β-karoten to związek z grupy karotenoidów, będący barwnikiem oraz prowitaminą A. W organizmie przekształca się do witaminy A. Karotenoidy nadają organizmom barwy od żółtej po czerwoną. Stąd warzywa i owoce o takich kolorach zwykle są źródłem tych związków.



W artykule:

  • β-karoten jako antyoksydant 
  • β-karoten a zdrowie skóry
  • β-karoten a dobry wzrok
  • Wpływ β-karotenu na przewód pokarmowy 
  • β-karoten w diecie

 

Beta-karoten jako antyoksydant 

Karotenoidy, w tym β-karoten, są silnymi przeciwutleniaczami. Skutecznie działają przeciwko wolnym rodnikom. Dzięki temu mają działanie przeciwstarzeniowe, wspierają odporność i zapobiegają wielu chorobom. 

 

β-karoten ma działanie przeciwnowotworowe, dzięki pobudzaniu układu immunologicznemu i hamowaniu proliferacji komórek. Ponadto, stanowią element prewencji miażdżycy, chorób układu moczowego (kamieni nerkowych, raka) oraz nowotworów jelita grubego, płuc, prostaty jamy ustnej i krtani. 

 

Beta-karoten a zdrowie skóry

Jak wspomniano już wyżej, β-karoten ma właściwości przeciwutleniające, dzięki czemu może niwelować szkodliwy wpływ wolnych rodników na stan skóry. Ten składnik diety może spowalniać starzenie skóry.

 

Regularne spożycie β-karotenu może nadać bardziej zdrowy i promienny wygląd skórze. β-karoten wpływa również na kontrolę produkcji sebum

 

β-karoten może wspomagać naturalną ochronę skóry przed szkodliwym wpływem promieniowania UV ze słońca. Podstawą ochrony przeciwsłonecznej jest codzienne stosowanie kremów z filtrem, a β-karoten może być jedynie dodatkiem. 

 

Beta-karoten a dobry wzrok

Witamina A, która powstaje m.in z β-karotenu, jest niezbędna do utrzymania zdrowej rogówki oka. Te składniki są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania widzenia w nocy i słabym oświetleniu.

 

Niektóre badania sugerują, że dieta bogata w β-karoten może zmniejszać ryzyko rozwoju zaćmy, która jest jedną z najczęstszych przyczyn utraty wzroku u osób starszych. Ponadto, ten składnik wspiera ochronę siatkówki i powierzchni oka, przez co może stanowić element prewencji niektórych chorób oka. 

 

Wpływ beta-karotenu na przewód pokarmowy 

Karotenoidy, do których należy też β-karoten mogą przyczyniać się do zdrowia błony śluzowej jelit. Wykazano, że mają właściwości bakteriobójcze. W kilku badaniach wykazano również działanie podobne do prebiotyków, powodujące zmiany bakteryjne o właściwościach zdrowotnych. Karotenoidy mogą przyczyniać się do zdrowia błony śluzowej i bariery jelitowej, na przykład stabilizując szczelne połączenia.

 

β-karoten może korzystnie wpływać na zdrowie mikrobioty jelitowej. Ma działanie antyoksydacyjne i może łagodzić stany zapalne. Karotenoidy zmniejszają ilość cytokin  prozapalnych i zwiększają tych przeciwzapalnych. Mogą poprawić parametry morfologiczne ważne dla trawienia i wchłaniania składników odżywczych.

 

Beta-karoten w diecie

Beta-karoten znajduje się w wielu roślinach o barwie głównie żółtej, pomarańczowej lub czerwonej. Źródłem żywieniowym β-karotenu jest marchew, dynia, batat, mango, brzoskwinia, papryka, morela, brzoskwinia. Niektóre zielone rośliny też dostarczają β-karotenu. Są nimi m.in. jarmuż, szpinak i brokuły. 

 

Ważne jest to, aby źródła β-karotenu spożywać w posiłku, zawierającym tłuszcze, ponieważ jest to substancja rozpuszczalna w tłuszczach. Dzięki temu, zostanie łatwiej wchłonięty z pożywienia. 

 

W przypadku osób, które nie spożywają wystarczającej ilości beta-karotenu w diecie, lub w sytuacjach, gdy jest to zalecane ze względów zdrowotnych, można rozważyć suplementację. Jednakże, w większości przypadków suplementacja nie jest konieczna, ponieważ β-karoten można z łatwością dostarczyć wraz z dietą w odpowiedniej ilości. Natomiast nadmiar może wywoływać niepożądane skutki uboczne. 

 

Źródła:

  1. Eroglu, A., Al’Abri, Kopec, R. E. i wsp. (2022). Carotenoids and Their Health Benefits as Derived via Their Interactions with Gut Microbiota. Advances in nutrition. Advance online publication. 
  2. Silva Meneguelli, T., Duarte Villas Mishima, M., Hermsdorff, H. H. M. i wsp. (2023). Effect of carotenoids on gut health and inflammatory status: A systematic review of in vivo animal studies. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 1-16.
  3. Wilkowska M. (2023). Beta–karoten. Właściwości zdrowotne i źródła w diecie. https://dietetycy.org.pl/beta-karoten (dostęp z 8.11.2023r).