Wiele osób zastanawia się jaka jest odpowiednia ilość tkanki tłuszczowej? Do utrzymania lub osiągnięcia odpowiedniego składu ciała nie jest potrzebna tylko odpowiednia ilość tłuszczu, ale przede wszystkim odpowiedni skład ciała to m. in. zawartość tkanki mięśniowej czy odpowiedni poziom nawodnienia. Warto dokonywać pomiarów tkanki tłuszczowej (ang. body fat; BF), szczególnie wtedy, gdy chcemy ocenić skuteczność danej diety czy sposobu żywienia.

Jaki jest odpowiedni (zdrowy) poziom tkanki tłuszczowej oraz co na to wpływa – o tym dowiecie się z niniejszego artykułu. Zapraszamy do lektury!

  • Po co nam tkanka tłuszczowa?

  • Jaka jest odpowiednia ilość tkanki tłuszczowej? 

  • Tkanka tłuszczowa a sport

  • Jak zmierzyć tkankę tłuszczową?

  • Odpowiedni poziom tkanki tłuszczowej

Po co nam tkanka tłuszczowa?

Organizm człowieka potrzebuje tkanki tłuszczowej, aby spełniać podstawowe swoje funkcje. Występuje w postaci tłuszczu zapasowego oraz zasadniczego.

Tłuszcz zapasowy odkładany jest w organizmie w postaci podskórnej lub w okolicach narządów w formie komórek tłuszczowych w tkankach. Zużywamy go podczas codziennych czynności tj. chodzenie, siedzenie czy w porze snu.

Tłuszcz zasadniczy zaś dotyczy narządów tj. wątroba, serce czy nerki oraz obszarów tkanki mózgowej. Jego funkcją jest izolacja, ochrona oraz amortyzacja w przypadku uszkodzeń.

U kobiet, ze względu na wpływ na równowagę hormonalną i cykl hormonalny, odpowiednia ilość tłuszczu jest szczególnie ważna ze względu na okres ciąży, porodu czy karmienia piersią. Niski poziom tkanki tłuszczowej u kobiet i zaburzenie cyklu menstruacyjnego (szczególnie u kobiet aktywnych fizycznie) może wywołać również przemęczenie i narażać je na kontuzje.

Szczególnie w okolicach jamy brzusznej (tzw. TOFI – „fat inside, thin outside”) większa ilość tłuszczu może wpływać niekorzystnie na zdrowie i być dużym problemem zdrowotnym.

UNIVERSAL Animal Cuts 42 sasz.

Jaka jest odpowiednia ilość tkanki tłuszczowej? 

Zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie waha się w dość szerokich granicach. Jej ilość zależy od predyspozycji genetycznych, wieku, płci, rodzaju diety oraz aktywności fizycznej.

U kobiet procent tkanki tłuszczowej stanowi ok. 20-30% masy ciała, a u mężczyzn ok. 10-20% masy ciała. Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization; WHO) określiła szacunkowe poziomy tkanki tłuszczowej w zależności od wieku i płci. Widoczne są dosyć szerokie granice normy, ale tak należy je interpretować biorąc pod uwagę zmienność międzyosobniczą. 

Wysoka zawartość tkanki tłuszczowej (szczególnie w okolicy narządów wewnętrznych) w organizmie może być niekorzystna dla zdrowia i wiązać się z ryzykiem  występowania cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, insulinooporności czy miażdżycy.

Tkanka tłuszczowa a sport

Masa ciała (określana jako „waga“) oraz kompozycja składu ciała często znajdują się w centrum zainteresowania sportowców. Pomimo, że eksperci w dziedzinie sportu (fizjolodzy, dietetycy, trenerzy) określają minimalne wartości graniczne dla tłuszczu u sportowców (5% dla mężczyzn,  oraz 12% dla kobiet), to należy wspomnieć, że obecnie nie istnieje jedna uniwersalna ilość tkanki tłuszczowej dla osoby trenującej.

Pomimo zalet związanych ze specyficzną kompozycją składu ciała, niektórzy sportowcy mogą odczuwać presję z powodu konieczności dążenia do osiągnięcia nierealnie niskiej masy ciała / poziomu tkanki tłuszczowej lub z powodu nierealnego celu wynikającego ze zbyt krótkiego czasu na jego realizację. W związku z tym sportowcy mogą być podatni na kontynuację skrajnych modeli dietetycznych (diety niskokaloryczne) lub występowanie zachowań związanych z kontrolowaniem masy ciała. To z kolei może sprzyjać występowaniu przewlekle niskiej dostępności energii w postaci zbyt małej podaży kalorii, a także prowadzić do niedostatecznego dostarczania składników odżywczych wraz z dietą.

ALL STARS Fenidrol 2 120 kaps.

Jak zmierzyć tkankę tłuszczową?

Zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie można zmierzyć na kilka sposobów. Jednym z nich jest pomiar na profesjonalnym urządzeniu. Do oceny składu ciała sportowców wykorzystuje się m.in.: densytometrię (dual-energy X-ray absorptiometry, DEXA), hydrodensytometrię, pletyzmografię powietrzną (air displacement plethysmography), pomiar fałdów tłuszczowo-skórnych, czy też jedno- lub wieloczęstotliwościową metodę bioimpedancji elektrycznej (BIA). DEXA jest metodą bardzo szybką i nieinwazyjną, ale problemem jest dostępność i koszt pomiaru.

W praktyce często wykorzystuje się metodę BIA np. dokonując pomiaru składu ciała na analizatorach marki Tanita czy Inbody. Jest to metoda popularna, powszechnie dostępna o niskim koszcie i łatwości wykonania pomiaru. Doskonale nadaje się do oceny zmian tkanki tłuszczowej czy masy mięśniowej oraz do oceny monitorowania postępów treningowo-żywieniowych. Innym sposobem pomiaru tłuszczu może być pomiar fałdów skórno-tłuszczowych (tzw. fałdomierzem / kaliperem) będący zastępczym wskaźnikiem oceny poziomu tkanki tłuszczowej.

MUSCLE PHARM Shred Sport 60 caps.

Odpowiedni poziom tkanki tłuszczowej

Najważniejszym elementem oceniającym optymalną (zdrową) ilość tkanki tłuszczowej jest dokonywanie oceny składu ciała jest monitorowanie postępów. Odpowiednie dieta oraz styl życia pomaga zmniejszyć ryzyko nadwagi i otyłości oraz zmniejszyć ryzyko wystąpienia nowotworów i chorób cywilizacyjnych.

W sporcie istnieje zależność między składem ciała a zdolnościami wysiłkowymi, w związku z tym jest to ważny czynnik, który należy wziąć pod uwagę w okresie przygotowawczym. Jednak zdolności wysiłkowe sportowca nie mogą być prognozowane wyłącznie w oparciu o skład ciała. Najlepszym podejściem jest zwrócenie uwagi na samopoczucie, badania biochemiczne krwi, czy inne parametry będące składowymi sukcesu sportowego i stanu zdrowia.


_______________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz