Dieta w Hashimoto - co jeść a czego unikać?
Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną. Oznacza to, że organizm “atakuje” własne komórki, uważając je za obce. W tym przypadku komórki układu odpornościowego “atakują” tarczycę, często prowadząc do jej niedoczynności, czyli do zmniejszenia produkcji hormonów. Wokół diety w Hashimoto powstało wiele mitów, które stanowią masę ograniczeń, restrykcji i powodują przerażenie u osób chorych na Hashimoto lub niedoczynność tarczycy.
W artykule
- Dieta w Hashimoto
- Gluten i laktoza
- Goitrogeny i soja
- Jod i selen
Dieta w Hashimoto
Nie ma dowodów na to, by jakiekolwiek specjalne diety eliminacyjne dawały korzyści w leczeniu Hashimoto. Wykluczenie pewnych grup produktów może skutkować niedoborami, które mogą negatywnie wpływać na pracę tarczycy i innych narządów.
Dieta w Hashimoto nie powinna znacznie różnić się od tej, którą zaleca się zdrowym osobom. Podstawą leczenia tej choroby jest suplementacja brakujących hormonów w połączeniu ze zdrowym stylem życia. Zaleca się spożywanie 4-5 regularnych i prawidłowo zbilansowanych posiłków. Powinny składać się ze źródeł białka, węglowodanów, tłuszczów, witamin, składników mineralnych i antyoksydantów. Oczywiście nie oznacza to, że trzeba to wszystko liczyć. Wystarczy starać się umieszczać w każdym posiłku źródła białka, tłuszczów, węglowodanów, a także świeże warzywa i owoce. Różnorodność produktów to również ważny element zdrowej diety.
Zaleca się zwrócenie uwagi na podaż jodu, cynku, żelaza, selenu, witaminy D3, antyoksydantów i kwasów omega-3 w diecie. Są to składniki szczególnie ważne dla pracy tarczycy, natomiast dość często bywają problematyczne w dostarczeniu u niektórych osób.
Warto starać się ograniczać spożycie wysoko przetworzonej żywności, bogatej w cukry proste oraz tłuszcze nasycone i trans. Eliminacja żywności typu fast food, gotowych dań, przetworzonych wędlin, słodyczy, słodkich i słonych wypieków, przekąsek pozwoli znacznie zmniejszyć spożycie tych składników. Warto również ograniczyć do minimum spożycie alkoholu.
Gluten i laktoza
Często słyszy się o tym, że w Hashimoto, czy niedoczynności tarczycy zaleca się eliminację glutenu oraz laktozy. Eliminację glutenu w Hashimoto można próbować wyjaśnić tym, że celiakia (choroba autoimmunologiczna, która charakteryzuje się całkowitą nietolerancją glutenu) częściej występuje u osób chorych na Hashimoto. Dzieje się tak, gdyż choroby autoimmunologiczne lubią chodzić parami i często współwystępują. Jednak nie dzieje się tak u wszystkich.
Zwykle dieta bezglutenowa w Hashimoto nie jest konieczna. Mimo to, warto wykonać test nietolerancji (lub nadwrażliwości) na gluten oraz wykluczyć występowanie celiakii. Dieta bezglutenowa, prowadzona na własną rękę, może przyczyniać się do niedoborów pokarmowych i obniżać jakość życia.
Podobnie jest z laktozą. Nietolerancja lub nadwrażliwość na laktozę występuje stosunkowo często u osób z Hashimoto. Nietolerancja laktozy jest bardzo częsta w celiakii, która jak wyżej wspomniano - czasem współistnieje z Hashimoto. To, że jest to częste nie oznacza, że jest tak zawsze. W związku z tym, nie ma podstaw do tego, by u każdego chorego na Hashimoto eliminować laktozę z diety. Warto jednak obserwować swoje samopoczucie i ewentualne dolegliwości po spożywaniu nabiału i innych produktów z laktozą i w razie potrzeby wykonać test tolerancji laktozy.
Goitrogeny i soja
Jednym z bardziej powszechnych zaleceń, dotyczących diety w Hashimoto, jest ograniczenie spożycia związków goitrogennych. Znajdują się głównie w warzywach kapustowatych (kapusty, kalafior, brukselka, brokuł), ale też soi, brzoskwiniach, truskawkach i wielu innych roślinach.
Goitrogeny to tzw. związki wolotwórcze, których duże spożycie ma prowadzić do powstawania wola, czyli powiększenia tarczycy. Miało to duże znaczenie w czasach, gdy spożycie jodu było zbyt niskie, a występowanie nowotworów tarczycy było na porządku dziennym. Problem został w dużej mierze rozwiązany odkąd wprowadzono obowiązkową fortyfikację soli kuchennej jodem. Ma to duże znaczenie, ponieważ działanie goitrogenów może być szkodliwe w momencie niedoboru jodu.
Związki goitrogenne są zaliczane do substancji antyodżywczych, jednakże rzadko mówi się o tym, że w żywności występują w niewielkich ilościach. Musielibyśmy jeść codziennie np. główkę kapusty, by miało to realny wpływ na pracę naszej tarczycy. Ponadto, wspomniane wcześniej źródła goitrogenów głównie je się po obróbce termicznej, która znacznie zmniejsza ich zawartość w tych produktach.
Niektórzy twierdzą, że spożywanie soi i jej przetworów przyczynia się do hamowania wchłaniania leków stosowanych w Hashimoto i niedoczynności tarczycy. Jednak nie zostało to dostatecznie silnie potwierdzone badaniami. Ponadto, niewiele osób spożywa aż tak duże ilości soi, by mogło mieć to realny wpływ na leczenie Hashimoto.
Podsumowując, nie ma podstaw, aby obawiać się spożywania roślin, zawierających goitrogeny oraz produktów sojowych. Nie trzeba ich eliminować z diety, ponieważ są cennymi źródłami składników odżywczych. Przy normalnym spożyciu i odpowiedniej podaży jodu i selenu nie stanowią zagrożenia dla osób z Hashimoto.
Jod i selen
Jod to jeden z kluczowych składników mineralnych, niezbędnych do prawidłowej pracy tarczycy i jej hormonów. Zarówno niedobór, jak i nadmiar mogą zaburzać funkcjonowanie tarczycy.
Osobom dorosłym zaleca się spożycie jodu w ilości 150 µg dziennie, natomiast u kobiet ciężarnych i karmiących to zapotrzebowanie wzrasta. Żywieniowe źródła jodu to przede wszystkim jodowana sól kuchenna, ryby morskie, wodorosty, ale też mleko krowie i jego przetwory.
Na diecie roślinnej, zwłaszcza w przypadku ograniczania spożycia sodu, dostarczenie odpowiedniej ilości jodu może być problematyczne. W takiej sytuacji należy zadbać o odpowiednie spożycie jodu z produktów roślinnych lub wprowadzić suplementację pod kontrolą lekarza lub dietetyka. Nie należy w niekontrolowany sposób suplementować jodu, ponieważ jego nadmiar może być niebezpieczny i może nawet nasilać chorobę tarczycy.
Bardzo ważne jest także odpowiednie spożycie selenu, szczególnie u osób z Hashimoto. Jest to kluczowy pierwiastek dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Poza tym, wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Niedobór tego składnika również jest dość powszechny, zwłaszcza wśród wegetarian i wegan.
Dzienne zapotrzebowanie na selen wynosi 55 µg i również wzrasta w ciąży i podczas laktacji. Źródłami selenu są głównie ryby, skorupiaki, orzechy brazylijskie, a także jaja, kakao i mleko. Nie zaleca się rutynowej suplementacji selenem w Hashimoto. Korzyści z takiej suplementacji mogą odnieść ci, którzy mają potwierdzony niedobór tego pierwiastka.
Słowo od Strefy Mocy
Istnieje więcej składników, mających znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy i leczenia Hashimoto. Przedstawione powyżej tematy są tymi najbardziej powszechnymi, często błędnie rozumianymi i powielanymi.
W efekcie poszukiwań recepty na zdrowie tarczycy, powstaje wiele mitów dotyczących żywienia w chorobach tego narządu. Wielu osobom trudno jest pogodzić się z tym, że znów wygrywa zdrowa, zbilansowana dieta i nie ma żadnej cudownej diety uzdrawiającej tarczycę.
Podsumowując, nie warto obniżać sobie jakości życia, dokładając mnóstwo ograniczeń i restrykcji. Diety eliminacyjne w Hashimoto nie są potrzebne, póki nie ma silnych dowodów na to, by przynosiły korzyści w leczeniu tarczycy lub były konieczne ze względu na inne choroby lub nietolerancje.
Źródła:
- Durbas M., Wnęk D. (2024).Dieta i suplementacja w chorobie Hashimoto. https://www.mp.pl/ (dostęp z 24.02.2024).
- Cellini M., Santaguida M.G., Gatto I. i wsp. (2014). Systematic appraisal of lactose intolerance as cause of increased need for oral thyroxine. J. Clin. Endocrinol. Metab. 99(8):E1454-8.