Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 to grupa tłuszczów, których dostarczenie wraz z dietą w odpowiedniej ilości jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nasz organizm nie wytwarza ich sam, zatem powinniśmy zwracać uwagę na ich podaż z żywnością lub wprowadzić suplementację, jeśli nie jest to możliwe. 

 

Kwasy omega-3 są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mózgu i całego układu nerwowego, serca oraz odporności. Ponadto, mają działanie m.in przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Zarówno wiele zdrowych, jak i chorych osób może odnieść korzyści z suplementacji kwasami omega-3.

 

W artykule:

  • Czym są kwasy omega-3 i gdzie je znaleźć?
  • Omega-3 w leczeniu chorób
  • Korzyści z suplementacji omega-3 w sporcie
  • Omega-3 na piękny wygląd
  • Jakie omega-3 wybrać? 



Czym są kwasy omega-3 i gdzie je znaleźć?

Kwasy omega-3 to bardzo ważne dla zdrowia wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA), do których zalicza się głównie kwas α-linolenowy (ALA), kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA).

 

Kwas α-linolenowy (ALA) występuje w roślinach i jest to główne źródło kwasów omega-3. Przez nasz organizm może być przekształcany w kwasy EPA i DHA, jednak w nieznacznej ilości. Źródła ALA to m.in. olej lniany, olej rzepakowy, siemię lniane, nasiona chia i orzechy włoskie. 

 

Kwasy EPA (eikozapentaenowy) i DHA (dokozaheksaenowy) znajdują się w tłustych rybach morskich (śledź, łosoś, makrela) oraz w oleju rybim. EPA działa przeciwzapalnie, jest kluczowy dla zdrowia serca, całego układu krążenia oraz pracy mózgu. Natomiast DHA oprócz zdrowia układu nerwowego, jest szczególnie ważny w żywieniu kobiet ciężarnych, niemowląt i dzieci. 

 

Dla większości dorosłych, zaleca się spożywanie ryb co najmniej dwa razy w tygodniu (w tym jednej tłustej), aby dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość EPA i DHA. Dla osób, które nie jedzą ryb, warto rozważyć suplementację kwasami omega-3 w dawce 250 mg EPA i DHA dziennie



Omega-3 w leczeniu chorób

Powstaje coraz więcej badań naukowych na temat korzyści zdrowotnych, wynikających z odpowiedniego spożycia lub suplementacji kwasów omega-3 (zwłaszcza EPA i DHA). Poniżej zostały przedstawione niektóre z nich:

 

  • działanie kardioprotekcyjne - obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi, zwiększenie stężenie “dobrego” cholesterolu HDL, działanie przeciwkrzepliwe, antyarytmiczne, przeciwzapalne, zmniejszając ryzyko chorób serca
  • obniżanie ciśnienia tętniczego krwi
  • poprawa wrażliwości na insulinę - prewencja cukrzycy typu 2
  • hamowanie lipogenezy - prewencja otyłości
  • wspieranie zdrowia oczu i zmniejszanie ryzyka degeneracji plamki żółtej związanej z wiekiem
  • wsparcie rozwoju płodu
  • wsparcie rozwoju funkcji poznawczych, układu nerwowego i wzroku u rosnących dzieci;
  • prewencja chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, czy demencja;
  • działanie przeciwzapalne - obniżenie markerów stanu zapalnego, wsparcie leczenia chorób zapalnych stawów oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG)
  • możliwe korzyści w leczeniu ADHD (zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi);
  • działanie przeciwdepresyjne
  • korzystny wpływ na układ odpornościowy - wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej, zmniejszenie ryzyka infekcji
  • potencjalne działanie przeciwnowotworowe



Korzyści z suplementacji omega-3 w sporcie

Kwasy tłuszczowe omega-3 mogą wpływać na modulację układu odpornościowego i odpowiedź zapalną. Mogą zatem zmniejszać powysiłkowy stan zapalny oraz ból stawów, wywołany wysiłkiem fizycznym. 

 

Badania sugerują, że suplementacja kwasów omega-3 (EPA i DHA) korzystnie wpływa na syntezę białek mięśniowych. Może również przyczyniać się do niewielkiego wzrostu siły mięśni, a także zmniejszenia bolesności mięśniowej po wysiłku. 

 

Istnieją prace, które wskazują, że suplementacja kwasów omega-3 może również wpływać na wzrost wydolności fizycznej

 

Suplementacja omega-3 może być korzystna u sportowców nie tylko ze względu na poprawę siły, czy wydolności. Te kwasy są szczególnie ważne dla funkcjonowania układu odpornościowego. Zapobieganie chorobom, czy też infekcjom górnych dróg oddechowych może być ważne w kontekście utrzymania regularności treningów i ich efektywności. 



Omega-3 na piękny wygląd

Kwasy omega-3 to bardzo ważne składniki diety dla zdrowia skóry, włosów i paznokci. Mają one działanie przeciwzapalne, dzięki czemu mogą sprawdzić się w leczeniu chorób zapalnych skóry. Omega-3 mogą wspierać leczenie łuszczycy, trądziku pospolitego oraz atopowego zapalenia skóry. Te kwasy tłuszczowe wspomagają również gojenie się skóry, a także minimalizują szkodliwy wpływ promieniowania UVB i zmniejszają ryzyko raka skóry u niektórych osób. Pomagają także w utrzymaniu nawilżenia i elastyczności skóry. Zbyt mała podaż kwasów omega-3 może skutkować zaburzeniem funkcji barierowej skóry i zmniejszeniem zdolności jej regeneracji. 

 

Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne omega-3 może spowolnić procesy starzenia, poprawiając ogólny wygląd skóry i zapobiegając powstawaniu zmarszczek.

 

Kwasy tłuszczowe omega-3 są też ważne dla zdrowia i ładnego wyglądu włosów. Wspierają zdrowie mieszków włosowych, dzięki czemu włosy mogą wypadać w mniejszym stopniu i rosnąć szybciej. Regularne spożywanie omega-3 może sprawić, że włosy staną się bardziej lśniące i mocne.

 

Kwasy omega-3 mogą wspomagać wzrost i wzmocnienie paznokci, co zmniejsza ich łamliwość i kruchość.



Jakie omega-3 wybrać?

Forma suplementów, będących źródłem kwasów omega-3, może być różna. Najczęściej jest to olej rybi w postaci płynnej (np. tran) lub w kapsułkach. Kwasy EPA i DHA znajdują się również w oleju z kryla, które można nabyć w postaci kapsułek. Istnieją też suplementy będące roślinnym źródłem omega-3, produkowane np. z alg. Jednakże zawartość w nich EPA i DHA jest niewielka, przez co dostarczenie tych niezbędnych tłuszczów jest trudniejsze u wegan i wegetarian. 

 

Warto stawiać na kwasy omega-3, które posiadają certyfikaty jakości, takie jak np. IFOS (ang. International Fish Oil Standards). IFOS to niezależny program certyfikacji, który testuje i ocenia suplementy oleju rybnego pod kątem czystości, jakości, bezpieczeństwa i skuteczności. Posiadanie certyfikatu IFOS daje konsumentom pewność, że produkt spełnia najwyższe standardy jakości. 

 

Aby dostarczyć odpowiednią ilość niezbędnych kwasów EPA i DHA zaleca się spożycie ryb 1-2 razy w tygodniu (zwłaszcza tłustych ryb morskich). Jeśli z jakiegoś powodu nie jest to możliwe, należy wprowadzić suplementację EPA i DHA w dawce 250 mg dziennie

 

W przypadku niektórych chorób zaleca się zwiększenie dawki suplementacyjnej. Przykładowo, w hipertriglicerydemii sugeruje się suplementację kwasów omega-3 w dawce 2-3g dziennie, przez korzystny wpływ na obniżenie stężenia trójglicerydów we krwi

 

Według FDA (Agencja Żywności i Leków) spożycie kwasów omega-3 w dawce 3 g dziennie jest bezpieczne dla zdrowia i nie powinno wywoływać działań niepożądanych.



Źródła:

  1. 2021 ESC Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice (European Heart Journal; 2021 — doi: 10.1093/eurheartj/ehab484).
  2. Grupa Robocza do spraw leczenia dyslipidemii Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) oraz Europejskiego Towarzystwa Badań nad Miażdżycą (EAS). Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach: jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo-naczyniowe (2019). Kardiol Pol 2019; 3: 12-103.