Choć historia morsowania sięga IV w. p.n.e. i była opisywana już przez prekursora i ojca medycyny – Hipokratesa, to z roku na rok wciąż przybywa osób korzystających z kąpieli w zimnej wodzie. „Morsy” – bo tak określa się osoby korzystające z zimnych kąpieli uważają, że taka forma spędzania wolnego czasu jest bardzo korzystna dla naszego zdrowia i pozwala znacząco zmniejszyć ryzyko wielu chorób i wzmocnić tak ważną odporność. Czy tak jest naprawdę? Sprawdźmy, czy warto morsować.

  • Czym jest morsowanie?

  • Kiedy i jak morsować?

  • Morsowanie - na co uważać?

  • Morsowanie w grupie

  • Zimna woda zdrowia doda

  • Morsowanie – jaki ma wpływ na zdrowie?

Czym jest morsowanie?

Morsowanie jest formą hartowania organizmu uważaną przez wiele osób za swojego rodzaju remedium na wszelkie dolegliwości zdrowotne. W praktyce morsowanie jest formą kąpieli w zimnej wodzie (morze, jeziora, rzeki, mniejsze akweny wodne a nawet beczki) często praktykowaną jako forma aktywności grupowej. W wyniku zimna dochodzi do chwilowego obniżenia temperatury ciała (hipertermii). W teorii – cytując zalecenia Międzynarodowego Stowarzyszenia Zimowego Pływania za wodę zimną uznaje wodę mającą 5-9°C, zamarzającą (2-5°C) a lodowatą mającą od ok. -2°C do +2°C.

Z punktu widzenie fizjologii zanurzenie w zimnej wodzie stanowi swojego rodzaju stres dla organizmu. Jak wiadomo, nie każdy stres dla organizmu jest zły, a krótkotrwałe działanie może przynieść wiele korzyści dla naszego ciała. W wyniku działania zimna zachodzą pewne adaptacje do działania zimna na organizm, dzięki czemu organizm „broni się” przed tym regulując temperaturę ciała. W głębokim uproszczeniu, wspomniana „obrona” jest tutaj postrzegana jako pewne reakcje organizmu, dzięki którym organizm wzmacnia działania całego organizmu, a w szczególności układu odpornościowego.

Pomimo wielu potencjalnych mechanizmów, dzięki którym organizm może wzmocnić odporność, za jeden z głównych uznaje się wzrost poziomu leukocytów, co potencjalnie może zmniejszyć stany zapalne i zmniejszyć częstotliwość wystąpienia infekcji górnych dróg oddechowych. U zawodowych morsów adaptacja do zimna może powodować nawet krótkotrwałe podniesienie temperatury ciała (poprawa termogenezy) o ok. 2°C (tuż przed zanurzeniem).

Kiedy i jak morsować?

Pomimo, że istnieje wiele przesłanek potwierdzających korzystne działanie zimnych kąpieli na organizm (szczególnie w kontekście zmniejszenia infekcji górnych dróg oddechowych), to ekspozycja na zimno przy zbyt nieodpowiedniej regeneracji może odporność obniżać… Dzieje się tak w wyniku obumarcia komórek limfocytów (tzw. apoptoza). Tak więc warto korzystać z działania zimna w odpowiedni sposób a na pewno nie po bardzo intensywnym i wyczerpującym wysiłku fizycznym.

Warto zachować zdrowy rozsądek i nie ulegać chwilowym modom. Korzystając z walorów zimnych kąpieli należy być odpowiednio na to przygotowanym. Warto znać swój stan zdrowia oraz dbać o świadomość na temat tego, czym tak naprawdę jest morsowanie i jak działa na organizm

Morsowanie - na co uważać?

Z morsowaniem należy także zachować ostrożność, szczególnie gdy osoby mają problemy z sercem. Niejednokrotnie w przeciwwskazaniach do morsowania wymienia się padaczkę, nadciśnienie tętnicze, problemy z krążeniem czy choroby mózgu. Z zimnych kąpieli warto korzystać w asyście doświadczonych osób.

Morsowanie – wskazówki:

  1. Na początku warto zacząć od zimnych pryszniców, czy chłodniejszych niż zazwyczaj kąpieli.

  2. Przygotuj strój do morsowania! Zabierz ze sobą czapkę, rękawiczki, szalik, klapki lub buty neoprenowe, strój, ręcznik, termos, koc i… dobre nastawienie!

  3. Pamiętaj o rozgrzewce. Trucht, pajacyki, pompki, przysiady, wymachy kończyn to tylko niektóre rodzaje ćwiczeń, które pomogą Wam odpowiednio się przygotować. Słuchaj instruktora i nie omijaj ćwiczeń!

  4. Przed morsowaniem nie spożywaj alkoholu ani dużych posiłków. Warto zjeść coś lekkostrawnego.

  5. Do wody wchodź zdecydowanie i pewnie, ale nie wskakuj do niej i nie wbiegaj, aby nie doznać szoku termicznego.

  6. Nie rób nic na siłę. Na początku warto przebywać w wodzie krócej (lub po prostu się zanurzyć) i odpuścić porównywanie się z innymi (doświadczone morsy mogą przebywać w wodzie dłużej). Początki morsowania to nie czas na rekordy.

  7. Po wyjściu z wody ubierz się, ogrzej i wypij coś ciepłego.

Morsowanie w grupie

Czy morsowanie wpływa na nastrój? Cóż, w tej kwestii należy wspomnieć o tym, że „rytuał”, jakim często jest weekendowe morsowanie jest w praktyce… doskonałą formą rozrywki dla ducha i ciała, a samo spotkanie się ze znajomymi w grupie może pozytywnie wpływać na nastrój  (Huttunen, 2004). To właśnie potencjalne działanie wspominane w badaniach jako przeciwdepresyjne (Tulleken, 2018)  uważa się za tak ważny aspekt profilaktyki zdrowia psychicznego, które w dobie pandemii staje się kolejnym celem dla większości społeczeństwa. 

Zimna woda zdrowia zdrowia doda!

Zimne kąpiele wywołują wiele korzystnych reakcji fizjologicznych w naszym organizmie (Gibas-Dorna i wsp. 2016). Podczas sesji zimnych kąpieli dochodzi do znaczącego zwężenia naczyń włosowatych oraz peryferyjnych naczyń krwionośnych.

Praca zespołu Knechtle i wsp. z 2020 roku (Cold Water Swimming—Benefits and Risks: A Narrative Review) opublikowana w Int. J. Environ. Res. Public Health pokazuje, że korzystanie z zimnych kąpieli po wysiłku może poprawić regenerację oraz obniżyć stany zapalne. Dzięki terapii zimną wodą poprawia się wydolność układu sercowo-naczyniowego, parametry krwi, ukrwienie skóry, a to wpływa na lepszą kondycję i… wygląd. 

Dlaczego zimne kąpiele są zdrowe? Zimno wywołuje wzrost niektórych hormonów (np. katecholaminy), neurotransmiterów (np. dopaminy) czy parametrów układu odpornościowego (leukocyty, cytokiny).

Morsowanie – jaki ma wpływ na zdrowie?

Wpływ morsowania na zdrowie:

  • Stymulacja układu odpornościowego – zmniejszenie podatności na infekcje, szczególnie infekcji górnych dróg oddechowych (Collier i wsp. 2020),

  • Regeneracja i wpływ na mięśnie. Zimno powoduje większe ciśnienie krwi (lepszy przepływ krwi w mięśniach) oraz szybsze usunięcie produktów przemian energetycznych (np. kwasu mlekowego),

  • Pozytywny wpływ na ciśnienie krwi,

  • Pobudzenie procesów metabolicznych poprzez zwiększone wytwarzanie wybranych hormonów,

  • Pozytywny wpływ na kondycję skóry dzięki poprawie mikrokrążenie w naczyniach włosowatych,

  • Profilaktyka depresji – poprawa samopoczucia i nastroju (Van Tulluken. 2018; Huttunen i wsp. 2004),

  • Poprawa wybranych funkcji hematologicznych (Zenner i wsp. 1980),

  • Poprawa wybranych funkcji endokrynologicznych (Huttunen i wsp. 2001; Gundle i wsp. 2020.

Zanurzenie w zimnej wodzie powoduje szereg korzystnych reakcji dla naszego organizmu. Morsowanie może stanowić doskonałą formę nie tylko rozrywki będącą formą ciekawego spędzenia czasu ze znajomymi lub samym sposobem poznania znajomych! Dzięki terapii zimną wodą poprawiamy tak ważny stan zdrowia, dzięki czemu zmniejszamy ryzyko częstych zachorowań, infekcji i przeziębień. Biorąc pod uwagę znaczenie ogólnego pojęcia zdrowia w kontekście fizycznym i psychicznym – pamiętajmy, że morsowanie poprawia tak ważny nastrój i samopoczucie będąc swojego rodzaju elementem zmniejszającym ryzyko depresji.