W niniejszym artykule opisane zostały mechanizmy oraz potencjalne drogi hamowania konkretnych etapów, które mogą doprowadzić do pourazowego uszkodzenia mózgu w wyniku braku postępowania profilaktycznego.

Pourazowe uszkodzenie mózgu

Uraz mózgu to stan kliniczny ostry. Towarzyszy mu zupełnie inna reakcja odpornościowa niż w przypadku chorób neurodegeneracyjnych będącymi stanami przewlekłymi (wynikających z predyspozycji genetycznych, plastyczności mózgu a także wpływu środowiska i stylu życia). Uszkodzenia z nim związane mogą jednak w przyszłości predysponować także do neurodegeneracji.

Większość z nas doprowadziła w którymś momencie życia do utraty komórek mózgowych. Dzieje się to w wypadku nagłego wprowadzenia w ruch głowy, gdzie dochodzi o szybkiego przemieszczenia się mózgu i nagłego wyhamowania. Najpierw w ruch wprowadzana jest czaszka a chwilę potem dopiero mózg, ten poślizg w czasie powoduje że mózg „nie wyhamowuje w porę” i może uderzyć w struktury go otaczające, co niszczy część komórek. Dzieje się to np. w trakcie wypadku, czy po silnym uderzeniu, ciosie.

Komórki mózgowe są niszczone także przez alkohol, toksyny oraz silny stres bądź niedotlenienie. Wszystkie w wymienionych doprowadzają do neurozapalenia i w efekcie aktywacji mikrogleju - części układu odpornościowego w mózgu.

Suplementy na mózg

Typowa suplementacja wspomagająca pracę mózgu opiera na substancjach modyfikujących poziomy neurotransmiterów takich jak np. acetylocholina. W wyniku urazu dochodzi jednak do fizycznego obumierania komórek nerwowych, co wynika ze zwiększonej transmisji glutaminianu i związanej z nim ekscytotoksyczności. Pociąga to za sobą kolejne etapy, wywołując efekt „kuli śnieżnej”. Powinno się hamować kaskadę zdarzeń doprowadzającą do tego efektu jak i aktywnie stymulować komórki mózgu do przetrwania oraz namnażania. Jednocześnie blokować efekt działania adrenaliny, by przestawić organizm w stan regeneracji. 

Układ współczulny i przywspółczulny 

Posiadamy 2 główne osie w ciele utrzymujące homeostazę oraz funkcjonujące niezależnie od naszej woli:

  • Układ przywspółczulny (określany jako feed & breed lub rest & digest) jest aktywny w trakcie, gdy jesteśmy spokojni, to właśnie on umożliwia nam odpoczynek i regenerację;

  • Układ współczulny zostaje aktywowany w wyniku stresorów, czynników pobudzających. Umożliwia przetrwanie w sytuacji zagrożenia, a jego przewlekła stymulacja upośledza procesy odbudowy biologicznej. Efekt uszkodzeń związanych ze stanami ostrymi przebiega za pośrednictwem adrenaliny i eikozanoidów (substratem jest omega 6).

Nadmierna aktywacja osi współczulnej (oś podwzgórze-przysadka-nadnercza) za pośrednictwem transmisji adrenaliny powoduje stan zapalny i zahamowanie możliwości regeneracyjnych. Organizm jest non stop w stanie ,,walki i ucieczki’’ i nie może z niego wyjść. Adrenalina w nadmiarze jest ekscytotoksyną - niszczy komórki doprowadzając do ich przestymulowania metabolicznego. Efektem jest niedotlenienie, hiperkatabolizm oraz apoptoza. Ponadto blokuje się aktywność serotoninergiczna potrzebną do rozwoju neuronalnego. Wywiera ona efekt fizjologiczny za pośrednictwem receptorów beta i alfa adrenergicznych. 

Beta blokada

Beta blokery to grupa leków używanych do zmniejszania nadmiernej pobudliwości, w efekcie nieregularności serca oraz redukcji ciśnienia krwi. Ich aktywność polega na hamowaniu efektu, jaki nagły stres fizyczny, czynnik uszkadzający wywiera na aktywację adrenaliny. Blokują one beta receptory układu adrenergicznego. W efekcie adrenalina traci do nich dostęp.

Istnieją zarówno rozpuszczalne w wodzie jak i w tłuszczach beta blokery, te drugie przechodzą przez barierę krew-mózg i oddziałują dzięki temu w centralnym układzie nerwowym. Cechy te wykazują np. propranolol i nebiwolol.

Beta blokada wielokrotnie została potwierdzona w badaniach jako czynnik znacznie przyspieszający rehabilitację oraz ryzyko powikłań po traumatycznym uszkodzeniu mózgu. Obniżenie poziomu adrenaliny jest także korzystne w przypadku innych form rehabilitacji np. pooperacyjnej, niezwiązanej z układem nerwowym, bo sprzyja odbudowę tkanek. Aktywacja osi przywspółczulnej dzięki beta blokadzie pozwala także przyspieszyć regenerację tkanek po wysiłku fizycznym.

Zapraszamy do przeczytania części 2: EKSCYTOTOKSYCZNOŚĆ I NEUROGENEZA, gdzie omówione zostaną naturalne i syntetyczne substancje, mogące zmniejszyć skutki pourazowego uszkodzenia mózgu jak i sam mechanizm je wywołujący.

Powyższy artykuł ma charakter czysto edukacyjny. Nie jest formą porady medycznej ani nie ma na celu w żadnym wypadku zastąpić konsultacji lekarskiej, nie jest także protokołem postępowania w opisywanym zagadnieniu lecz zbiorem informacji na przedstawiony temat. Wszystkie informacje muszą być zawsze skonsultowane z lekarzem lub innym specjalistą. Czytelnik, decydujący się na ich zastosowanie działa na własną odpowiedzialność.

_________________

Autor: Robert Rybicki

Źródła:

Natural plant products and extracts that reduce immunoexcitotoxicity-associated neurodegeneration and promote repair within the central nervous system (nih.gov)

Beta blockers exposure and traumatic brain injury: a literature review - PubMed (nih.gov)

Microglial Activation in Traumatic Brain Injury - PubMed (nih.gov)

Leo and Longevity - YouTube

EONutrition - YouTube