Aktywność fizyczna dla seniora
Regularna aktywność fizyczna jest niezbędnym elementem zdrowego stylu życia. Przyczynia się do zachowania zdrowia i sprawności na długie lata.
Regularny wysiłek fizyczny może poprawić komfort życia seniora poprzez poprawę ogólnej kondycji fizycznej, utrzymanie sprawności ruchowej, możliwość wykonywania codziennych zadań oraz poprawę równowagi. Poza tym, przynosi też bardziej długofalowe korzyści, takie jak zapobieganie wielu chorobom przewlekłym i utrzymanie zdrowia psychicznego.
W artykule:
- Zalecenia dotyczące aktywności fizycznej dla osób starszych
- Czy senior powinien ćwiczyć siłowo?
- Aktywność, w trakcie której serce przyspieszy
- Inne treningi poprawiające ogólną sprawność
- Bezpieczeństwo to podstawa
Zalecenia dotyczące aktywności fizycznej dla osób starszych
Według WHO, nieaktywny tryb życia to czwarta przyczyna zgonów na świecie. Wiele badań dowodzi, że aktywne życie to długie życie. Istnieje niezliczona ilość korzyści, które niesie aktywność fizyczna u osób starszych. Warto wybrać odpowiedni rodzaj wysiłku i postarać się o zachowanie regularności.
Zaleca się minimum 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej na tydzień lub 75 minut o większej intensywności. Każda dodatkowa aktywność fizyczna będzie wiązała się z większymi korzyściami zdrowotnymi. W tym celu należy starać się dążyć do 300 minut aktywności tygodniowo.
Bardzo ważne jest to, by zaczynać stopniowo, powoli i na tyle ile pozwalają możliwości fizyczne i stan zdrowia. Każda aktywność fizyczna będzie lepsza niż żadna.
Warto skonsultować z lekarzem i/lub fizjoterapeutą rodzaj, ilość i intensywność wysiłków fizycznych jakie planujemy wdrożyć. Lekarz powinien uwzględnić obecność chorób przewlekłych i dopasować odpowiednią aktywność.
Czy senior powinien ćwiczyć siłowo?
Ćwiczenia siłowe, czyli inaczej oporowe, polegają na trenowaniu z obciążeniem - może to być ciężar własnego ciała. Przyczyniają się one do budowania masy mięśniowej.
U osób starszych są bardzo ważnym czynnikiem, zapobiegającym utracie masy mięśniowej, związanej z wiekiem. Bardzo niska aktywność fizyczna lub nawet unieruchomienie przyspiesza ten proces. Niska masa mięśniowa u osób starszych przyczynia się do zwiększenia ryzyka wielu chorób oraz zwiększa śmiertelność z różnych przyczyn. Ponadto, utrata mięśni skutkuje spadkiem siły i zmniejszeniem samodzielności.
Zaleca się, by trening siłowy u osób starszych był wykonywany 2-3 razy w tygodniu. Może to być seria kilku ćwiczeń, powtarzanych kilkakrotnie w ciągu dnia. Warto robić dzień odpoczynku po takim treningu oporowym. Należy pamiętać o oddechu w trakcie wykonywania ćwiczeń. Wstrzymywanie oddychania może być niebezpieczne.
Aktywność, w trakcie której serce przyspieszy
Aktywność w trakcie której serce zaczyna mocniej bić to trening aerobowy, wytrzymałościowy. Jest to każda aktywność, która jest ciągła i rytmiczna. Może to być spacer, rower, pływanie lub marsz z kijkami. Wszystko zależy od możliwości i upodobań. Warto szukać aktywności, która będzie sprawiała przyjemność.
Dobrym sposobem na utrzymanie regularności w danym wysiłku jest znalezienie sobie towarzysza do aktywności. Może być nim sąsiad / sąsiadka, koleżanka, czy mąż / żona. Oprócz większej motywacji do ćwiczeń, dba się tym samym o życie towarzyskie i dobre relacje z bliskimi, które są bardzo istotne dla zdrowia psychicznego.
Regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko wielu chorób, w tym chorób serca, kości i stawów. Przyczynia się do poprawy zdrowia psychicznego i samooceny, zmniejszenia lęku i poprawy zdolności poznawczych.
Rekomenduje się osobom starszym rozpoczynanie trenowania stopniowo i powoli. Tak, aby było to bezpieczne i przyjemne. Powinno się małymi kroczkami dążyć do osiągnięcia 30-60-minutowej aktywności wytrzymałościowej (np. energicznych spacerów) przez 3-5 dni w tygodniu. Jeśli nie jest to cel możliwy do osiągnięcia - należy być aktywnym na tyle, na ile pozwala sprawność i stan zdrowia.
Inne treningi poprawiające ogólną sprawność
Duża część starszych osób ma problemy z utrzymaniem równowagi. Są to zmiany, które zachodzą wraz z wiekiem. Jednak w pewnym stopniu można im zapobiegać, dobierając odpowiednie ćwiczenia. Zaleca się osobom starszym wykonywanie regularnych ćwiczeń wspierających równowagę. Może to zmniejszać ryzyko upadków i złamań.
Elastyczność jest również istotna. Warto przy okazji innych ćwiczeń zagospodarować przynajmniej 10 minut na rozciąganie. Aktywność jaką jest joga to dobry przykład połączenia ćwiczeń rozciągających oraz poprawiających równowagę i często z elementami treningu siłowego.
Na większości siłowni odbywają się wyżej wspomniane treningi, dostosowane do osób starszych. Jeśli masz taką możliwość, zapisz się na takie zajęcia. Inną opcją jest skorzystanie z filmików w internecie.
Aktywność fizyczna - bezpieczeństwo to podstawa
Pamiętaj, by przede wszystkim słuchać potrzeb swojego organizmu i dbać o swoje bezpieczeństwo. Oprócz konsultacji z lekarzem i fizjoterapeutą, warto pamiętać o kilku zasadach.
Zaczynając od początku - nie zaniedbuj rozgrzewki i rozciągania. W przeciwnym razie, zamiast korzyści, taki wysiłek może przynieść Ci ból i kontuzję. Zaczynaj ćwiczenia powoli, na tyle, ile pozwoli Ci organizm.
Jeśli w trakcie ćwiczeń czujesz ból, dyskomfort, duszność, ucisk w klatce piersiowej lub inne niepokojące objawy - przerwij ćwiczenia. Oddychaj w trakcie ćwiczeń. Pamiętaj, że równy oddech jest bardzo ważny.
Pij wodę, zwłaszcza w ciepłe dni i podczas wysiłku. Osoby starsze mogą nie odczuwać odpowiednio dużego pragnienia, a wysiłek fizyczny zwiększa zapotrzebowanie na płyny. Pamiętaj o tym - zapobiegaj odwodnieniu.
Nie rób niczego na siłę. Jeśli potrzebujesz - zatrzymaj się, odpocznij. Możesz podzielić aktywność np. na 10-minutowe ćwiczenia rozłożone w ciągu dnia.
Źródła:
- Plucik-Mrożek A., Perl M., Prochownik M. (2021). Aktywność fizyczna osób starszych. https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/aktywnosc-fizyczna-osob-starszych.pdf (dostęp z 01.02.2024).