Żywienie w ADHD
ADHD to zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Zwykle kojarzy się z dziećmi, jednak dotyczy również wielu dorosłych. W ADHD ośrodkowy układ nerwowy nie funkcjonuje prawidłowo. Objawy jakie mu towarzyszą to nadmierna ruchliwość, czy też zaburzenia koncentracji i uwagi, które zwykle są bardziej nasilone w dzieciństwie.
Odpowiednie żywienie może wspierać leczenie wielu chorób, również tych które nie kojarzą się z dietą. Powstaje coraz więcej badań na temat wpływu pewnych składników odżywczych na objawy i leczenie ADHD.
W artykule:
- ADHD a dieta
- Kwasy omega-3 w ADHD
- Cukier
- Dodatki do żywności
ADHD a dieta
Codzienne żywienie niewątpliwie wpływa na nasilenie objawów ADHD. Niektóre składniki mogą je nasilać, a inne łagodzić. Jednym z elementów zwiększającym dolegliwości są szeroko pojęte niedobory pokarmowe, to jest przewlekła zbyt niska podaż żelaza, cynku, jodu czy magnezu u dzieci. Jest to szczególnie istotne u dzieci, ze względu na ich intensywny rozwój.
Niski poziom zmagazynowanego żelaza u dzieci może przyczyniać się do zaburzeń rozwoju centralnego układu nerwowego. Dla zdrowia mózgu ważna jest też odpowiednia podaż cynku wraz z dietą. Ponadto, zbyt niskie spożycie magnezu może nasilać nadpobudliwość nerwowo-mięśniową, niepokój, drażliwość, uczucie zmęczenia i bezsenność.
Niekorzystne w ADHD będzie również spożywanie wysoko przetworzonej żywności, ubogiej w cenne składniki odżywcze. Poza tym, nie zaleca się też nadmiernego spożycia słodzonych produktów spożywczych.
Niektóre badania wskazują, że dieta oparta na produktach o niskim indeksie glikemicznym (IG) może łagodzić objawy u osób nadpobudliwych. Posiłki o wysokim IG mogą przyczyniać się do rozkojarzenia i trudnościami w skupieniu w ciągu dnia.
Regularne spożywanie zdrowych posiłków może pomóc w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru we krwi i wpływać pozytywnie na energię i koncentrację.
Kwasy omega-3 w ADHD
Istnieją badania, które sugerują, że zachowania żywieniowe matki w trakcie ciąży mogą wpływać na ryzyko wystąpienia ADHD u dziecka. Jednym z czynników jest pokrywanie zapotrzebowania na wszystkie niezbędne mikro- i makroskładniki w ciężarnej kobiety, dzięki czemu dziecko będzie miało szansę na prawidłowy rozwój.
Szczególnie ważnym składnikiem w diecie matki są kwasy tłuszczowe omega-3, a przede wszystkim DHA. Są one niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania mózgu dziecka. Ich przewlekły niedobór może przyczyniać się do zwiększonego ryzyka występowania ADHD u dzieci. Eksperci Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego rekomendują kobietom ciężarnym spożycie EPA i DHA w ilości 1-1,5g dziennie łącznie. Karmienie mlekiem matki z dodatkiem tych kwasów pozwala na lepszy rozwój psychoruchowy dziecka.
Zbyt niskie spożycie w wielonienasyconych kwasów tłuszczowych może prowadzić m.in. do zaburzeń układu nerwowego i funkcjonowania mózgu. Niektóre badania wskazują, że dzieci z ADHD mają niski poziom kwasów omega-3 w organizmie.
Kwasy omega-3 muszą być dostarczone z dietą, ponieważ nie są syntetyzowane w organizmie człowieka. Warto spożywać produkty takie jak tłuste ryby morskie (2 tygodniowo), oleje roślinne czy orzechy włoskie. Można także rozważyć ich suplementację.
Pewne badanie wykazało, że suplementacja olejem lnianym oraz witaminą C, korzystnie wpływa na zachowanie dzieci z ADHD. Zmniejszyło się nasilenie takich objawów jak niepokój, impulsywność i problemy z nauką. Dieta bogata w kwasy tłuszczowe omega-3 u części dzieci może łagodzić nadpobudliwość.
Cukier
Brakuje jednoznacznych dowodów, ale dotychczasowe badania wskazują, że dieta bogata w cukry (zwłaszcza proste) i wysoko przetworzone produkty może negatywnie wpływać na poziom energii i koncentrację u osób z ADHD. Dzieje się tak nawet w przypadku osób zdrowych, u których wysoki indeks glikemiczny spożywanej żywności wpływa negatywnie na energię oraz zdolność skupiania się.
Wydaje się, że nadmierna konsumpcja cukru może wpływać na nasilenie objawów, takich jak nadpobudliwość, brak koncentracji i impulsywność. Jednakże, nie u wszystkich osób z ADHD zauważa się tę zależność. Brakuje silnych dowodów, by móc niewątpliwie stwierdzić, że cukier łagodzi objawy ADHD. Niemniej jednak, ograniczenie spożycia cukrów prostych będzie korzystne dla ogólnego zdrowia.
Dodatki do żywności
Niektóre badania wskazują, że ograniczenie w diecie sztucznych dodatków do żywności (barwniki, konserwanty) może mieć korzystny wpływ na zachowanie u dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej.
Korzystna wydaje się również eliminacja z diety produktów zawierających salicylany, te naturalnie występujące w niektórych warzywach i owocach. U niektórych dzieci powoduje to zmniejszenie dolegliwości.
Spożywanie żywności zawierającej sztuczne barwniki, konserwanty, aromaty, słodziki i salicylany może nasilać objawy ADHD takie jak obniżona koncentracja, niepokój, drażliwość, czy zaburzenia snu. Warto rozważyć ograniczenie spożycia tego typu produktów. Niemniej jednak, tylko u niektórych dzieci takie eliminacje są korzystne. Wyniki badań na ten temat są niejednoznaczne i kontrowersyjne, w związku z czym nie można potwierdzić skuteczności tego postępowania.
Źródła:
- Konikowska K., Regulska-Ilow B., Różańska D. (2012). The influence of components of diet on the symptoms of ADHD in children. Rocz Panstw Zakl Hig. 63(2): 127-134.
- Miernik-Jaeschke M., Namysłowska I. (2016). Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD). https://www.mp.pl/ (dostęp z 13.12.2023).
- Ríos-Hernández A., Alda J.A., Farran-Codina A., Ferreira-García E., Izquierdo-Pulido M. (2017). The Mediterranean Diet and ADHD in Children and Adolescents. Pediatrics.139(2):2016-2027.
- Hibbeln J.R., Davis J.M., Steer C. i wsp. (2007). Maternal seafood consumption in pregnancy and neurodevelopmental outcomes in childhood (ALSPAC study): an observational cohort study. Lancet. 369: 578-585.
- Joshi K., Lad S., Kale M. i wsp. (2006). Supplementation with flax oil and vitamin C improves the outcome of Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD). Prostag. Leukotr. Ess. 74: 17–21.