Coraz częściej słyszymy o powikłaniach wiążących się z przechorowaniem COVID – 19. W szczególności dotyczy on osób, których układ odpornościowy nie funkcjonował dobrze już przed samą infekcją lub jej przebycie miało ciężki przebieg. Jak ograniczyć powikłania po COVID-19? 

Zespół post-covidowy – co to takiego?

Przechorowanie COVID -19 powoduje silną aktywację układu odpornościowego, w trakcie której do głosu dochodzą cytokiny prozapalne (mediatory reakcji obronnej w odpowiedzi na pojawienie się patogenu lub czynnika uszkadzającego). W trakcie infekcji cytokiny wywołują towarzyszący jej stan zapalny doprowadzając do uszkodzenia tkanek - gdy taki stan się utrzymuje.

Samopoczucie po COVID-19

Najczęstsze objawy po przebyciu koronawirusa to przewlekłe zmęczenie i senność, bóle w układzie ruchu, pogorszone funkcje poznawcze tzn. ,,brainfog’’ , objawy ze strony układu pokarmowego oraz pogorszenie zmysłów smaku i zapachu.

Zakrzepica post - covidowa

Stan pobudzenia układu odpornościowego i towarzysząca temu podwyższona krzepliwość krwi mogą się utrzymywać nawet wiele miesięcy po przebyciu infekcji. Stwarza to niebezpieczne warunki, ponieważ im krew jest bardziej krzepliwa, tym serce ciężej musi pracować by pompować ją przez naczynia. W celu „przepchnięcia krwi” podwyższa się ciśnienie w tętnicach. Jest to szczególnie groźne u osób z niewydolnością serca, zwężeniem światła tętnicy (miażdżycą) i pochodnymi problemami. Ponadto u osób z niestabilną blaszką miażdżycową, w wyniku wysokiej krzepliwości krwi może dojść do oderwania się skrzepu. W zależności od rozmiaru skrzepu i miejsca jego transportu może doprowadzić do zatoru (przyblokowania dopływu natlenionej krwi do tkanki doprowadzając do jej obumarcia). Jeśli taka sytuacja  wystąpi w mózgu, efektem jest udar niedokrwienny, a jeśli np. w naczyniu doprowadzającym krew do serca, zawałem. 

Kto jest narażony na zespół post – covidowy?

Oczywiście omawiany stan po przebyciu koronawirusa nie będzie dotyczył każdego - część osób przechodzi infekcję łagodnie lub bezobjawowo. Uwagę zwrócić powinny osoby z nadmierną masą ciała, chorobami układu krążenia, podwyższonymi czerwonymi krwinkami (zwiększa się wtedy automatycznie krzepliwość krwi), zaburzeniami krzepliwości, problemami z wątrobą i osoby odwodnione. Czynnikiem ryzyka jest także płeć męska ze względu na warunki hormonalne. Androgeny zwiększają sygnalizację adrenergiczną dodatkowo wpływając na intensyfikację stanu zapalnego oraz wzrost ciśnienia krwi.

Jak zadbać o zdrowie po covidzie?

Po przebyciu koronawirusa warto zwrócić uwagę na odpowiednią profilaktykę. Osoby z grupy ryzyka powinny udać się do lekarza w celu oceny ich parametrów krzepliwości krwi. Z interwencji związanych ze stylem życia zalicza się dbałość o regularne nawadnianie organizmu. Należna ilość płynów to 30 ml/kg masy ciała - już jednorazowe zmniejszenie nawodnienia o 1l w trakcie dnia pogarsza stan naczyń krwionośnych. U osób z nadwagą lub otyłością w celu ograniczenia ryzyka zalecana będzie redukcja masy ciała. Pomocne mogą okazać się także suplementy o działaniu przeciwzakrzepowym i ogółem antyzapalnym. Działania farmakologiczne należy skonsultować z lekarzem.

Lumbrokinaza – działanie przeciwzakrzepowe

Lumbrokinaza to enzym pozyskiwany z odmiany dżdżownic. Ma wybitne właściwości antykoagulacyjne (zmniejsza zdolność do tworzenia się skrzepów). Najbardziej  istotne jest to, iż działa również w wypadku aktywacji układu krzepliwości spowodowanej podwyższoną reaktywności układu odpornościowego w trakcie lub po infekcji (czyli skrzep nie powstanie nawet jeśli miałby powstać). Nie zaburza jednocześnie zjawiska hemostazy. Oznacza to, że w sytuacji wynaczynienia krwi (uszkodzenia naczynia krwionośnego w wyniku urazu) ulegnie ona normalnemu procesowi krzepnięcia. Jest to zatem niezwykle skuteczny i bezpieczny produkt, który można stosować profilaktycznie w celu profilaktyki kardiologicznej lub również w trakcie/po przebyciu infekcji w celu ograniczenia stanu zapalnego. Pomocna może być stosowana przed treningiem, ponieważ wpływa korzystnie na zdolność do transportowania tlenu w organizmie, co przekłada się na zwiększenie zdolności wysiłkowych.

Omega-3 przeciw zakrzepom?

EPA (kwas eikozapentaenowy) – to obok DHA, jeden niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. DHA ma zastosowanie głównie w kontekście utrzymywania zdrowia mózgu, natomiast EPA wykazuje silne właściwości przeciwkrzepliwe. Wynika to z jego mechanizmu inhibicji enzymu COX-2. Promuje tym samym redukcję symptomów stanu zapalnego, w tym i zwiększoną krzepliwość w sposób bezpośredni poprzez blokowanie aktywności tromboksanów (aktywatorów powstawania skrzepu).,

                                                        

Cynk po przebytej infekcji

Cynk – jest minerałem mającym szerokie zastosowanie w sytuacji wystąpienia infekcji. Jego mechanizm działania opera się hamowaniu zdolności wirusa do namnażania się. Pełni też wiele funkcji związanych z funkcjonowaniem układu odpornościowego oraz limfocytów. 

                                                        

Probiotyki na odporność

W trakcie infekcji zmienia się także flora jelit i praca układu pokarmowego: mogą wystąpić biegunki lub zespół złego wchłaniania. Warto wtedy zastosować probiotyki, które regulują skład znajdującej się w jelitach flory bakteryjnej oraz przyczyniają się do utrzymania szczelności bariery jelitowej wywołanej przebyciem infekcji. Innym efektem jest poprawa funkcjonowania układu odpornościowego oraz wchłaniania składników odżywczych. Probiotyki znajdą zatem zastosowanie w redukcji towarzyszących zespołowi post - covidowemu symptomów przewlekłego zmęczenia, obecności ,,brainfogu’’. 

                                                       

Zadbaj o zdrowie po COVID-19

Wprowadzenie podstawowych zasad profilaktyki zdrowotnych oraz redukcja krzepliwości krwi mogą się okazać pomocne w redukcji symptomów towarzyszących zespołowi post covidowemu.

Powyższy artykuł ma charakter czysto edukacyjny. Nie jest formą porady medycznej, ani nie ma na celu w żadnym wypadku zastąpić konsultacji lekarskiej, nie jest także protokołem postępowania w opisywanym zagadnieniu lecz zbiorem informacji na przedstawiony temat. Wszystkie informacje muszą być skonsultowane z lekarzem lub innym specjalistą. Czytelnik, decydujący się na ich zastosowanie działa na własną odpowiedzialność.

_____________________

Autor: Robert Rybicki 



Źródła:

Preventing the development of severe COVID-19 by modifying immunothrombosis (nih.gov)

examine.com