Wśród osób starszych niedobory żywieniowe pojawiają się znacznie częściej, niż w młodszych grupach wiekowych. Procesy starzenia się seniorów zwiększają ryzyko występowania chorób serca, nowotworów, czy chorób neurodegeneracyjnych tj. Alzheimer czy Parkinson. Pogarsza się widzenie, procesy myślenia, spada masa mięśniowa i wydolność.

Niedobory żywieniowe seniorów nie dotyczą tylko witamin, ale także składników mineralnych i innych niezwykle cennych składników. Szereg naturalnie postępujących procesów fizjologicznych sprawia, że odpowiednie żywienie i suplementacja osób starszych może pomóc w procesie pomyślnego starzenia się (successful aging) poprawiając zdrowie fizyczne i psychiczne.



W artykule:

  • Witamina D – zdrowe kości u seniora

  • Witaminy z grupy B i funkcje mózgu

  • Witamina C – nie tylko odporność

  • Wyjątkowa moc geroprotektorów i długowieczność

  • Preparaty witaminowe dla seniorów

  • Sarkopenia wśród seniorów – co to jest i jak temu zaradzić?

  • Witaminy i minerały dla seniora – jakie wybrać?

  • Suplementacja dla seniora - podsumowanie

Witamina D – zdrowe kości u seniora

Brak wystarczającej ilości witaminy D u osób starszych prowadzi do osteomalacji kości i przyczynia się do rozwoju osteoporozy. Witamina D wpływa także na zmniejszenie ryzyka chorób serca i nadciśnienia, lepszą tolerancję glukozy, poprawę funkcji mięśni i naczyń krwionośnych.

W wyniku starzenia się organizmu, osoby starsze doświadczają wielu zmian fizjologicznych, np.:

spowolnienia fotosyntezy skóry (z powodu obniżonego stężenia prekursora 7-dehydrocholesterolu),

upośledzonej przemiany nerkowej 25-hydroksywitaminy,

zwiększeniu interakcji niektórych leków (np. glikokortykosteroidów).

W grupie kobiet starszych suplementacja witaminą D wraz z wapniem może wpływać na poprawę gęstości mineralnej kości (w tym gęstość kości biodrowej) oraz zmniejszenie liczby złamań kości udowej.

Witamina D to witamina o działaniu plejotropowym (wielokierunkowym), stąd jej odpowiednie stężenie w osoczu (30-50 ng/ml) zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wielu układów w organizmie. W celu wspierania metabolizmu kostnego i poprawy funkcji naczyń krwionośnych zaleca się suplementację witaminą D z dodatkiem witaminy K2 Zobacz!.

Witaminy z grupy B i funkcje mózgu

Do witamin z grupy B należy 8 witamin rozpuszczalnych w wodzie Gdzie je znajdziemy?. W grupie osób starszych, szczególnie negatywny wpływ na funkcje mózgu, procesy poznawcze i ryzyko depresji ma niedobór witaminy B12 i witaminy B6 (oraz kwasu foliowego).

Witaminy te pełnią ważną rolę w procesie metylacji i syntezy DNA, wpływają na pracę neuroprzekaźników i usprawniają procesy myślenia. Witamina B12 odgrywa również kluczową rolę w remetylacji i metabolizmie aminokwasu tj. homocysteina, której wysoki poziom przyczynia się do szeregu zaburzeń neurodegeneracyjnych i zaburzeń psychicznych.

Starsze osoby dorosłe są narażone na zwiększone ryzyko niedoboru witaminy B12 w wyniku zmniejszonej produkcji kwasu żołądkowego, stanów zapalnych (w tym zapalenie błony śluzowej żołądka, stosowanie leków).

Nawet 20% populacji osób starszych (Sturtzel i wsp. 2010) jest zagrożonych niedoborem witaminy B12, a częstość występowania tego niedoboru wynika z niedostatecznego spożycia pokarmu czy złego wchłaniania witaminy B12 w wyniku zwyrodnieniowych chorób przewodu pokarmowego.

Witamina C – nie tylko odporność

Witamina C to nie tylko witamina poprawiająca odporność wśród osób starszych (i nie tylko). Jej prawidłowy poziom wraz z wiekiem jest ważny ze względu na rolę kofaktora (regulatora) w procesie dojrzewania neuronów, poprawy neuroprzekaźnictwa i neuroprotekcji. Witamina C to najpowszechniej występujący przeciwutleniacz w mózgu.

Okazuje się, że nie tylko witamina C jest świetnym antyoksydantem wpływającym na spowolnienie procesów starzenia się mózgu. Bardzo dobre rezultaty przynosi także stosowanie resweratrolu, zielonej herbaty, kurkumy, kakao, cynamomu.

Przeprowadzone na osobach starszych badania epidemiologiczne potwierdzają związek między spożyciem witaminy C a zmniejszonym ryzykiem demencji i sprawnością poznawczą!

Geroprotektory i długowieczność

Ilja Miecznikow, który użył terminu „geroprotektor” uważany jest za twórcę gerontologii, w której skupił się na substancjach chroniących przed starzeniem się organizmu. W grupie tej są zarówno farmaceutyki (leki) oraz nutraceutyki (suplementy) i żywność.

Okazuje się, że geroprotektory, dzięki różnym mechanizmom działania poprawiają jakość życia i mogą chronić przed niektórymi chorobami wieku starczego.

Do polecanych geroprotektorów można zaliczyć m.in.:

  • owoce jagodowe, spirulinę, zieloną herbatę

  • boswellia serratę (kadzidłowca),

  • kakao, kwasy Omega-3,

  • SAME (S-adenozylo-L-metioninę), TUDCA (kwas taurourodeoksycholowy)

  • koenzym Q10, kurkuminę, DHEA (dehydroepiandrosteron),

  • kreatynę, resweratrol, berberynę,

  • kasztanowca, azotany, korę francuskiej sosny nadmorskiej,

  • witaminę D i K, NAC (n-acetyl-l-cysteinę).

Preparaty witaminowe dla seniorów

Na rynku istnieje szereg dedykowanych produktów witaminowych dla seniorów (kompleksy multiwitaminowe). Poza wymienionymi witaminami, produkty zawierają również szereg składników przydatnych dla zdrowia starszych kobiet i mężczyzn Suplementacja dla seniora - jak zacząć?.

Witaminy dla kobiet mogą zawierać dodatkowe ilości wapnia, żelaza, kwasu foliowego, kompleksy wspierające skórę, włosy i paznokcie, składniki aktywne zmniejszające bolesność miesiączki czy – w przypadku kobiet starszych - łagodzące następstwa menopauzy.

W przypadku mężczyzn, w dedykowanych im produktom – poza żelazem, wapniem i wspomnianymi w artykule witaminami mogą pojawiać się kompleksy dbające o zdrowie prostaty oraz zwiększone ilości składników ziołowych i wpływających na produkcję naturalnego testosteronu.

Sarkopenia wśród seniorów – co to jest i jak temu zaradzić?

Według zespołu Gaffney-Stomberg (2009) nawet 30-50% osób starszych w wieku 60-80 lat może występować sarkopenia (w wyniku czego osoby tracą masę mięśniową). Należy wówczas poza witaminami zadbać o białko w diecie osób starszych.

Aby zapewnić zalecaną ilość białka w diecie, należy ją wzbogacać w pełnowartościowe produkty białkowe czy suplementy np. białko serwatkowe.

Białko pomaga utrzymać funkcje mięśni, wspomaga odporność i wzmacnia kości. Odpowiednia podaż leucyny znajdującej się w około 25-30 gramach pełnowartościowego białka serwatki pozwala poprawić syntezę białek mięśniowych i przeciwdziała utracie masy mięśniowej.

Należy również pamiętać, że także suplementacja kreatyną u osób starszych może wspomagać utrzymanie masy mięśniowej, a wg niektórych badań, nawet promować funkcje poznawcze.

Witaminy i minerały dla seniora – jakie wybrać?

U osób starszych szczególną uwagę pełni także żelazo, cynk , magnez i kwasy Omega-3. Niedobór żelaza to najpowszechniej występujący niedobór na świecie prowadzący do anemii. Zbyt niska ilość żelaza może powodować zmęczenie, pogorszenie funkcji poznawczych i utratę siły mięśniowej. (Busti i wsp. 2014)

Z kolei niskie stężenie cynku w surowicy pogarsza funkcje odpornościowe (gorsze funkcjonowanie limfocytów T) i zwiększa podatność na infekcje. Z wiekiem spada synteza metalotioneiny, co wywołuje brak równowagi cynku w jelitach i innych tkankach.

Suplementacja dla seniora - podsumowanie

Witaminy stosowane przez seniorów mają głównie służyć spowolnieniu wystąpienia chorób związanych z naturalnym mechanizmem starzenia się organizmu. Uzasadnieniem ich przyjmowania może być także zmniejszenie negatywnych następstw chorób. Seniorzy oczekują głównie działania profilaktycznego względem bardzo częstych chorób układu krążenia, nowotworów, nowotworu prostaty czy zaćmy i zwyrodnienia plamki żółtej. Przypominamy, że suplementy diety nie są lekami, nie leczą chorób i nie zastąpią zbilansowanej diety. Szczególnie w przypadku jednostek chorobowych, suplementację każdorazowo należy skonsultować z lekarzem.





_____________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz



Źródła:

  1. Buhr G, Bales CW. Nutritional supplements for older adults: review and recommendations-part I. J Nutr Elder. 2009 Jan-Mar;28(1):5-29

  2. Christen WG, Gaziano JM, Hennekens CH. Design of Physicians’ Health Study II—a randomized trial of beta-carotene, vitamins E and C, and multivitamins, in prevention of cancer, cardiovascular disease, and eye disease, and review of results of completed trials. Ann Epidemiol. 2000;10(2):125–34

  3. . Holick MF, Chen TC. Vitamin D deficiency: A worldwide problem with health consequences. Am J Clin Nutr. 2008;87(4):1080S–6S

  4. Janssen HC, Samson MM, Verhaar HJ. Vitamin D deficiency, muscle function, and falls in elderly people. Am J Clin Nutr. 2002;75(4):611–5

  5. Bischoff-Ferrari HA. Optimal serum 25-hydroxyvitamin D levels for multiple health outcomes. Adv Exp Med Biol. 2008;624:55–71

  6. Kennedy DO, Veasey R, Watson A, Dodd F, Jones E, Maggini S, Haskell CF. Effects of high-dose B vitamin complex with vitamin C and minerals on subjective mood and performance in healthy males. Psychopharmacology (Berl). 2010 Jul;211(1):55-68

  7. Mattson MP, Shea TB (2003) Folate and homocysteine metabolism in neural plasticity and neurodegenerative disorders. Trends Neurosci 26:137–146

  8. Gaffney&Stomberg E, Insogna KL, Rodriguez NR, Kerstetter JE. Increasing dietary protein requirements in elderly people for optimal muscle and bone health. J Am Geriatr Soc 2009; 57: 1073- 1079

  9. Harrison FE, May JM (2009) Vitamin C function in the brain: vital role of the ascorbate transporter SVCT2. Free Radic Biol Med 46:719–730

  10. World Population Prospects. The 2017 Revision. New York: Key Findings and Advanced Tables, United Nation; 2017

  11. Metchnikoff E, Mitchell PC (1910) The prolongation of life: optimistic studies, G. P. Putnam's Sons, New York & London

  12. Volpi E, Campbell WW, Dwyer JT, et al. Is the optimal level of protein intake for older adults greater than the recommended dietary allowance? J Gerontol A BiolSci Med Sci 2012; 68: 677-681

  13. Sturtzel B, Dietrich A, Wagner KH, Gisinger C, Elmadfa I. The status of vitamins B6, B12, folate, and of homocysteine in geriatric home residents receiving laxatives or dietary fiber. J Nutr Health Aging 2010; 14: 219-223

  14. Busti F, Campostrini N, Martinelli N, Girelli D.Iron deficiency in the elderly population, revisited in the hepcidin era. Front Pharmacol 2014; 5: 83