Kolagen to białko, które w dużej ilości występuje naturalnie w naszym organizmie. Wchodzi w skład stawów, kości, mięśni, ścięgien, włosów i paznokci. Kolagen pełni też ważną rolę w utrzymaniu kondycji skóry, odpowiada za jej nawilżenie i elastyczność. Z wiekiem maleje ilość wytwarzanego przez organizm kolagenu. Może to powodować zmniejszenie elastyczności skóry, jej wysuszenie i zmarszczki, ale też problemy ze stawami.

 

Badania wskazują, że suplementacja kolagenu może zmniejszać stan zapalny, a także stymuluje naturalną produkcję tego białka. Może to wpływać na zmniejszenie bólu i wspieranie procesów naprawczych u osób, zmagających się ze zwyrodnieniami stawów. 

 

W artykule:

  • Typy kolagenu
  • Hydrolizowany kolagen - co to znaczy?
  • Kolagen zwierzęcy
  • Kolagen rybi
  • Wegański kolagen
  • Dodatki do kolagenu
  • To jaki kolagen wybrać?

Typy kolagenu

Można dokonać podziału kolagenu ze względu na typ, zastosowanie oraz surowiec z jakiego został wyprodukowany. Do tej pory poznano 29 typów kolagenu. Różnią się one od siebie strukturą, lokalizacją w organizmie oraz właściwościami. Oto kilka z nich:

Kolagen typu I to najczęściej występujący rodzaj kolagenu w organizmie człowieka. Stanowi około 90% kolagenu występującego w naszym ciele. Składa się głównie z włókien kolagenowych, które nadają skórze elastyczność i wytrzymałość. Jest szczególnie korzystny dla skóry, włosów, paznokci i stawów

 

Kolagen typu II występuje głównie w chrząstkach stawowych i jest ważny dla prawidłowego funkcjonowania stawów

 

Kolagen typu III wraz z kolagenem typu I bierze udział w utrzymaniu elastyczności skóry i tkanek. Jest obecny w skórze, naczyniach krwionośnych i narządach wewnętrznych.

 

Kolagen typu V pomaga w formowaniu włókien kolagenowych i jest obecny w tkankach łącznych.

 

Kolagen typu X wspiera przede wszystkim proces wzrostu kości.



Hydrolizowany kolagen - co to znaczy?

To najczęściej spotykany rodzaj suplementu kolagenu. Hydrolizowany oznacza “rozbity” przez wodę. Przetworzony jest w taki sposób, że ma mniejsze cząsteczki, co ułatwia wchłanianie go przez organizm. Hydrolizowany kolagen dostępny jest w formie proszku lub kapsułek

Jego suplementacja nasila procesy naprawcze tkanki łącznej, stawów, skóry oraz kości, a także pobudzają naturalną produkcję kolagenu w organizmie. Preparaty z hydrolizowanym kolagenem mogą wspomóc leczenie chorób zwyrodnieniowych stawów, kości, bólów stawów oraz wzmocnić włosy, paznokcie i uelastycznić skórę



Kolagen zwierzęcy

Większość suplementów z kolagenem produkowana jest ze ssaków. Kolagen wołowy zwykle jest dostępny w postaci typu I, ale też II i III. Kolagen wieprzowy to przede wszystkim źródło kolagenu typu I i II, wpływającego pozytywnie na stan skóry. Drób, a szczególnie jego chrząstki, są źródłem kolagenu typu II, który wspomaga regenerację stawów. Kolageny wołowe, drobiowe i wieprzowe pozyskiwane są ze skóry zwierząt, kostek i chrząstek. Czasem kolagen może być pozyskiwany z kurzych stóp i skrzydeł, ponieważ są one bogate w kolagen.

 

Skóra zwierząt, takich jak krowy, świnie, ryby i drób to najczęstsze źródło kolagenu. Przetwarzana jest, aby uzyskać czysty kolagen, który jest później wykorzystywany w produkcji suplementów. Kostki i chrząstki zwierzęce również są bogatym źródłem kolagenu. 

Żelatyna to produkt uboczny przetwarzania kolagenu. Powstaje poprzez dłuższe gotowanie i rozkład kolagenu, a następnie schładzanie go w galaretkę. Żelatyna również stanowi źródło kolagenu

Te rodzaje kolagenu są często stosowane ze względu na dość niską cenę.



Kolagen rybi

Kolagen produkowany z ryb jest jednym z najbardziej popularnych rodzajów kolagenu. Powstaje on ze skóry, ości i łusek ryb. Wydaje się, że jest to lepszy wybór od kolagenu wołowego, ponieważ ten produkowany z ryb jest najbardziej zbliżony budową do kolagenu w naszym organizmie. Dzięki temu może lepiej się wchłaniać w przewodzie pokarmowym. 

 

Kolagen rybi najczęściej występuje w postaci kolagenu typu I. Korzystnie wpływa na kondycję zwłaszcza skóry i kości

Istnieją preparaty na bazie tzw. kolagenu morskiego. Zalicza się do nich kolagen rybi, a także pozyskiwany z innych organizmów morskich, takich jak meduzy, czy gąbki.

Kolagen rybi charakteryzuje się dobrą rozpuszczalnością i wchłanialnością. Ponadto, jest dobrze oczyszczony i zwykle nie wywołuje alergii. Jest jednak nieco droższy od kolagenu wieprzowego, wołowego i drobiowego. 

 

Wegański kolagen

Termin “wegański kolagen” nie jest do końca poprawny, ponieważ kolagen to białko pochodzenia zwierzęcego, które nie istnieje w roślinnej wersji. Jednak istnieją suplementy, które mają działać podobnie do kolagenu. Zawierają roślinne składniki, wspierające zdrowie skóry, włosów, paznokci, a także stawów i kości. 

 

W skład suplementów określanych jako “wegański kolagen” wchodzą roślinne peptydy kolagenowe, które zawierają aminokwasy podobne do tych w kolagenie. Poza tym dodawane są składniki, takie jak biotyna, kwas hialuronowy, MSM, czy witamina C.



Dodatki do kolagenu

Substancje, które są dodawane do suplementów kolagenu różnią się w zależności od przeznaczenia danego produktu. Jeśli kolagen jest przeznaczony np. do regeneracji i zmniejszenia bólu stawów, dodaje się substancje wspierające zdrowie stawów. Zalicza się do nich MSM, chondroitynę, czy glukozaminę

 

Jeśli dany suplement jest kierowany do osób pragnących poprawy stanu skóry, włosów i paznokci, dodaje się kwas hialuronowy, biotynę i inne składniki potęgujące efekt. Taki kompleks ma wpływać na poprawę nawilżenia i elastyczności skóry, a także wzmocnienie włosów i paznokci

Do kolagenu dodaje się zwykle witaminę C. Wspomaga ona produkcję kolagenu w organizmie. Witamina C to również silny antyoksydant, który korzystnie wpływa na zdrowie skóry oraz spowalnia procesy starzenia. 



To jaki kolagen wybrać?

Wybór rodzaju kolagenu zależy od twoich potrzeb i celów. Kolagen rybi (morski) oraz wołowy zawierają najwięcej kolagenu typu I. Ten typ dominuje pod względem ilości w naszym organizmie. Jest szczególnie korzystny dla skóry, włosów, paznokci i stawów. Nadaje elastyczność i sprężystość skórze, nawilża ją. Wzmacnia włosy i paznokcie. Zapobiega bólom stawów i wspomaga ich leczenie, m.in dzięki wpływie na regenerację chrząstek stawowych.

Z wiekiem maleje endogenna synteza kolagenu, co powoduje zwiększoną podatność na złamania, choroby stawów, zmarszczki, czy osłabienie włosów i paznokci. Można częściowo zmniejszyć postęp tych zmian, stosując regularnie preparaty z kolagenem. 

 

Kolagen wieprzowy, wołowy i drobiowy należą do najtańszych, dlatego często znajdują się w suplementach i są kupowane. Jednak to kolagen z ryb jest zbliżony do tego w naszym ciele, ma lepszą rozpuszczalność i lepiej się wchłania. Ma też wyższą cenę.

Wiele suplementów z kolagenem będzie miało dodatki wspierające zdrowie stawów, kości, skóry oraz włosów i paznokci. Ostateczny wybór zależy od twoich indywidualnych potrzeb i celów.



Źródła:

  1. Nowicka-Zuchowska A., Zuchowski A. (2019). Kolagen – rola w organizmie i skutki niedoboru. Lek w Polsce. 29(11)
  2. Banaś M, Pietrucha K. (2009). Typy i struktura białka kolagenowego. Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej. Chemia spożywcza i biotechnologia. 73(1053).
  3. Dybka K, Walczak P. (2009). Collagen hydrolysates as a new diet supplement. Scientific Bulletin of the Technical University of Lodz: Food Chemistry and Biotechnology.73:83-92. 
  4. Stančik R, Zvarka J, Kubinec V, Rovensky J. (2012). Kolagen typu I w leczeniu bolesnej choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych. Ostry Dyżur.1-2:21-24.
  5. Yamada S., Nagaoka H., Terajima M. i wsp. (2013). Effects of fish collagen peptides on collagen post-translational modifications and mineralization in an osteoblastic cell culture system. Dent Mater J. 32(1): 88–95.
  6. Kaziród K.,Huntek A., Zapała M. i wsp. (2023). Collagen supplementation - does it bring real benefits? Quality in Sport.13(1):88-107.