Laktoza jest dwucukrem naturalnie występującym w mleku. Składa się z dwóch cukrów prostych: glukozy i galaktozy. Jest to związek zwany cukrem mlecznym i znajduje się w mleku ssaków, a co za tym idzie - we wszystkich produktach spożywczych pochodzenia mlecznego.

Nietolerancja laktozy

Organizm trawi laktozę za pomocą substancji zwanej laktazą. Laktaza to enzym, który jest wytwarzany w jelicie cienkim i rozkłada laktozę na dwa cukry proste, glukozę i galaktozę, które mogą być łatwo wchłaniane do krwiobiegu. Osoby z nietolerancją laktozy nie wytwarzają wystarczającej ilości laktazy, więc laktoza pozostaje w układzie pokarmowym, gdzie jest fermentowana przez bakterie. Prowadzi to do produkcji gazów, które wywołują objawy związane z nietolerancją laktozy.

W zależności od przyczyny, dla której organizm nie wytwarza wystarczającej ilości laktazy, nietolerancja laktozy może mieć charakter przejściowy lub trwały. Większość przypadków, które rozwijają się u dorosłych, jest dziedziczona i zwykle trwa przez całe życie, jednak występujące przypadki u małych dzieci są często spowodowane infekcją w układzie pokarmowym i mogą trwać tylko kilka tygodni.

Objawy nietolerancji laktozy

Objawy mogą się różnić w zależności od osoby i wahają się od łagodnych, pojawiających się po dłuższym czasie od spożycia laktozy, do ciężkich występujących natychmiastowo.

Najbardziej powszechne objawy nietolerancji laktozy:

  • Ból brzucha

  • Skurcze brzucha

  • Wzdęcia

  • Biegunka

  • Mdłości

Objawy te zwykle pojawiają się około 30 minut do 2 godzin po spożyciu pokarmów zawierających laktozę.

Rodzaje nietolerancji laktozy

W większości przypadków nietolerancja laktozy rozwija się w okresie wchodzenia w dorosłość, w niektórych przypadkach jest nabyta w wyniku ostrej choroby, a w bardzo nielicznych przypadkach niedobór laktazy występuje od urodzenia.

Pierwotna nietolerancja laktozy
Wynika z naturalnego i stopniowego spadku aktywności laktazy po odstawieniu dziecka od piersi. Jest to najczęstsza przyczyna nietolerancji laktozy. Ze względu na progresję, objawy mogą pojawić się już w wieku 5 lat i często nasilają się z wiekiem. U niektórych może dojść do całkowitej utraty aktywności laktazy, ale wiele osób zachowuje 10-30% początkowego poziomu aktywności enzymu.

Wtórna nietolerancja laktozy
Może wystąpić podczas epizodów ostrej choroby. Może się to zdarzyć w każdym wieku, a po pełnym wyzdrowieniu możliwe jest cofnięcie się zmian. Kilka potencjalnych przyczyn wtórnej nietolerancji laktozy to zespół jelita drażliwego, ostre zapalenie żołądka i jelit, celiakia, nowotwory i chemioterapia.

Czym jest dieta bezlaktozowa?

Dieta bezlaktozowa to jedna z najpopularniejszych diet eliminujących lub ograniczających spożycie laktozy, cukru występującego w mleku. Chociaż większość ludzi jest świadoma, że mleko i produkty mleczne zazwyczaj zawierają laktozę, istnieje wiele innych ukrytych źródeł tego cukru w żywności. Dla osób z nietolerancją laktozy, spożywanie produktów zawierających laktozę może wywołać niepożądane skutki uboczne, takie jak ból brzucha, wzdęcia i biegunka. Na szczęście stosowanie diety bezlaktozowej może zminimalizować objawy u osób cierpiących na tę przypadłość.

Jakich produktów należy unikać?

Głównym źródłem laktozy w naszej diecie jest mleko, w tym krowie, kozie i owcze. W zależności od tego, jak łagodna lub ciężka jest nietolerancja laktozy, może być konieczna zmiana ilości mleka lub całkowite wykluczenie tego produktu z codziennej diety.

Produkty wytwarzane z mleka, takie jak śmietana, ser, jogurt, lody i masło, również zawierają laktozę, dlatego osoby z nietolerancją laktozy powinny ich unikać. Jednak poziom laktozy w tych produktach oraz sam poziom przetworzenia lub obróbki produktów jest różny, stąd niektóre z nich można spożywać bez żadnych problemów. Warto eksperymentować z różnymi pokarmami, aby dowiedzieć się, czy są jakieś produkty mleczne, które nie przynoszą negatywnych skutków.

Jak rozpoznać laktozę w żywności

W czym jest laktoza? Bez pewności, czy dana żywność zawiera laktozę, bardzo pomocne może być sprawdzenie etykiety. Należy zwrócić uwagę na dodatek mleka lub produktów mlecznych. Składniki, które wskazują, że produkt może zawierać laktozę, to m.in:

  • masło

  • maślanka

  • ser

  • mleko skondensowane

  • śmietana

  • twaróg

  • mleko odparowane

  • mleko kozie

  • laktoza

  • mleko słodowe

  • mleko

  • produkty uboczne mleka

  • kazeina mleka

  • mleko w proszku

  • cukier mleczny

  • mleko sproszkowane

  • kwaśna śmietana

  • serwatka

  • koncentrat białka serwatkowego

Należy pamiętać, że pomimo podobnej nazwy, składniki takie jak mleczan, kwas mlekowy i laktoalbumina nie są powiązane z laktozą.

_________________

Autor: Katarzyna Szafraniec