PCOS - polycystic ovary syndrome - inaczej nazywane zespołem policystycznych jajników to stan organizmu kobiety, który nie jest łatwo i jednoznacznie zdefiniować. Wynika to w dużej mierze z faktu, że jest on związany z wieloma czynnikami i niespójnym charakterem u wielu kobiet. Jednak wiadomo, że jest to zaburzenie należące do endokrynopatii, czyli zaburzeń czynności gruczołów dokrewnych, powodujące występowanie objawów ich nadczynności lub niedoczynności.

Jakie są objawy PCOS?

Jakie są najczęściej spotykane objawy PCOS? O zespole policystycznych jajników zwykle możemy mówić, kiedy u kobiety występują co najmniej dwa z następujących trzech warunków:

  • Brak owulacji, co prowadzi do nieregularnych miesiączek lub ich braku,

  • Wysoki poziom androgenów (rodzaj hormonu) lub oznaki wysokiego poziomu androgenów, takie jak nadmierne owłosienie ciała lub twarzy.

  • Torbiele (torbiele wypełnione płynem) na jednym lub obu jajnikach – „policystyczne” dosłownie oznacza „posiadanie wielu torbieli”

Zdarzają się sytuacje, kiedy u niektórych kobiet, u których zdiagnozowano PCOS, występują pierwsze dwa warunki wymienione powyżej, a także inne objawy PCOS, ale nie mają torbieli na jajnikach.

Dieta w PCOS

Pacjentki z PCOS nie zawsze mają znaczną nadwagę, jednak PCOS jest silnie związany z otyłością brzuszną i insulinoopornością. Skuteczne podejście do żywienia i ćwiczeń fizycznych poprawia cechy endokrynologiczne, funkcje rozrodcze i profil ryzyka kardiometabolicznego.

Najnowsze badania pozwalają na sformułowanie zaleceń dotyczących spożycia makroskładników odżywczych. Tłuszcz powinien być ograniczony do ≤30% całkowitej ilości kalorii, z niskim udziałem tłuszczów nasyconych. Wysokie spożycie węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym przyczynia się do dyslipidemii, a także stymuluje głód i łaknienie.

AGE w diecie pacjentek z PCOS

AGE to cząsteczki obecne w organizmie, które powstają w procesie glikacji. Polega on na łączeniu się grup węglowodanów z wolnymi grupami białek lub lipidów w samoistny sposób, bez udziału jakichkolwiek enzymów. Skutkiem obecności zbyt dużych ilości AGE może być ich odkładanie się w tkankach a następnie uszkodzenie komórek.

Dieta z wysoką zawartością AGE stanowi jeden z czynników środowiskowych, które są związane zarówno ze zmianami metabolicznymi, jak i reprodukcyjnymi obserwowanymi w PCOS. AGE występują w dużych ilościach w wysoko przetworzonej żywności, dlatego w PCOS tak ważny jest odpowiednio zbilansowany, zdrowy i prosty sposób żywienia, opierający się na świeżych produktach oraz dużej zawartości owoców i warzyw.

Zbadano rolę diety zawierającej AGE i jej wpływ na zaburzenia metaboliczne i hormonalne w PCOS. Dietę o wysokiej zawartości AGE i o niskiej zawartości AGE wprowadzono kobietom z PCOS i oceniono zmiany stresu metabolicznego, hormonalnego i oksydacyjnego. Wyniki badań potwierdziły, że dieta zawierająca niskie AGE wraz z modyfikacjami stylu życia była korzystna dla pacjentek z PCOS.

Jakie suplementy w PCOS?

Witamina B12

Najpopularniejszym lekiem stosowanym w łagodzeniu i leczeniu objawów zespołu policystycznych jajników jest metformina. Już po 8 tygodniach pacjentki stosujące leki, w których substancją aktywną jest właśnie ten związek, osiągnęły przywrócenie regularności cykli miesiączkowych bez zmiany ich masy ciała. Niestety im wyższa dawka leku, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia niedoboru witaminy B12.

Metformina zmniejsza stężenie witaminy B12 zarówno w długim (≥3 lata), jak i krótkim (<3 lat) okresie trwania lekoterapii. Poziom witaminy B12 w surowicy pacjentek zmniejsza się i osiąga znacząco niższy poziom już po sześciu miesiącach leczenia PCOS przyjmujących 1,5-2,5 grama metforminy dziennie. Wpływ metforminy na poziom witaminy B12 jest naprawdę istotny i warto pamiętać o suplementacji, aby uniknąć skutków niedoboru. Objawami zbyt małej ilość witaminy B12 w organizmie są zmęczenie, anemia, mrowienie w dłoniach i stopach, zmiany nastroju i zły stan psychiczny oraz trwałe uszkodzenie nerwów.

N-Acetylocysteina - NAC

Przeprowadzono wiele randomizowanych badań kontrolnych z udziałem kobiet z PCOS, w których udowodniono wspomagające działanie N-Acetylocysteiny w leczeniu objawów zespołu. Regularna suplementacja NAC przyczyniła się do spadku masy ciała pacjentek poprawiając ich BMI. Kobiety zmagające się z zespołem policystycznych jajników bardzo często również posiadają inne zaburzenia metaboliczne takie jak insulinooporność czy hiperlipidemia.

Korzystne działanie NAC ma również związek z unormowaniem poziomu całkowitego testosteronu, insuliny oraz ogólnego profilu lipidowego krwi, co pozwala na lepszą kontrolę zaburzeń metabolicznych. Mało tego, statystyki badań potwierdzają, że N-Acetylocysteina wykazuje podobne korzyści jak metformina w zakresie poprawy regularności miesiączek i spontanicznych owulacji, co bezpośrednio przyczynia się do wzrostu wskaźnika ciąż wśród pacjentek.

Zalecane dawkowanie NAC to 1,6 do 3 g/dzień w zależności od zapotrzebowania organizmu.

Witamina D

Suplementacja witaminy D3 jest bardzo ważna, nie tylko u kobiet z PCOS, ale również w przypadku każdej osoby - zwłaszcza w pochmurnych miesiącach jesiennych i zimowych. Badania wykazały, że witamina D oprócz kontrolowania poziomu wapnia i fosforu w organizmie znacząco przyczynia się do poprawy płodności w zespole policystycznych jajników. Jej działanie w organizmie kobiety zwiększa liczbę dojrzałych pęcherzyków jajnikowych i reguluje cykl miesiączkowy.

Oprócz tego witamina D ma wpływ na poziom AMH w surowicy krwi. AMH, inaczej hormon antymüllerowski, odpowiada za różnicowanie się pęcherzyków jajnikowych i za prawidłowy rozwój cech płciowych u płodu w trakcie ciąży. Z uwagi na liczne pęcherzyki w jajnikach u kobiet z PCOS, poziom tego hormonu bardzo często jest zbyt wysoki, co przyczynia się do licznych problemów, zwłaszcza z płodnością. Regularna suplementacja witaminą D obniża podwyższony poziom AMH w surowicy. Działanie witaminy D możemy poprawić poprzez przyjmowanie jej wraz z jedzeniem składającym się z tłuszczy, z uwagi na jej rozpuszczalność w tłuszczach oraz łączenia jej suplementacji wraz z witaminami K1 i K2.

_________________

Autor: Katarzyna Szafraniec