Na nieszczęście kobiet, mogą one być bardziej narażone na negatywne skutki nieprawidłowej diety w sporcie, zbyt niskiego poziomu tkanki tłuszczowej, czy ogólnie bardzo aktywnego stylu życia. Organizm kobiety mniej wybacza niż płci przeciwnej. Warto mieć świadomość zagrożeń, związanych ze znacznym zwiększeniem ilości, intensywności i częstotliwości treningów i starać się przeciwdziałać ich negatywnym skutkom. 

 

W artykule:

  • Odpowiednia podaż energii 
  • Tłuszcze w diecie są potrzebne
  • Zbyt niski % tkanki tłuszczowej
  • Anemia z niedoboru żelaza

 

Odpowiednia podaż energii 

Wiele kobiet rozpoczyna swoją przygodę z aktywnością fizyczną w celu redukcji masy ciała, tkanki tłuszczowej i poprawy wyglądu sylwetki. Łączy się to często ze zmianą diety i ograniczeniem spożycia kalorii. Chcąc w jak najszybszym tempie osiągnąć wymarzoną sylwetkę, wiele kobiet decyduje się na bardzo duży deficyt energetyczny, łączący zmniejszenie spożycia energii i duży wydatek podczas treningów

 

Utrzymywanie przewlekle zbyt niskiej dostępności energii może być niebezpieczne. Oprócz niedostarczania wystarczającej ilości makro- i mikroskładników, sam drastyczny niedobór kilokalorii stanowi duże zagrożenie. Oprócz wizualnych skutków ubocznych, takich jak wypadanie włosów, łamliwość paznokci, ubytek mięśni, mogą występować inne poważne skutki zdrowotne. Należą do nich zmiany hormonalne i zaburzenia miesiączkowania, obniżona płodność, obniżenie masy kostnej i większa podatność na złamania i wiele innych. Dlatego warto precyzyjnie określić swoje zapotrzebowanie na energię (np. z pomocą dietetyka) lub metodą prób i błędów starać się intuicyjnie dostosować odpowiednią ilość jedzenia. Należy przy tym uwzględnić energię wykorzystaną podczas treningu.

 

Oczywiście, aby zredukować masę ciała, niezbędny jest deficyt energetyczny. Jednakże, nie może on być zbyt duży. Optymalny spadek masy ciała to około 0,5-1,0 kg masy ciała tygodniowo, natomiast masa ciała powinna mieścić się w granicach wartości prawidłowych (wskaźnik BMI).  

 

U trenujących osób, zwłaszcza kobiet, niekiedy rozpoznaje się zespół RED-S. Oznacza on względny niedobór energii w sporcie, dawniej określany jako “triada sportsmenek”. Szczególnie u młodych kobiet uprawiających sport zauważono występowanie zaburzeń odżywiania, zaburzeń miesiączkowania i osteoporozy (zmniejszonej masy kości). Owa triada jest wynikiem obniżonej dostępności energii. Zespół RED-S, czyli zmniejszone pobieranie energii, zwykle jest spowodowane zaburzeniami odżywiania, obniżoną samooceną lub też depresją. 

  

Tłuszcze w diecie są potrzebne

Wśród niektórych osób panuje przeświadczenie, że tłuszcze są złe i należy jeść ich jak najmniej. Otóż nic bardziej mylnego. Tłuszcze to niezbędny makroskładnik, potrzebny do syntezy hormonów, w tym płciowych. Wykluczenie ich z diety może skutkować zaburzeniami miesiączkowania, zmniejszeniem płodności, gorszym samopoczuciem i wieloma innymi zaburzeniami. 

 

Witaminy A, D, E i K są rozpuszczalne w tłuszczach, co oznacza, że ​​aby organizm mógł je wchłonąć, muszą być spożywane wraz z tłuszczami. Te witaminy odgrywają kluczową rolę w wielu procesach, takich jak utrzymanie zdrowej skóry, widzenia, odporności i krzepnięcia krwi. Dieta bardzo niskotłuszczowa może przyczyniać się do niedoboru tych witamin. 

 

Tłuszcze są też niezbędne dla utrzymania zdrowej skóry. Zdrowe tłuszcze, takie jak kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, mogą pomóc w zapobieganiu przesuszeniu skóry, wspierając elastyczność i zdolność regeneracji. Ponadto, m.in kwasy omega-3 stanowią element prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów i innych chorób. 

 

Zbyt niski % tkanki tłuszczowej

Nie ma określonych zakresów, dotyczących optymalnej ilości tkanki mięśniowej, czy też intensywności i częstotliwości aktywności fizycznej u kobiet. Każda kobieta ma inne “limity”, decydujące o tym czy jest to jeszcze dobra np. ilość tkanki tłuszczowej czy już zbyt niska. Należy więc obserwować swój organizm, który jest inteligentny i daje sygnały, kiedy jest coś nie tak. W przypadku np. wypadania włosów, ciągłego uczucia zmęczenia, wydłużania cyklu miesiączkowego i innych objawów, warto przyjrzeć się sobie, swoim zachowaniom, by uniknąć negatywnych skutków zdrowotnych.  

 

Zbyt niski poziom tkanki tłuszczowej może wpływać na produkcję hormonów. U kobiet, brak wystarczającej ilości tłuszczu może zakłócać cykl menstruacyjny i prowadzić do nieregularności miesiączkowania, a nawet do zaniku miesiączki. Wiąże się to również z zaburzeniem zdrowia reprodukcyjnego i możliwością występowania niepłodności. Oprócz tego, zaburzenia hormonalne mogą wpływać na inne aspekty zdrowia oraz samopoczucie kobiet. 

 

Za mały procent tkanki tłuszczowej, zwłaszcza u kobiet, może wiązać się ze spadkiem masy kostnej. Jest to wywołane obniżeniem poziomu estrogenu, który jest produkowany m.in przez tkankę tłuszczową. Może to powodować większe ryzyko złamań kości

 

Odpowiednia masa ciała i zawartość tłuszczu jest też istotna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz odpowiedniej regulacji temperatury ciała

 

Anemia z niedoboru żelaza

Niedobór żelaza może powodować anemię. Miesiączkujące kobiety stanowią grupę ryzyka anemii z niedoboru żelaza. Jest to spowodowane comiesięczną utratą krwi, a razem z nią żelaza. 

 

Osoby trenujące regularnie mają nieco zwiększone zapotrzebowanie na żelazo. Jest to związane z większą produkcją czerwonych krwinek w odpowiedzi na wysiłek fizyczny. 

 

Ponadto, intensywny trening może wpływać na zmniejszenie absorpcji żelaza w organizmie. W połączeniu z często zbyt niskim spożyciem jedzenia, co wiąże się z dostarczeniem zbyt małej ilości niektórych składników odżywczych, te wszystkie czynniki mogą powodować niedobór żelaza u trenujących kobiet.  

Źródła:

  1. Mehta, J., Thompson, B., Kling, M. J. (2018). The female athlete triad: It takes a team, Cleveland Clinic Journal of Medicine. 85(4): 313-320.
  2. Sagayama, H., Kondo, E., Tanabe, Y. i wsp. (2023). Comparison of Bioelectrical Impedance Indices for Skeletal Muscle Mass and Intracellular Water Measurements of Physically Active Young Men and Athletes. The Journal of Nutrition. 153(9): 2543-2551.