Beta-karoten jest prekursorem witaminy A, witaminy niezbędnej w każdym wieku, w tym dla zdrowia komórek i wzroku. Jest to również silny przeciwutleniacz, który może zmniejszać ryzyko zachorowania. Podobnie jak w przypadku witaminy A, organizm zdecydowanie lepiej przyswoi beta-karoten, jeżeli zostanie on spożyty wraz z tłuszczem. Wynika to z faktu, że ten związek nie rozpuszcza się w wodzie.

Witamina A, a Beta-karoten

Witamina A jest niezbędna na każdym etapie życia. Powinna być spożywana codziennie w postaci aktywnej witaminy A (retinol), dostępnej tylko w produktach zwierzęcych (mięso, ryby, nabiał, itp.), oraz beta-karotenu lub prowitaminy A, występującej w roślinach.

Beta-karoten jest przekształcany w witaminę A przez wątrobę, w zależności od potrzeb organizmu. Jest to najsilniejszy prekursor witaminy A, innymi związkami o podobnym działaniu są alfa-karoten i beta-kryptoksantyna, inne karotenoidy.

Rola witaminy A i Beta-karotenu

Główna rola witaminy A związana jest z widzeniem, w tym z widzeniem nocnym. Jednak bierze ona również udział w różnych funkcjach organizmu, w tym we wzroście, regeneracji tkanek (skóra, błony śluzowe jelit) i odporności. Co więcej, pomaga w tworzeniu się blizn i chroni skórę przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, takich jak promienie słoneczne. Beta- karoten posiada właściwości witaminy A oraz może działać jako antyoksydant.

Zastosowanie i korzyści Beta-karotenu

Istnieje wiele zastosowań beta karotenu, które mogą przynieść korzyści dla zdrowia organizmu człowieka.

Beta karoten jest przeciwutleniaczem

Beta karoten, podobnie jak wszystkie karotenoidy, jest przeciwutleniaczem. Antyoksydant to substancja, która hamuje utlenianie innych cząsteczek; chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Wolne rodniki uszkadzają komórki poprzez utlenianie. Ostatecznie, uszkodzenia spowodowane przez wolne rodniki mogą powodować wiele chorób przewlekłych. Badania wykazują, że antyoksydanty dostarczane wraz z dietą wspomagają układ odpornościowy człowieka, chronią przed wolnymi rodnikami. Niektóre badania sugerują, że osoby, które spożywają co najmniej cztery porcje dziennie owoców i/lub warzyw bogatych w beta karoten, mają niższe ryzyko zachorowania na raka lub choroby serca.

Beta karoten może spowalniać pogorszenie funkcji poznawczych

Przeprowadzono badanie, które udowodniło, że u osób, które przyjmowały suplementy z beta-karotenem, ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych wraz z wiekiem uległo znacznemu zmniejszeniu. Stres oksydacyjny jest uważany za kluczowy czynnik w tego typu zaburzeniach. Badania wykazały, że suplementy antyoksydacyjne mogą pomóc w zapobieganiu pogarszania się zdolności poznawczych.

Źródła Beta-karotenu

Beta-karoten, czyli prowitamina A, znajduje się wyłącznie w żywności pochodzenia roślinnego.

Lista produktów bogatych w beta-karoten:

  • Marchew

  • Papryka

  • Dynia

  • Słodkie ziemniaki

  • Morele

  • Szparagi

  • Brokuły

  • Kapusta pekińska

  • Szczypiorek

  • Grejpfrut

  • Jarmuż

  • Cebula

  • Groszek

  • Śliwki

  • Szpinak

  • Wiele margaryn

  • Zioła i przyprawy – chili w proszku, oregano, papryka, pietruszka

Nieprawidłowe spożycie witaminy A

Niedobór

Obniżenie ostrości wzroku, zwłaszcza w nocy, jest jednym z pierwszych zauważalnych objawów niedoboru witaminy A u ludzi. Poważny niedobór może prowadzić do nieodwracalnej ślepoty. Objawy niedoboru witaminy A obejmują również bladość i suchość skóry, rozwój zapalenia spojówek, nadwrażliwość na infekcje, spowolnienie wzrostu i problemy z płodnością. Niektóre osoby mogą być bardziej narażone na niedobór prowitaminy A, w tym: kobiety w ciąży, palacze, osoby starsze, przewlekli alkoholicy, osoby chore na raka, AIDS, cukrzycę i alergie, osoby narażone na działanie promieni słonecznych oraz osoby podatne na zmiany skórne.

Nadmiar

W przeciwieństwie do nadmiaru witaminy A, nadmiar prekursora nie jest toksyczny, powoduje jedynie zażółcenie skóry, które jest odwracalne i nie jest niebezpieczne. Prowitamina A przekształca się w witaminę A tylko zgodnie z zapotrzebowaniem organizmu. Ponadto, ponieważ organizm nie wchłania jej w całości, nie ma realnego ryzyka przedawkowania. Nadmiar witaminy A może być toksyczny, ale jest to bardzo rzadka sytuacja. Warto jednak zachować ostrożność w czasie ciąży. Nadmiar witaminy A może być związany z wadami wrodzonymi u dziecka. Dlatego też nie zaleca się kobietom w ciąży spożywania wątróbki (pokarmu o najwyższej zawartości witaminy A). Natomiast przyjmowanie beta-karotenu drogą pokarmową nie stanowi żadnego zagrożenia.

_________________

Autor: Katarzyna Szafraniec