Dlaczego warto jeść orzechy?
Wiele mówi się o tym, by jeść regularnie orzechy, bo są korzystne dla zdrowia. Jest to jak najbardziej prawda. Orzechy mogą być smacznym i prozdrowotnym składnikiem diety.
W artykule dowiesz się dla kogo orzechy są szczególnie zalecane, jakie orzechy najlepiej jeść i wiele innych przydatnych informacji.
W artykule:
- Bogactwo składników odżywczych
- Które orzechy na co?
- Prewencja chorób
- Czy nie przytyję od orzechów?
- Ile i jak jeść orzechy?
Bogactwo składników odżywczych
Orzechy to bogate źródło zdrowych tłuszczów, roślinnego białka oraz błonnika. Orzechy są jednym z najbogatszych naturalnych, roślinnych źródeł tłuszczów. Zawierają głównie korzystne dla zdrowia jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, a mało niekorzystnych tłuszczów nasyconych. Niektóre orzechy, zwłaszcza orzechy włoskie i orzechy nerkowca, są dobrym źródłem kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3 (włoskie), które są szczególnie ważne w prewencji chorób cywilizacyjnych. Kwasy omega-3 są często niedoborowym składnikiem w diecie Polaków, dlatego codzienne spożycie porcji orzechów jest wskazane.
Orzechy są źródłem białka roślinnego. Białko jest niezbędne do budowy i naprawy komórek, a także do wielu innych funkcji w organizmie. Orzechy mogą być źródłem białka w diecie roślinnej, ale też tradycyjnej.
Większość orzechów zawiera spore ilości błonnika pokarmowego. Spożycie porcji orzechów dziennie może pokryć nawet 20% dziennego zapotrzebowania na błonnik. Z tego powodu mogą być korzystne w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, prewencji chorób i dolegliwości układu pokarmowego.
Orzechy zawierają też witaminy, takie jak witamina E oraz witaminy z grupy B (poza witaminą B12). Świetnym źródłem witaminy E, która jest silnym antyoksydantem, są orzechy laskowe i migdały. 42 gramy takich orzechów pokrywają 100% dziennego zapotrzebowania na witaminę E.
Orzechy są bogatym źródłem witamin z grupy B, zwłaszcza tiaminy (B1) i pirydoksyny (B6). Orzeszki piniowe zawierają natomiast dużo witaminy K.
Orzechy mogą być znaczącym źródłem magnezu, żelaza, cynku i fosforu. Ich regularne spożycie może ograniczyć ryzyko niedoborów wielu składników mineralnych. Poza tym, orzechy zawierają znikome ilości sodu, dlatego mogą stanowić bezpieczny element diety u osób z nadciśnieniem tętniczym, niewydolnością nerek lub chorobami sercowo-naczyniowymi.
Które orzechy na co?
Orzechy włoskie mają najwyższą spośród orzechów zawartość kwasów omega-3. W 100 gramach zawierają około 9 gramów kwasu α-linolenowego, który jest niezbędnym prekursorem tych kwasów. Ich codzienne spożycie wykazuje korzyści zdrowotne w leczeniu i zapobieganiu m.in. chorób serca.
Nerkowce są dobrym źródłem żelaza, orzechy brazylijskie zawierają selen, magnez i fosfor, natomiast orzeszki piniowe - sporo cynku. Również wiele innych orzechów zawiera te składniki. Zatem orzechy mogą być cennym składnikiem diety w anemii, w diecie roślinnej, czy niedoborach składników mineralnych oraz witamin np. z grupy B.
Migdały zawierają sporo L-argininy, która powoduje rozszerzanie naczyń krwionośnych, dzięki czemu może wspierać m.in regulowanie ciśnienia tętniczego krwi. Poza tym, może być korzystnym elementem diety sportowców.
Mieszanki orzechów (np. włoskich, migdałów, nerkowców i laskowych), regularnie spożywane, będą zapobiegały chorobom sercowo-naczyniowym, dolegliwościom ze strony układu pokarmowego, regulowały glikemię i ciśnienie, a także mogą przyczyniać się do utrzymania prawidłowej masy ciała.
Prewencja chorób
Orzechy są jedną ze składowych zdrowej diety, która może zapobiegać rozwojowi wielu chorób. Ich codzienne spożycie wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, może obniżać stężenie cholesterolu całkowitego i LDL.
Poza tym, orzechy zawierają też fitosterole i antyoksydanty. Te składniki wpływają korzystnie na profil lipidowy oraz mogą zapobiegać rozwojowi miażdżycy oraz innych chorób sercowo-naczyniowych.
Antyoksydanty, fitosterole, witamina E oraz cynk i selen to składniki występujące w wielu orzechach, które pozytywnie wpływają na układ odpornościowy. Podobnie jak kwasy omega-3, mogą zapobiegać chorobom związanym z obniżoną odpornością.
Orzechy stanowią również ważny element diety przeciwnowotworowej. Nie zapobiegną wystąpieniu nowotworów, ale są ważną składową diety zmniejszającej ryzyko ich występowania.
Obecność witaminy E w orzechach zmniejsza ryzyko występowania miażdżycy, nowotworów oraz opóźnia procesy starzenia.
Orzechy są bogate w błonnik, dlatego mogą zapobiegać rozwojowi otyłości, hipercholesterolemii, miażdżycy oraz różnych chorób przewodu pokarmowego (np. raka jelita grubego). Ponadto, błonnik reguluje perystaltykę jelit, a spożycie orzechów może być korzystne w zapobieganiu i leczeniu zaparć.
Sugeruje się też, że regularne spożycie orzechów może zapobiegać osteoporozie i nadciśnieniu tętniczemu. Orzechy zawierają bowiem sporo wapnia, potasu i magnezu, a mało sodu.
Orzechy mogą pomóc w regulacji poziomu cukru we krwi. Mają niski indeks glikemiczny, co oznacza, że wzrost poziomu glukozy we krwi po ich spożyciu jest niewielki. Są korzystne dla glikemii również dzięki zawartości błonnika oraz tłuszczu i białka.
Ponadto, składniki zawarte w orzechach, takie jak witamina E, polifenole i kwasy tłuszczowe omega-3, są korzystne dla zdrowia mózgu. Mogą pomóc w ochronie komórek mózgowych, wspierać funkcje poznawcze i stanowić element prewencji chorób neurodegeneracyjnych.
Czy nie przytyję od orzechów?
Orzechy dostarczają stosunkowo dużo energii. Stąd wiele osób unika orzechów w obawie przed zwiększeniem masy ciała. Orzechy zawierają też dużą ilość tłuszczu, która wielu osobom kojarzy się z tyciem.
Wiele badań wskazuje, że orzechy nie powodują zwiększenia masy ciała. Mowa jest oczywiście o naturalnych, niesolonych orzechach. Pomimo wysokiej kaloryczności, orzechy mogą wspomóc utrzymanie prawidłowej masy ciała. Są bogate w błonnik, białko i zdrowe tłuszcze, które mogą zwiększyć uczucie sytości, co może pomóc w kontrolowaniu apetytu.
Ile i jak jeść orzechy?
W celu zmniejszenia ryzyka chorób serca Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca spożycie około 30 g orzechów dziennie, natomiast Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków - około 42 g.
Z badań naukowych wynika, że nawet większa ilość orzechów (np. 60 g i więcej) przynosi korzyści zdrowotne, pod warunkiem, że dieta nie dostarcza więcej energii niż wynosi dzienne zapotrzebowanie.
Orzechy mogą stanowić zdrową przekąskę lub być elementem zbilansowanego posiłku. Warto dodawać orzechy np. do codziennej owsianki, jogurtu z owocami lub sałatki.
Źródła:
- Ciemniewska-Żytkiewicz H. (2014). Wartość odżywcza orzechów oraz ich znaczenie w diecie. Postępy techniki przetwórstwa spożywczego 1: 90-95.
- Jarosz M., Bułhak-Jachymczyk B. (2011). Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych. Normy Żywienia Człowieka.
- Mayhew A.J. i wsp. (2016). A systematic review and meta-analysis of nut consumption and incydent risk of CVD and all-cause mortality. Br. J. Nutr. 115: 212–225.
- Ostrowska L. (2022). Błonnik. https://www.mp.pl/ (dostęp z 27.11.2023).
- Li Hang i wsp. (2018). Nut consumption and risk of metabolic syndrome and overweight/obesity: a meta-analysis of prospective cohort studies and randomized trials. Nutrition & metabolism.15:46.