Jedzenie intuicyjne (ang. intuitive eating) pozwalana dokonywać wyborów pozwalających na kontrolę wagi i utrzymanie dobrej relacji z jedzeniem. Głównym celem jest wyczucie wewnętrznych sygnałów wysyłanych przez ciało (rozpoznanie uczucia głodu i sytości) – definiowanej jako „mądrość ciała” i zaufanie intuicji. Wbrew obiegowym opiniom nie jest to tylko jedzenie tylko tego na co ma się ochotę...

Czym jest jedzenie intuicyjne?

Teoretycznie osoba odżywiająca się w sposób intuicyjny kieruje się ku wewnętrznym sygnałom głodu i je to, na co ma ochotę – rezygnując zakazów, obaw związanych z jedzeniem oraz poczuciem winy. Jedzenie intuicyjne polega na umiejętności rozpoznawania uczucia głodu i sytości. Nie istnieją w takim wypadku sztywne, odgórne zasady żywieniowe. Ważnym elementem jest to, że nie jesteśmy „więźniami diety” i rezygnujemy z pewnych zakazów. Dzięki temu zmniejsza się uczucie winy i poprawia się tak ważna relacja z jedzeniem, co bez wątpienia wpływa na lepsze samopoczucie i nastrój.

Decyzje żywieniowe można podejmować w oparciu o sygnały fizjologiczne, dzięki czemu poprzez odczucie sytości możemy zaprzestać jedzenia lub czując głód zacząć po prostu jeść. W takiej sytuacji mówimy o żywieniu intuicyjnym. W przypadku jedzenia wg pewnych norm i zasad np. w przypadku celowej chęci ograniczenia kalorii i jedzeniu mniej, mówimy o poznawczej kontroli odżywiania.

Samokontrola w odżywianiu

Wg Tribole i wsp. zdefiniowane jako „programy jedzenia intuicyjnego” twierdzą, że rezygnacja z ograniczeń żywieniowych uważanych za przyczynę zwiększonego łaknienia może zmniejszyć ryzyko przejadania się. Warto wówczas zrezygnować ze stosowania różnych diet oraz tzw. „poznawczej samokontroli odżywiania” i zaufać sygnałom głodu i sytości, który wysyła nam ciało. Dzięki temu możliwe jest zmniejszenie ilości epizodów objadania się. Niemniej jednak takie postępowanie nie sprawdza się u każdego. Biorąc pod uwagę możliwości wykorzystanie wiedzy żywieniowej to także wspomniana poznawcza samokontrola odżywiania może okazać się alternatywną drogą dla części przypadków.

Pamiętajmy, że jedzenie intuicyjne to nie zawsze usunięcie wszystkich zasad zdrowego żywienia, ale przede wszystkim nakreślenie korzyści płynących z niektórych wyborów, które mogą poprawić nasze samopoczucie. Jednak w większości przypadków jedzenie intuicyjne znaczy odejście od schematów i ograniczeń na korzyść przyzwolenia bezwarunkowego na jedzenie.

Wady i zalety jedzenia intuicyjnego

Ludzie postępujący zgodnie z intuicyjnymi zasadami jedzenia są mniej zestresowani, bardziej zadowoleni ze swojego ciała w porównaniu do osób jedzących z innych powodów niż głód. Tym samym ryzyko wystąpienia nadwagi i otyłości jest u nich niższe. Również rośnie poziom samoakceptacji i wiary w siebie. Ogółem poprawia się stan szeroko pojętego zdrowia psychofizycznego. Pewne ograniczenia dietetyczne mogą pogarszać wręcz fizjologiczną regulację odżywiania. Szczególnie, gdy osoby dopada stres, zmęczenie czy nadmiar obowiązków. Osoby takie mogą częściej doświadczać napadowego objadania się w wyniku zaburzonego odczuwania sytości, stąd jedzenie intuicyjne jest sposobem żywienia, które warto rozważyć na długie lata.

Przede wszystkim żywienie intuicyjne wymaga więcej czasu i cierpliwości. Każdy z nas, aby być bardziej świadomy, musi skupiać się więcej na sobie, więcej się edukować, wsłuchiwać w ciało, odpowiednio reagować. Jedną z wad jedzenia intuicyjnego może być to, że np. osoby z nieodpowiednimi nawykami żywieniowymi mają pewne ograniczenia żywieniowe. Osoby konsumujące żywność wysoko przetworzoną mogą częściej odczuwać głód i… przejadać się. Innym elementem może być sama dostępność produktów spożywczych. W takim wypadku, kiedy nie sprzyja środowisko żywieniowe mogą nasilać się pewne pokusy przez co dokonuje się niewłaściwych wyborów żywieniowych.

Uczucie sytości

Problemem przestrzegania „zasad” intuicyjnego żywienia może tkwić w zaburzeniach odżywiania, szczególnie we wstępnej fazie. W takim wypadku fizjologiczne reakcje mogą być tłumione, a sama regulacja łaknienia pogorszona. Osoby głodzące się mogą czuć się przepełnione, a sygnał sytości może być zaburzony. Jeśli osoba nie zwraca uwagi na informacje na etykietach żywieniowych (w tym informacje o ilości kalorii), może dochodzić do problemów utrzymania „zasad” żywienia intuicyjnego.

Kolejnym problemem może być fakt, że część osób kieruje się postępowaniem związanym z redukcją masy ciała. W takim wypadku jedzenia do syta, czy konsumowanie dowolnych pokarmów może stanowić problem.

Zasady jedzenia intuicyjnego

Autorki Evelyn Tribole i Elyse Resch w swojej książce „Intuitive Eating. A Revolutionary Program That Works” opisały tylko 10 zasad stanowiących fundamentalną podstawę żywienia intuicyjnego. Dokonaliśmy drobnej korekty i wymieniliśmy kilka zasad więcej, które warto zapamiętać.

Jedzenie intuicyjne – zasady:

  • Nie wywołuj w sobie uczucia winy, jeśli sięgasz po pewne pokarmy.

  • Nie oceniaj żywności w kontekście „dobre – złe”.

  • Wczuj się w sygnały, które wysyła Ci ciało (głód – sytość).

  • Zwróć uwagę / szanuj uczucie głodu („nie mogę tego jeść” na „mam prawo to jeść”).

  • Zadbaj o „dobre relacje” z jedzeniem, odczuwaj przyjemność z jedzenia.

  • Zwróć uwagę na emocje i pracuj nad nimi bez potrzeby sięgania po jedzenie.

  • Zaakceptuj i uszanuj swoje ciało, buduj samoakceptację.

  • Jedz, ale szanuj swoje zdrowie.

  • Dbaj o aktywność fizyczną.

  • Naucz się rozróżniać głód fizjologiczny od emocjonalnego.

  • Szukaj sposobów zmniejszenia napięcia poza samym jedzeniem.

  • Poznaj przyjemność z jedzenia w kontekście zdrowego stylu życia.

  • Jedz powoli.

  • Wypróbuj różne produkty.

  • Pracuj nad lepszymi wyborami, szukaj zamienników niezdrowych produktów.

  • Staraj się okresowo notować co jesz i konsultować to ze specjalistą.

  • Dbaj o edukację poprzez wybieranie rzetelnych źródeł nauki i wiedzy.

Dobra relacja z jedzeniem

Jedzenie intuicyjne to dbanie o własne ciało, swoją psychikę oraz dobre relacje z jedzeniem.

Bardzo ważną zaletą jest ciągła edukacja i wsłuchiwanie się w sygnały płynące z ciała. Poprawiająca się samokontrola wpływa na lepsze decyzje żywieniowe, lepsze samopoczucie, wiarę we własne siły oraz większą satysfakcję z jedzenia. Jedząc kontrolujesz swoje instynkty i budujesz świadomość szanując swoje emocje. 

_______________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz