Zaparcia to dolegliwość, która charakteryzuje się zmniejszoną częstotliwością wypróżnień do mniej niż 3 tygodniowo wraz ze zmienioną konsystencją stolca. Stolec oddawany przy zaparciach jest twardy, zbity, a defekacji często towarzyszy ból. Oddawanie stolca zwykle wiąże się z nadmiernym parciem i uczuciem niepełnego wypróżnienia. 

 

Istnieje wiele czynników, od których zależy rytm wypróżnień. Zaparcia mogą być wywołane chorobami, ale też nieprawidłowym stylem życia, na który składa się niezdrowa dieta i brak aktywności fizycznej. 

 

Jeśli zaparcia trwają długo, warto skonsultować to z lekarzem. Jednocześnie warto pracować nad poprawą diety i stylu życia. 

 

W artykule:

  • Błonnik pokarmowy na zaparcia
  • Dieta poprawiająca pracę jelit
  • Nieoceniona rola płynów w zaparciach
  • Aktywność fizyczna pobudza jelita do pracy
  • Zadbaj o bakterie w jelitach 

 

Błonnik pokarmowy na zaparcia

Błonnik pokarmowy pomaga w utrzymaniu regularności wypróżnień. Nie jest on trawiony w przewodzie pokarmowym. Przy odpowiednim spożyciu wody pęcznieje w jelitach i zwiększa masę kałową. Zwłaszcza nierozpuszczalna frakcja błonnika przyspiesza pasaż jelitowy i jest korzystna w leczeniu zaparć

 

Zaleca się zwiększenie spożycia błonnika powyżej 25 gramów dziennie. Jednak zbyt duże ilości błonnika również mogą przyczyniać się do zaparć. Zwłaszcza przy zbyt niskim spożyciu płynów. Dlatego warto obserwować samopoczucie i dolegliwości przy zwiększaniu podaży błonnika, ponieważ każdy organizm ma inną jego tolerancję. 

 

W celu zwiększenia spożycia błonnika warto wzbogacić dietę w owoce i warzywa (zwłaszcza surowe i suszone) i pełnoziarniste produkty zbożowe (ciemne makarony, pieczywo, gruboziarniste kasze, otręby i płatki pełnoziarniste). Duże ilości błonnika można znaleźć również w nasionach roślin strączkowych oraz orzechach i nasionach. Badania wskazują, że korzystna w leczeniu zaparć może być suplementacja błonnikiem pochodzącym z babki płesznik

 

Dieta poprawiająca pracę jelit

Oprócz samego błonnika, w zaparciach ważne są zarówno składniki diety, jak i zachowania żywieniowe. Posiłki powinny być spożywane regularnie - najlepiej co 3-4 godziny. Długie przerwy między posiłkami nie sprzyjają regularności wypróżnień. Natomiast zbyt małe (podjadanie) sprawia, że jelita nie mają kiedy “odpocząć” i pozbyć się resztek pokarmu. 

 

Warto spożywać śniadanie, ponieważ w godzinach porannych przewód pokarmowy jest bardziej aktywny, a motoryka jelit silniejsza.

 

Dieta bogata w przetworzone produkty spożywcze, o niskiej zawartości błonnika, może przyczyniać się do zaparć. Warto skupić się na zdrowej diecie, zawierającej różnorodne, jak najmniej przetworzone, naturalne składniki. Zaleca się ograniczenie spożycia słodyczy, fast foodów, gotowych dań, czy też innych wysoko przetworzonych produktów

 

Nieoceniona rola płynów w zaparciach

Przy zaparciach wyjątkowo ważna jest ilość wypijanych płynów. Powinna to być głównie woda, ale też można wprowadzić delikatne napary ziołowe lub herbaciane, soki owocowe i warzywne bez dodatku cukru oraz naturalne napoje mleczne. Powinno to być od 1,5l, nawet do 2,5l. 

 

Zwłaszcza przy zwiększeniu spożycia błonnika pokarmowego duże znaczenie ma ilość płynów, ponieważ błonnik wiąże wodę w jelitach, zagęszczając masę kałową. Zbyt mała ilość płynów może przyczyniać się do zaparć

 

Aktywność fizyczna pobudza jelita do pracy

Regularna aktywność fizyczna w znaczący sposób wpływa na pracę jelit. Ruch pobudza perystaltykę jelit. Regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej ilości i intensywności może poprawiać konsystencję stolca oraz zmniejszać dolegliwości gastryczne.

 

Warto wybierać aktywność, która sprawia nam przyjemność. To sprawi, że będziemy wykonywać ją regularnie. Mogą to być ćwiczenia na siłowni, zajęcia zorganizowane, ale również jazda na rowerze, bieganie lub spacery. 

  

Aktywność fizyczna jest skutecznym elementem leczenia zaparć. 

 

Zadbaj o bakterie w jelitach 

Warto zadbać o zdrowie mikrobiomu jelitowego zarówno w zdrowiu, jak i podczas i po przebyciu zaparć. Mogą one bowiem powodować zaburzenia mikrobiomu. 

 

Zróżnicowanie bakterii jelitowych jest istotne dla zdrowia człowieka. Można wzbogacić skład mikrobiomu, stosując probiotyki lub żywność pobudzającą ich wzrost i rozwój. Wśród takich produktów znajduje się błonnik, a także fermentowane produkty mleczne, takie jak kefiry, maślanki i jogurty. Tworzą one korzystne środowisko do rozwoju bakterii jelitowych. 

 

Warto dbać na co dzień o mikrobiom jelitowy, ponieważ dysbioza jelitowa, czyli jego zaburzenie, może przyczyniać się do zaparć i innych nieprawidłowości przewodu pokarmowego. 

  

Źródła:

  1. Cichocka A. (2012). Dieta przy zaparciach. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/70640,dieta-przy-zaparciach (dostęp z 30.12.2023).
  2. Wnęk D. (2021). Dieta w zaparciach. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/180709,dieta-w-zaparciach (dostęp z 30.12.2023).
  3. Dhingra D., Michael M., Rajput H. i wsp. (2012). Dietary fiber in foods: a review. J. Food Sci. Technol. 49 (3): 255–266.
  4. Wojda B. (2021). Zaparcia. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/zaparcia/ (dostęp z 30.12.2023).