Cukrzyca (diabetes mellitus) jest poważną chorobą metaboliczną, której występowanie w społeczeństwie stale wzrasta. Pierwotna prewencja cukrzycy jest wciąż możliwa, stąd stale zaleca się modyfikacje tak ważnego stylu życia.

Dla przykładu, cukrzyca typu 2, która stanowi 85-95% wszystkich rodzajów cukrzycy, ma często utajony i bezobjawowy przebieg przez co bywa nierozpoznana przez wiele lat. Cukrzyca typu 1, ze względu na pewne objawy, jest możliwa do zdiagnozowania sporo wcześniej. Konieczne jest stałe podejmowanie wysiłków na rzecz wczesnego diagnozowania i wykrywania cukrzycy, aby można było zmniejszyć ryzyko wystąpienia późniejszych powikłań tej choroby. W jaki sposób rozpoznać pierwsze objawy cukrzycy i uchronić się przed ewentualnymi negatywnymi konsekwencjami tej choroby?

Na czym polega cukrzyca?

Cukrzyca odnosi się do grupy chorób, które wpływają na sposób, w jaki organizm wykorzystuje cukier we krwi (glukozę). Zbyt wysoki poziom cukru we krwi (hiperglikemia) wywołany cukrzycą prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Glukoza jest niezbędna dla zdrowia, ponieważ jest ważnym źródłem energii dla komórek tworzących mięśnie i tkanki. To także główne źródło paliwa dla Twojego mózgu.

Typy i rodzaje cukrzycy

Bez względu na rodzaj cukrzycy, może ona prowadzić do wspomnianego nadmiaru cukru we krwi.  Przewlekłe schorzenia cukrzycowe obejmują cukrzycę typu 1 i cukrzycę typu 2. Potencjalnie odwracalne stany cukrzycy obejmują stan przedcukrzycowy i cukrzycę ciążową. Stan przedcukrzycowy występuje, gdy poziom cukru we krwi jest wyższy niż normalnie, ale nie na tyle wysoki, aby można go było zaklasyfikować jako cukrzycę. Stan przedcukrzycowy jest często prekursorem cukrzycy. Cukrzyca ciążowa zaś występuje w czasie ciąży, ale może ustąpić po porodzie.

Czynniki ryzyka cukrzycy

Świadomość cukrzycy i jej powikłań jest w społeczeństwie wciąż bardzo słaba stąd pojawia się pilna potrzeba zwiększenia poziomu świadomości na temat cukrzycy i jej poważnych konsekwencji. Szereg czynników ryzyka można jednak zidentyfikować wcześniej.

Oznaki i objawy cukrzycy

Pierwsze oznaki i objawy cukrzycy są często ignorowane, a same konsekwencje wyższego poziomu cukru we krwi (wspomnianej hiperglikemii) nie objawiają się od razu znacznymi zauważalnymi zmianami. Jednak rozpoznanie wczesnych objawów może zawsze pomóc w rozwoju choroby i zapobieganiu niebezpiecznym powikłaniom sercowo-naczyniowym, problemom z nerwami, narządem wzroku czy nerkami. Problemem zdrowotnym może być wystąpienie w wyniku cukrzycy tzw. kwasicy ketonowej, co może prowadzić do śpiączki i śmierci.

Jakie są objawy cukrzycy? Do klasycznych objawów cukrzycy można zaliczyć objawy takie jak:

• wielomocz

• polidypsję i polifagię, które występują powszechnie w cukrzycy typu 1 (następuje wtedy szybki rozwój ciężkiej hiperglikemii), a także w cukrzycy typu 2 (z bardzo wysokim poziomem hiperglikemii)

• poważna utrata masy ciała - zazwyczaj jest powszechna tylko w przypadku cukrzycy typu 1 (lub najczęściej w cukrzycy typu 2), gdy pozostaje niewykryta przez długi czas

• utrata masy ciała, zmęczenie i niepokój - należą do częstych objawów niewykrytej cukrzycy.

Objawy bywają łagodne lub rozwijają się w sposób stopniowy, przez co długo mogą pozostać niezauważone.

Częste oddawanie moczu (wielomocz)

Jednym z najwcześniejszych objawów cukrzycy są częste wizyty w toalecie, szczególnie w nocy. Częste wizyty w toalecie (nocne) to wyraźny znak, że poziom cukru we krwi jest zbyt wysoki. Prowadzi to do wystąpienia tzw. poliurii czyli zwiększonej produkcji moczu. 

Wzmożone pragnienie

Zbyt częste oddawanie moczu łączy się często z przyjmowaniem większej ilości płynów, co powoduje wzmożone pragnienie (in. polidypsję) i występowanie suchości w ustach.

Wzmożony głód

Polifagia (hiperfagia), to inaczej wzmożony apetyt odczuwany pomimo tego, że zjedliśmy posiłek. U osób z cukrzycą pomimo zaspokajania głodu poprzez jedzenie, może występować „wilczy apetyt”. Osoby np. z cukrzycą typu 1 nie przybierają  na wadze, często nawet... chudną. Pojawia się dysbalans pomiędzy uczuciem głodu a sytości, ciężej jest kontrolować ilość przyjmowanego pokarmu.

Suchość w ustach

Często w wyniku cukrzycy pojawia się suchość w ustach. Dzieje się tak pomimo spożywanej dużej ilości dostarczanych do organizmu  płynów. Skóra jest sucha, usta są spierzchnięte. W okolicy szyi może pojawić się lekkie przebarwienie czyli rogowacenie ciemne (występuje również na dłoniach, palcach).

Utrata lub przyrost masy ciała

Źródło energii (glukoza) ne może być wykorzystywane u osób z cukrzycą typu 1 ze względu na brak wydzielania insuliny. W wyniku tego organizm będzie używał zapasów tłuszczu i białka do produkcji alternatywnej energii. W taki wypadku osoba chora może… chudnąć, zaś w przypadku występowania cukrzycy typu 2 brak insuliny nie pozwala organizmowi na wykorzystanie glukozy. Wtedy pojawia się uczucie wzmożonego głodu, co z kolei powoduje wzrost masy ciała.

Osłabienie i męczliwość

Gdy poziom glukozy jest wysoki, wiele osób doświadcza zmęczenia. Dlaczego? Osoba chora męczy się, ponieważ krążąca we krwi glukoza nie może być wykorzystana na cele energetyczne. Czasami zmęczenie ma swoje źródło w konsekwencji cukrzycy, np. deficytem i zaburzeniem snu w wyniku częstych wizyt w toalecie w nocy, czy uszkodzeniem nerek.

Drażliwość, trudności z koncentracją

Dzieje się tak, ponieważ ośrodkowy układ nerwowy również potrzebuje energii do pracy m.in. mózgu. Brak glukozy manifestuje się trudnościami w procesie koncentracji i zapamiętywania oraz wywołuje podenerwowanie i drażliwość.

Rozpoznanie objawów cukrzycy

Bardzo ważna jest świadomość występujących oznak oznak i objawów cukrzycy. Rodzi to potrzebę wcześniejszych badań przesiewowych w kierunku cukrzycy, co znacznie poprawiłoby zapobieganie i wystąpienie tej choroby. W takim wypadku konkretna interwencja związana ze stylem życia (jeszcze w stanie przedcukrzycowym), mogłaby zapobiec wystąpieniu  coraz to nowych przypadków cukrzycy w przyszłości. Jest to szczególnie ważne ze względu na to, że powikłania cukrzycy są bardzo niebezpieczne dla życia i zdrowia.

Odpowiednia edukacja pacjentów poprzez dzielenie się informacjami na temat metod leczenia i profilaktyki cukrzycy oraz wspomniana świadomość występujących objawów cukrzycy jest kluczowym elementem przyczyniającym się do zmniejszenia ryzyka przedwczesnej śmiertelności.

___________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz