Migrena to przypadłość objawiająca się przewlekłym bólem głowy. Przypadłość ta stanowi duży problem, który dotyka około 18% wszystkich kobiet i 6% wszystkich mężczyzn. Badania wykazały, że migrena jest zaburzeniem genetycznym, jednak czynniki tj.: środowisko, styl życia i dieta nadal mogą odgrywać bardzo dużą rolę w tym, jak często i z jakim nasileniem występują migreny. Co powinniśmy wiedzieć na temat diety w migrenie?

  • Migrena - objawy

  • Migrena - przyczyny

  • Migrena - domowe sposoby

  • Migrena a dieta

  • Jaka powinna być dieta przy migrenie?

  • Dieta a migrena – co na to nauka?

  • Migrena a kofeina

  • Migrena – leczenie

Migrena - objawy

Jakie są najczęstsze objawy migreny? Migrena charakteryzuje się nawracającymi napadami powodującymi występowanie bólów głowy, którym często towarzyszą zaburzenia czuciowe i ruchowe. Na objawy kliniczne migreny wpływają pewne zachowania żywieniowe i elementy związane z samym żywieniem. Ból migrenowy jest bardzo często jednostronny i obejmuje okolice oczodołu, jest tępy, tętniący i nasila się np. z aktywnością fizyczną. Migrena może trwać od kilku godzin do 2-3 dni.

Migrena - przyczyny

Skąd bierze się migrena? Sprawa jest dość złożona i istnieje wiele czynników niezwiązanych z żywieniem, które mogą powodować migrenę. Możesz się stresować, źle spać, nie być aktywnym fizycznie, mieć nadwagę i otyłość... Jest tego naprawdę dużo. Odpowiednia dieta może być bardzo pomocna w celu zmniejszenia migreny. Migrenę mogą powodować czynniki hormonalne, atmosferyczne, ale również hałas, światło czy nadużywanie leków.

Badano możliwe mechanizmy leżące u podstaw migreny i ogólnie przyjęto, że jest zaangażowana w ona w aktywację układu trójdzielno-naczyniowego (np. przez krążące substancje prozapalne i stan oksydacyjny). (Andreou i wsp. 2019) Migrena jest wielowymiarowym i dość złożonym zaburzeniem, na które mają wpływ czynniki genetyczne i środowiskowe.

Migrena - domowe sposoby

Niektóre osoby, aby złagodzić migrenę domowymi sposobami przygotowują np. działająco rozkurczowo zioła tj. rumianek, krwawnik, waleriana, dziurawiec. W migrenie wykorzystuje się też imbir czy szyszki chmielu. Pamiętać należy, że za ból głowy może odpowiadać również odwodnienie, dlatego warto zwracać uwagę na odpowiednie nawodnienie.

Migrena a dieta

Migrenę może nasilać głód pojawiający się w wyniku braku regularnych posiłków. W praktyce potwierdza to wiele osób z migreną. Dzieje się tak w wyniku zbyt niskiego poziomu cukru w organizmie. Osoby z migreną powinny znaleźć czas na zjedzenie małych, ale częstych posiłków. Co więcej, warto postarać się o zachowanie podobnej pory jedzenia, ustalenie stałych harmonogramów godzin snu czy aktywności fizycznych. To także pomaga zmniejszyć nasilenie bólów migrenowych.

Zgodnie z literaturą, konkretny pokarm można uznać za “wyzwalacz”, jeśli ból głowy wystąpił w ≥50% przypadków w ciągu jednego dnia od narażenia. (Martin i wsp. 2001) Ogólnie przyjmuje się, że migreny są związane z dietą i że niektóre składniki diety wywołują ataki migreny.

Istnieją długie listy potencjalnych “wyzwalaczy dietetycznych”, ale wciąż na ten temat jest wiele kontrowersji. W literaturze wymienia się: czekoladę, owoce cytrusowe, orzechy, lody, pomidory, cebulę, produkty mleczne, napoje alkoholowe, kawę, kofeinę, glutaminian sodu (MSG), histaminę, tyraminę, fenyloetyloaminę, azotyny, aspartam, sukralozę i gluten jako potencjalne “wyzwalacze”. Reakcja pacjenta z bólem głowy na dany “wyzwalacz pokarmowy” może zależeć między innymi od ilości i czasu ekspozycji!

Najczęściej migrena jest wynikiem spożycia alkoholu (czerwone wino i piwo), czekolady, dojrzewającego sera, wędlin, wędzonych ryby, ekstraktów drożdżowych, konserwantów żywności zawierające azotany i azotyny, sztuczne słodziki i glutaminian sodu (MSG).

Jaka powinna być dieta przy migrenie?

Nie wszystkie ww. produkty żywnościowe powodują migrenę. Ponadto, niektóre produkty spożywcze są złożone i zawierają wiele składników, stąd bardzo trudno jest zidentyfikować jeden konkretny składnik jako wyzwalacz. Pomocne może być jednak notatek jako części aplikacji, w której można statystycznie określić, czy ból głowy jest związany z niektórymi składnikami diety.

Wskazówki - dieta w migrenie:

  • Prowadź dziennik żywności wraz z dziennikiem bólu głowy, aby pomóc określić, co jadłeś przed atakami migreny

  • Niektóre pokarmy mogą od razu wywołać ból głowy, podczas gdy w przypadku innych pokarmów ból głowy może być opóźniony do 24 godzin

  • Jeśli uważasz, że określone jedzenie wywołuje ataki migreny, możesz spróbować unikać tego jedzenia przez miesiąc. Monitoruj objawy, aby zobaczyć, czy się poprawiają

  • Uważaj, próbując ekstremalnie rygorystycznych diet. Istnieje ryzyko unikania pokarmów, które niekoniecznie są wyzwalaczami migreny i może brakować wielu ważnych składników odżywczych

Dieta na migrenę - czy istnieje? Prawdą jest to, że wiele pokarmów może nasilać występowanie migreny, ale nie ma twardych dowodów na to, że istnieje jakaś specjalna dieta „cud” mogąca powstrzymać na 100% migrenę. W badaniach testowano specjalne diety u dzieci i dorosłych z migreną. Po badaniach zasugerowano, że eliminacja w diecie pewnych pokarmów może pomóc dzieciom cierpiącym na migreny, ale nie dotyczy to dorosłych. Nawet przy niewielkich dowodach wiele osób wciąż sugeruje, że spożywanie prostej, łagodnej w ograniczeniach diety może pomóc w dolegliwościach migrenowych.

Obecnie nie ma wsparcia naukowego dla specjalnych (sztywnych w swoich założeniach) diet eliminacyjnych stosowanych w celu zapobiegania migrenom, dlatego dietetycy i lekarze zazwyczaj zalecają inne metody postępowania w celu zmniejszenia częstotliwości migreny.

Dieta a migrena – co na to nauka?

Przegląd literatury z 2019 roku przeprowadzony przez Jahromi i wsp. (“On behalf of the School of Advanced Studies of the European Headache Federation (EHF-SAS) Association of diet and headache”) wykazał, że diety ketogeniczne, bogate w kwas foliowy, niskotłuszczowe, zmodyfikowane Atkinsa i bogate w omega-3/z niską zawartością omega-6 wykazały pewne korzystne efekty. Wspomniano również o diecie śródziemnomorskiej, ale dostępnych danych jest mniej. Zaproponowano ketogeniczną i zmodyfikowaną dietę Atkinsa w celu promowania neuroprotekcji, poprawy funkcji mitochondriów, kompensowania dysfunkcji serotoninergicznych, obniżania poziomu CGRP i tłumienia zapalenia układu nerwowego. Diety ketogeniczne prowadzą do podniesienia ciał ketonowych, co ostatnio okazało się korzystne w profilaktyce migreny. (Gross i wsp. 2019)

Ciała ketonowe działają na funkcjonowanie mitochondriów, stres oksydacyjny, pobudliwość mózgową, stan zapalny i mikrobiom jelitowy (Gross i wsp. 2019) Dieta niskoglikemiczna może być również przydatna w migrenie. Ta dieta została zaproponowana w celu obniżenia stanu zapalnego. Sugerowano również, że równowaga między spożyciem kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3 zmniejsza reakcje zapalne, poprawia funkcję płytek krwi i reguluje napięcie naczyń. Dlatego strategia żywieniowa zmniejszająca spożycie kwasów omega-6 i zwiększająca spożycie kwasów tłuszczowych omega-3 może okazać się korzystna w przypadku migreny.

Migrena a kofeina

Paradoksalnie, kofeina może pomóc w leczeniu migrenowych bólów głowy, jest również powszechnym składnikiem dostępnych bez recepty leków przeciwbólowych. Wielu pacjentów zauważa nawet, że leki z kofeiną są bardziej pomocne niż te bez. Kofeina może okazać się przydatna, gdy jest używana w odpowiedniej dawce i z odpowiednią częstotliwością.

Poniżej kilka sugestii dotyczących stosowania kofeiny u pacjentów z migreną:

  • Pacjenci z epizodyczną migreną powinni ograniczyć spożycie kofeiny do jednego lub dwóch napojów dziennie (lub do około 200 mg kofeiny).

  • Pacjenci z codziennymi bólami głowy powinni rozważyć nawet całkowite unikanie kofeiny.

  • Ogranicz stosowanie leków, suplementów zawierających kofeinę do nie więcej niż dwóch dni w tygodniu.

  • Nie eliminuj od razu całej kofeiny! Zmniejszaj spożycie kofeiny powoli, o 25% co tydzień, aby uniknąć objawów odstawienia kofeiny.

  • Ilość kofeiny w różnych markach i rodzajach kawy jest bardzo zróżnicowana. Zwróć uwagę na to ile gdzie może się znajdować kofeiny i porozmawiaj ze specjalistą (dietetykiem, lekarzem), aby ustalić Twoje codzienne spożycie kofeiny.

  • Kofeina prawdopodobnie nie jest jedyną przyczyną częstych migren, ale już samo zmniejszenie kofeiny często pomaga złagodzić ból głowy.

Migrena - leczenie

Migrenę można leczyć profilaktycznie i doraźnie. Wykorzystuje się często leki z grupy NLPZ (ibuprofen, naproksen, kwas acetylosalicylowy), ale także antagonistów receptora dopaminy i 5–hydroksytryptaminy, tak zwane tryptany (można je łączyć z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi ze względu na synergię działania.

Biorąc pod uwagę problem migreny, warto pamiętać o podstawowej higienie związanej ze zdrowym trybem życia. Dbaj o sen (regularne pory i ilość godzin snu), bądź aktywny fizycznie, rozważ stałe pory posiłków i ograniczenie korzystania z komputera czy smartfona przed snem. Dieta przy migrenie jest bardzo pomocna, ale to sumowanie się zdrowych nawyków pomoże Ci ograniczyć ten problem.


_____________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz