Dieta niskotłuszczowa - Hit czy mit?
Dieta o obniżonej zawartości tłuszczu ma zarówno wiele zalet, jak i wad. Może być sposobem na poprawę wyników badań, utraty masy ciała lub osiągnięcia celów sylwetkowych. Negatywnym aspektem diety niskotłuszczowej jest niższa smakowitość lub problemy zdrowotne w przypadku rygorystycznych ograniczeń tłuszczu.
W artykule:
- Na czym polega dieta niskotłuszczowa?
- Dieta niskotłuszczowa wspiera odchudzanie
- Ograniczenie tłuszczu - korzyści zdrowotne
- Wady diety niskotłuszczowej
- Niedobory na diecie niskotłuszczowej
- Negatywny wpływ diety niskotłuszczowej na gospodarkę hormonalną
- Jak wytrzymać na diecie niskotłuszczowej?
Na czym polega dieta niskotłuszczowa?
Dieta niskotłuszczowa ma na celu ograniczenie spożycia tłuszczów, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego. Zmniejszając spożycie tłuszczów, powinniśmy zadbać o ich jakość i rodzaj, który jest szczególnie ważny. Ograniczenie spożycia niezbędnych tłuszczów może mieć negatywne konsekwencje zdrowotne.
Ograniczając tłuszcze, zwykle zwiększa się ilość spożywanych węglowodanów. Ważne jest, by odpowiednio dobierać ich źródła. Węglowodany złożone powinny stanowić ich większość. Poza tym, ważne jest, by wybierać te o niskim indeksie glikemicznym. Takie węglowodany będą korzystniejsze dla gospodarki węglowodanowej, przez mniejsze wyrzuty i wahania stężenia glukozy (cukru) we krwi.
Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) oraz Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomendują, aby zdrowa dieta dorosłego człowieka dostarczała 25-35% tłuszczu. Dieta niskotłuszczowa zawiera mniej niż 25% tłuszczu.
Dieta niskotłuszczowa wspiera odchudzanie
Tłuszcz dostarcza najwięcej energii ze wszystkich makroskładników, ponieważ 1g tłuszczu zawiera aż 9 kcal, przy czym 1g węglowodanów lub białek tylko 4 kcal.
Z tego powodu, ograniczeniu spożycia tłuszczów w diecie często towarzyszy zmniejszenie kaloryczności diety, a co za tym idzie - redukcja masy ciała. Poza tym, zmniejszając spożycie np. oliwy, można na jej miejsce wprowadzić porcję warzyw czy innego źródła węglowodanów, co zwiększy objętość posiłku oraz ilość błonnika pokarmowego. W konsekwencji, dzięki temu możemy być bardziej syci. Natomiast tłuszcze nie należą do najbardziej sycących makroskładników.
Ponadto, dieta niskotłuszczowa pomaga w utrzymaniu zdrowego stosunku masy mięśniowej do tkanki tłuszczowej, czyli poprawy składu ciała. Jest to ważne dla ogólnej sprawności fizycznej oraz stanu zdrowia.
Ograniczenie tłuszczu - korzyści zdrowotne
Dieta niskotłuszczowa może być korzystna dla profilu lipidowego, a co za tym idzie - może zmniejszać ryzyko występowania chorób serca. Dzieje się tak za sprawą ograniczenia spożycia niekorzystnych dla zdrowia tłuszczów nasyconych, trans i cholesterolu.
Dieta wysokotłuszczowa jest uznawana za szkodliwą dla zdrowia, zwłaszcza jeśli bazuje na tłuszczach pochodzenia zwierzęcego. Prowadzi do podwyższenia poziomu cholesterolu całkowitego we krwi i obniżenia “dobrego” cholesterolu HDL. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do chorób, takich jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, zawał serca lub udar mózgu. Jednakże, mowa jest tu o nadmiarze “niezdrowych” tłuszczów. Nie można zapominać o odpowiedniej podaży tych “dobrych”, jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które są korzystne dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego.
Dieta bogata w tłuszcze jest bardziej ciężkostrawna. Wysokie spożycie warzyw, owoców i pełnoziarnistych zbóż na rzecz tłuszczów może wspomóc pracę jelit, poprawiając trawienie, regulując rytm wypróżnień i zapobiegając problemom żołądkowo-jelitowym.
Wady diety niskotłuszczowej
Ograniczając spożycie tłuszczów ogółem, zmniejszamy prawdopodobnie podaż korzystnych dla zdrowia jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Ich źródłem są płynne oleje roślinne, tłuste ryby morskie, orzechy, nasiona, czy awokado.
Te produkty dostarczają m.in niezbędbych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu kwasów omega-3 i omega-6. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe wpływają na obniżenie stężenia cholesterolu LDL oraz trójglicerydów. Są one zatem niezwykle ważne dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego oraz pracy mózgu. Kwasy omega-3 (EPA i DHA) są też niezbędne dla funkcjonowania gospodarki hormonalnej.
Będąc na diecie niskotłuszczowej, należy zadbać o to by spożywane tłuszcze były jak najlepszej jakości i z dobrego źródła. Dowiedziono, że rodzaj spożywanego tłuszczu jest ważniejszy dla zdrowia niż jego ilość. Jednak przy niskiej podaży, trudniej jest dostarczyć odpowiednią ilość niezbędnych kwasów tłuszczowych.
Niedobory na diecie niskotłuszczowej
Oprócz wielonienasyconych kwasów omega-3 i omega-6, przy ograniczeniu spożycia tłuszczów możliwe jest wystąpienie niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Należą do nich witaminy A, D, E i K. Jak sama nazwa mówi, rozpuszczają się one w obecności tłuszczów.
Niska podaż tłuszczów w diecie, nawet przy dużym spożyciu tych witamin, może skutkować ich niedoborami, ponieważ nie będą się odpowiednio wchłaniały w przewodzie pokarmowym.
Dodatkowo, witaminy A, E oraz D znajdują się w wielu produktach, które są bogatymi źródłami tłuszczu. Są to tłuste ryby morskie, nabiał, oleje roślinne, czy orzechy.
Jednak niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, wywołany zbyt małą podażą tłuszczów, jest raczej rzadki i występuje w przypadkach rygorystycznych diet niskotłuszczowych.
Negatywny wpływ diety niskotłuszczowej na gospodarkę hormonalną
Nadmiar tłuszczów w diecie, zwłaszcza tłuszczy nasyconych i trans, może niekorzystnie wpłynąć na równowagę hormonów, m.in. płciowych oraz insuliny.
Dieta niskotłuszczowa, zwłaszcza w skrajnych przypadkach, również może wpłynąć negatywnie na gospodarkę hormonalną.
Tłuszcze są niezbędnym elementem diety, potrzebnym do produkcji hormonów, takich jak kortyzol, aldosteron, testosteron, estrogeny i progesteron. Ograniczenie spożycia tłuszczów może prowadzić do zaburzeń produkcji tych hormonów.
Niedobór hormonów płciowych może doprowadzić m.in. do zaburzeń miesiączkowania u kobiet, obniżenia libido u obu płci oraz zaburzeń płodności.
Ograniczenie tłuszczów w diecie może negatywnie wpływać na poziom kortyzolu, hormonu stresu. Może to zaburzać reakcję organizmu na stres.
Jak wytrzymać na diecie niskotłuszczowej?
To pytanie może się pojawić w przypadku ograniczania spożycia tłuszczów. Posiłki bogatotłuszczowe są bowiem uznawane za wysoko smakowite. Kojarzą się z pysznym fast foodem lub chrupiącymi smażonymi przekąskami. Tłuste potrawy są tak smaczne, ponieważ tłuszcz jest nośnikiem smaku oraz nadaje pożądaną teksturę i aromat. Rygorystyczne ograniczanie tłuszczów może być więc bardzo trudne, ponieważ dieta może być mniej smaczna i satysfakcjonująca.
Warto postawić na złoty środek i nie rezygnować całkowicie z tłuszczów. Rozsądny wybór źródeł tłuszczu może być korzystny dla zdrowia oraz smakowitości diety. Dieta o optymalnej podaży kwasów tłuszczowych będzie też łatwiejsza do utrzymania.
Słowo od Strefy Mocy
Najbardziej korzystne jest utrzymanie równowagi w diecie i unikanie skrajności. Zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie spożycie tłuszczu (lub innego składnika diety) będzie negatywnie wpływało na zdrowie.
Możesz rozważyć wprowadzenie diety niskotłuszczowej, jeśli masz ku temu wskazania. Może okazać się to korzystne podczas redukcji nadmiernej masy ciała, czy poprawy parametrów profilu lipidowego.
Nie warto jednak zbyt drastycznie zmniejszać podaży tłuszczów w diecie. Są one bowiem źródłem niezbędnych kwasów tłuszczowych oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Tłuszcz jest też nośnikiem smaku i warunkuje odpowiednią teksturę posiłków. Niedobór, jak i nadmiar tłuszczu w diecie może negatywnie wpływać na gospodarkę hormonalną oraz funkcjonowanie innych obszarów organizmu.
Źródła:
- Jarosz M. (red.) (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. NIZP-PZH.
- Grela E.R., Czech A., Malik A., Czernecki T., Winiarska-Mieczan A. (2005). Wpływ nisko- i wysokotłuszczowej diety na wybrane wskaźniki hematologiczne i biochemiczne krwi młodzieży akademickiej. Żywienie Człowieka i Metabolizm. 32(2):41-50.
- Kłosiewicz-Latoszek L., Szostak W.B., (2011). Kontrowersje wokół diet odchudzających, Postępy Nauk Medycznych. 9: 790–794.
- Harper C.R., Jacobson T.A. (2001). The fats of life. The role of omega-3 fatty acids in the prevention of coronary heart di-sease, Arch. Int. Med.161(18): 2185–2192.