnej.

 

Spis treści:

  • Podział węglowodanów
  • Węglowodany w organizmie
  • Węglowodany, a sport
  • Źródła węglowodanów
  • Nie rezygnuj z węglowodanów

 

Podział węglowodanów

Pod względem budowy chemicznej, węglowodany możemy podzielić na trzy grupy:

  • Cukry proste-monosacharydy-czyli glukoza, fruktoza i galaktoza
  • Dwucukry-disacharydy-czyli sacharoza i maltoza (nasz cukier stołowy) oraz  dobrze wszystkim znana laktoza, występująca w mleku
  • Wielocukry-polisacharydy- czyli skrobia oraz celuloza. Do tej grupy zaliczamy, niezwykle ważny w naszej diecie, błonnik (więcej o błonniku przeczytacie tutaj: BŁONNIK-DLACZEGO JEST NAM POTRZEBNY?).

 

W praktyce jednak, trudno nam będzie wiele produktów przypisać tylko do jednej z powyższych grup. Większość zawiera bowiem mieszankę węglowodanów prostych i złożonych. Na przykład banany-zależnie od stopnia dojrzałości-zawierają cukry proste oraz skrobię.

Możemy również spojrzeć na węglowodany pod względem przyswajalności.

Do węglowodanów nieprzyswajalnych zaliczamy: frakcje błonnika pokarmowego, skrobię, celulozę, hemicelulozę, gumy, fruktany oraz pektyny.

 

Węglowodany w organizmie

Każdy z węglowodanów wywołuje w organizmie inną reakcję oraz charakteryzuje się innym tempem wchłanialności z jelita cienkiego do krwioobiegu. Im szybszy jest ten proces, tym prędzej, nasze komórki skorzystają z dobrodziejstw węglowodanów. Punktem odniesienia będzie tu glukoza. Aby opisać dokładniej to zjawisko, możemy posługiwać się indeksem glikemicznym. Na jakiego podstawie, określamy szybkość, z jakim trawimy dany produkt i przekształcamy go w glukozę. Czynniki, które wpływają na IG produktu, to między innymi: wielkość cząsteczki chemicznej lub biochemiczny skład węglowodanów.

Cukry proste trawimy szybciej, co powoduje nagły skok, a następnie szybki spadek stężenia glukozy we krwi. Z tego powodu, po zjedzeniu produktów zawierających cukry proste, bardzo szybko jesteśmy ponownie głodni. Produkty bogate w błonnik są trawione dłużej. Nie wywołują skoków stężenia glukozy we krwi oraz zapewniają długotrwałe uczucie sytości.

Cukry złożone, są rozkładane w organizmie na cukry proste, a następnie wchłaniane do krwioobiegu. Stamtąd glukoza, przy udziale insuliny, dostaje się do komórek organizmu, np. mięśni lub wątroby. Do niektórych komórek, np. mózgowych, glukoza dostaje się niezależnie od insuliny.

Glukoza jest źródłem energii potrzebnej do wykonywania wszystkich czynności, np. oddychania czy biegania. Niewykorzystana glukoza jest przechowywana w wątrobie i mięśniach jako glikogen lub jest przekształcana w tłuszcz w celu długoterminowego magazynowania energii.

Węglowodany, to nie tylko materiał energetyczny dla naszych mięśni i mózgu.

Sacharydy pełnią także rolę budulcową. Wchodzą w skład kwasów nukleinowych (DNA i RNA), jako ryboza (kwas rybonukleinowy–RNA) i deoksyryboza (kwas deoksyrybonukleinowy – DNA.

 

Węglowodany, a sport

Węglowodany są bardzo ważnym elementem diety sportowców, szczególnie tych ćwiczących dyscypliny wytrzymałościowe. To właśnie one dodają nam energii podczas ćwiczeń. Nasze zapasy węglowodanów, w postaci glikogenu w mięśniach i wątrobie, są ograniczone. Wyczerpanie ich, może skutkować zmęczeniem i zmniejszeniem wydolności podczas treningu. Glikogen jest polisacharydem, składającym się z cząstek glukozy. Jego zadaniem jest utrzymanie odpowiedniego poziomu glukozy we krwi, zarówno w stanie spoczynku, jak i podczas wysiłku fizycznego.

 

Źródła węglowodanów

Węglowodany pochodzą głównie z produktów roślinnych, ale nie tylko tam je znajdziemy.

Źródłem węglowodanów złożonych będą: zboża oraz produkty z nich pozyskiwane (płatki, kasze, mąki, pieczywo, makarony) oraz rośliny strączkowe.

Węglowodanów prostych dostarczy nam cukier rafinowany i wszystkie produkty wytworzone z jego udziałem, wyroby cukiernicze i wyroby z mąki oczyszczonej.

Źródłem fruktozy, będą oczywiście owoce.

Warto poruszyć kwestie odpowiedniego doboru węglowodanów. Nasza dieta powinna bazować na produktach naturalny, które zapewnią nam sytość na długi czas. Produktach nieprzetworzonych, o wysokiej zawartości błonnika.

Jeśli jednak mówimy o diecie sportowca, to taki typ węglowodanów sprawdzi się doskonale po treningu. Natomiast, przy intensywnych i długotrwałych wysiłkach, nie zależy nam na zapewnieniu wysokiej sytość i spowolnieniu procesów trawiennych. Chcemy czuć się lekko, a przy tym zachować energię do ćwiczeń. Tutaj doskonale sprawdzą się, dedykowane dla sportowców, napoje izotoniczne, odżywki typu carbo, czy gainery.

Są one dedykowane do spożycia najczęściej w okolicy wysiłku fizycznego. Węglowodany w nich zawarte, to często cukry proste lub dwucukry. Dzięki temu, szybko dostarczają nam potrzebnej energii. Warto zaznaczyć, że są one dedykowane dla osób o bardzo dużej aktywności fizycznej. W diecie osoby trenującej rekreacyjnie lub nie trenującej w ogóle, nie będą miały racji bytu.

 

Nie rezygnuj z węglowodanów

Bez węglowodanów nasz organizm nie byłby w stanie poprawnie funkcjonować. Oczywiście, to jakie produkty wybierzemy będzie miało bardzo duże znaczenie. Nasz styl życie będzie naszym wyznacznikiem w doborze odpowiednich źródeł węglowodanów  oraz ich ilości.

Niezmiennie jednak, czy jesteśmy sportowcami, czy też nie, nasz dieta powinna opierać się, przede wszystkim na produktach jak najmniej przetworzonych.

 

 Autor: Karolina Krukowska