Charakterystyka
Probiotyki to żywe drobnoustroje, które wprowadzone w odpowiednich ilościach do organizmu wykazują wielokierunkowe pozytywne działanie na zdrowie. Zasiedlenie przez nie przewodu pokarmowego, daje mniejsze szanse na rozwój i dominację w nim drobnoustrojów wykazujących szkodliwe działanie dla organizmu. Dodatkowo produkują metabolity, które wykazują efekt immunostymulujący, a ponadto martwe komórki bakterii probiotycznych również wykazują takie właściwości.
W skład suplementów powinny wchodzić ściśle scharakteryzowane szczepy drobnoustrojów o wysokiej odporności na antybiotyki oraz działaniu potwierdzonym naukowo (skuteczność kliniczna), ponieważ nie każdy szczep z danego gatunku wykazuje działanie prozdrowotne. Powinny pochodzić z mikrobiomu człowieka.
Do probiotyków należą bakterie wykazujące predyspozycje do rozkładania węglowodanów w warunkach beztlenowych (fermentacja mlekowa), np. z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium.
Do bakterii kwasu mlekowego zaliczane są również: mikroorganizmy z rodzaju: Lactococcus, Leuconostoc, Streptococcus, Pediococcus, Enterococcus, Oenococcus, Carnobacterium, Tetragenococcus, Vagococcus, Weissella, Bacillus spp. niektóre szczepy Escherichia coli oraz Propionibacterium spp.
drożdżaki z rodzaju Saccharomyces, np. S. boulardii.

Stosowanie probiotyków ma swoją zasadność zarówno w profilaktyce wielu schorzeń jak i wspomaganiu ich leczenia.

Biegunki
U zdrowego dorosłego człowieka szacuje się, że układ pokarmowy zawiera 1012 do 1014 bakterii. Głównym obszarem działania probiotyków są jelita i właśnie tam przynoszą najwięcej korzyści. Szczepy z gatunku Lactobacillus są stosowane w celu zminimalizowania objawów zatrucia pokarmowego. Zasadność ich stosowania pojawia się po antybiotykoterapii, kiedy bardzo łatwo o rozrost patologicznej mikroflory w obrębie jelit. Udowodniono, że podczas antybiotykoterapii jednoczesne przyjmowanie preparatów probiotycznych powoduje łagodzenie objawów i przywracania pełnej homeostazy bakteryjnej śluzówki jelitowej. Efekt ten jest lepszy gdy preparaty zawierają połączenie szczepów bakterii B. bifidum i L. acidophilus. Ponadto, probiotyki są w stanie stworzyć w jelicie środowisko mniej korzystne dla patogenów dzięki temu, że wytwarzają związki przeciwbakteryjne, obniżają pH oraz zmniejszają zdolność adhezji i ich inwazji.

Stosowanie niektórych szczepów np. L.casei rhamnosus ma na celu niwelowanie zaparć czynnościowych.

Osoby starsze
U osób starszych ze względu na zachodzące zmiany w obrębie jelit, powodujących pogłębiające się pogorszenie funkcji układu odpornościowego (głównie komórek dendrycznych) probiotyki mogą spełniać ważną rolę w niwelowaniu tzw. immunostarzenia.

Nietolerancja laktozy
Istnieją przesłanki, że szczepy probiotyczne mogą same produkować enzym rozkładający cukier jakim jest laktoza ograniczając tym samym dyskomfort trawienny po spożyciu produktów mlecznych.

Alergie
Zmiana mikroflory jelitowej we wczesnym okresie dzieciństwa dziecka ma wpływ na rozwój alergii w późniejszym okresie rozwojowym. Wykazano, że wczesna kolonizacja bakteriami kwasu mlekowego, powoduje zmniejszenie ryzyka wystąpienia alergii pokarmowych. Przyjmowanie preparatów zawierających probiotyki powoduje także zmiany we wrodzonej odporności, w tym wzrost aktywności komórek NK (natural killer).

Sportowcy
Suplementacja probiotykami jest zalecana przez Australijski Instytut Sportu w celu zmniejszania ryzyka infekcji wśród atletów oraz zmniejszania ryzyka wystąpienia zatrucia pokarmowego podczas wyjazdów za granicę. Wykazano zmniejszone ryzyko wystąpienia infekcji górnych dróg oddechowych u sportowców podczas przygotowania w sezonie zimowym po 16 tygodniowej suplementacji szczepem Lactobacillus casei.

Podsumowując, preparaty probiotyczne są bezpieczne i dedykowane zarówno dzieciom we wczesnym etapie życia jak również osobom starszym. Wykazują pozytywne działanie przede wszystkim na układ odpornościowy co ma wpływ na zwiększenie komfortu życia człowieka. Przy doborze suplementów należy zwracać uwagę na szczep, który wykazuje największe działanie w danym aspekcie zdrowotnym.

Bibliografia:

  • Tokarz-Deptuła B. i wps. (2015): Probiotyki wybrane schorzenia u ludzi., Post. Miktobiol., 54, 2, s. 133–140.
  • Rychalska-Łoś E. i wsp. (2012): Probiotyki w zapobieganiu i leczeniu alergii., Pediatria Polska 87, s. 478-488.
  • Jach M. i wsp. (2013): PROBIOTYKI – ASPEKTY FUNKCJONALNE I TECHNOLOGICZNE., POST. MIKROBIOL., 2013, 52, 2, s. 161–170.