Dieta na dnę moczanową
Hiperurykemia to stan, kiedy mamy do czynienia ze zwiększonym poziomem kwasu moczowego. To początkowe stadium dny moczanowej - choroba ta spowodowana jest zaburzeniem metabolizmu puryn lub zmniejszonym wydalaniem kwasu moczowego z organizmu. Jest również jednym z czynników chorób sercowo-naczyniowych.
W przeszłości dna moczanowa (in. skaza moczanowa, podagra) była określana „chorobą bogaczy” lub „chorobą królów”. Występowała najczęściej wśród wyższych klas społecznych, których styl życia charakteryzował się nadmiarem pożywienia i alkoholu, niską aktywnością fizyczną, przez co sprzyjał progresji choroby. Wraz z rozwojem ekonomicznym choroba zaczęła się rozpowszechniać na świecie. Obecnie podagra dotyczy około 1% populacji w krajach uprzemysłowionych.
Kwas moczowy
Powstające w wątrobie puryny (jako związki purynowe) są wydalane przez nerki, które wydalają go z moczem w ilości ok. 80%. W zdrowym, dobrze funkcjonującym organizmie kwas moczowy powinien być stale wydalany, ale w przypadku zaburzeń jego metabolizmu może on nawet w ok. 20% trafić do układu pokarmowego pozostawiając w organizmie. Jest to stan patologiczny, który wymaga wprowadzenia odpowiedniej diety, która zredukuje ilość kwasu moczowego we krwi.
Hiperurykemia a dna moczanowa
Hiperurykemia to początkowe stadium dny moczanowej. Dna moczanowa to choroba dotycząca około 1% populacji (w krajach uprzemysłowionych). W Polsce na podagrę może chorować średnio 5–28/1000 mężczyzn i 1–6/1000 kobiet (Jarosz, 2010). Do objawów dochodzi, gdy stężenie kwasu moczowego we krwi przekracza 6,5 mg/dl (hiperurykemia). Stadium bezobjawowej hiperurykemii może trwać od dzieciństwa.
Początkowo występuje stadium bezobjawowej hiperurykemii, które może trwać już od dzieciństwa a następnie dochodzi do ostrych napadów dny najczęściej wskutek:
- wyziębienia organizmu,
- nadmiernego spożycia alkoholu i produktów bogatych w puryny,
- stresu, wysiłku fizycznego, głodówki.
W znacznej mierze człowiek ma wpływ na zapobieganie chorobie poprzez realizację prawidłowego stylu życia.
Dna moczanowa a styl życia
Bardzo ważnym elementem służącym poprawie wartości kwasu moczowego w surowicy jest poprawa stylu życia m.in. poprzez wprowadzanie zasad zdrowego żywienia, ograniczenie spożycia alkoholu czy ograniczenie palenia papierosów. Stała kontrola masy ciała i regularne ćwiczenia fizyczne pozwalają ograniczyć ilość kwasu moczowego nawet o 10-18% (70-90 mol/L), co może poprawić komfort życia i ograniczyć ilość przyjmowanych leków. Należy pamiętać, że w znacznej mierze człowiek ma wpływ na zapobieganie chorobie poprzez realizację prawidłowego stylu życia.
Dieta w dnie moczanowej
Dieta w hiperurykemii powinna zawierać zmniejszoną ilość pokarmów odzwierzęcych i produktów, w których znajduje się fruktoza. Głównym celem diety powinno być znacznie ograniczenie dostarczenia w diecie związków purynowych. Ograniczyć należy alkohol, a w szczególności piwo, w którym znajduje się guanozyna (jedna z puryn), palenie papierosów. Należy również dążyć do utrzymania prawidłowej masy ciała.
Hiperurykemia przez wiele lat może przebiegać bez żadnych objawów, ale z czasem prowadzi do dny moczanowej i kamicy nerkowej. U osób, które spożywają dużą ilość produktów pochodzenia zwierzęcego istnieje kilkukrotnie wyższe ryzyko wystąpienia nawrotów dny moczanowej.
Leczenie dny moczanowej
W leczeniu podagry zastosowanie ma dieta o niskiej ilości puryn (ubogopurynowa). Eliminuje się produkty bogate w związki purynowe jak:
- wyciągi z kości, podroby, dziczyzna, niektóre ryby morskie (śledzie, sardynki, szproty),
- drożdże, warzywa strączkowe, kawa, herbata, kakao, grzyby, szpinak.
Niezalecane są również:
- konserwy, wędliny,
- ostre przyprawy,
- rabarbar, alkohol, tłuste potrawy.
Wykluczone są zupy i sosy przygotowane na bazie wywarów kostnych, grzybowych. W diecie dozwolone są: chude mleko i przetwory mleczne, sery, jaja, masło i śmietana (tłuszcze w ograniczonej ilości), owoce i przetwory, warzywa, ryż, miód, cukier, produkty zbożowe.
Dna moczanowa należy do chorób trwających całe życie, dlatego wymaga ciągłej modyfikacji stylu życia, w tym diety oraz przyjmowania leków. W momencie ostrego napadu podawane są doraźne leki mające na celu zlikwidowanie stanu zapalnego i łagodzenie bólu. Pomiędzy napadami stosuje się terapię długofalową, czyli odpowiednią dietę i leki zmniejszające częstotliwość napadów i ból oraz zapobiega się tworzeniu się guzków dnawych prowadzących do destrukcji stawów i tkanek. Sukces terapeutyczny pacjenta zależy od przestrzegania diety i zaleceń lekarskich.
_____________________
Autor: Łukasz Jaśkiewicz