Wokół diety wegańskiej niezmiennie krąży wiele mitów mówiących o zwiększonym ryzyku wystąpienia niedoborów niektórych składników odżywczych. Na szczęście świadomość ludzi wzrasta i okazuje się, że prawidłowo skomponowana dieta roślinna, w porównaniu z dietą mięsożerców, wcale nie musi być uboższa w witaminy czy związki mineralne.

Dziś przyjrzymy się jednemu z ważniejszych pierwiastków, który pełni wiele kluczowych funkcji w organizmie każdego z nas. Mowa o cynku. Cynk jest jedną z najlepszych, naturalnych substancji podnoszących naszą odporność. Ze względu na to, że nasz organizm nie potrafi go magazynować, niezwykle ważne jest codzienne dostarczanie jego odpowiednich ilości.

Spis treści:

  • Funkcje w organizmie
  • Zapotrzebowanie
  • Niedobory i nadmiar
  • Cynk w diecie
  • Produkty roślinne bogate w cynk

 

Funkcje w organizmie

Nasz organizm korzysta z cynku na wiele sposobów. Cynk jest obecny we wszystkich tkankach ciała i jest niezbędny do prawidłowego podziału komórek. Wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego, chroni nas przed przeziębieniem i grypą. Działa jako przeciwutleniacz w organizmie, walcząc z wolnymi rodnikami i spowalniając proces starzenia. Bierze udział w procesie widzenia oraz przyspiesza gojenie się ran. Cynk ma również duży wpływ na równowagę hormonalną oraz prawidłową pracę tarczycy.

Nawet niewielki niedobór cynku może powodować zwiększone ryzyko niepłodności lub cukrzycy. Cynk bierze udział w syntezie DNA, w metabolizmie tłuszczy, białek i węglowodanów. Wspomaga również zdrowy wygląd skóry, włosów i paznokci. Jest częstym składnikiem maści oraz kremów przeciwtrądzikowych.

Zapotrzebowanie

Tak jak w przypadku większości składników mineralny, będzie ono zależne od wieku oraz płci. Zalecane dzienne zapotrzebowanie na cynk wynosi około 8 mg dla kobiet oraz 11 mg dla mężczyzn. Jego prawidłowa podaż jest niezwykle ważna dla naszego zdrowia.

Cynk występujący w produktach roślinnych jest gorzej przyswajalny, niż ten zawarty w produktach odzwierzęcych. Zapotrzebowanie na cynk dla osób będących na diecie roślinnej jest nawet o 50% większe. Niedobory  cynku mogą skutkować wystąpieniem wielu schorzeń lub infekcji. Nasza dieta powinna być zrównoważona i bogata w produkty naturalnie bogate w ten pierwiastek.

W niektórych przypadkach sama dieta może okazać się jednak  niewystarczająca i wskazane będzie zastosowanie dodatkowej suplementacji. Obecnie w sklepach i aptekach możemy znaleźć wiele produktów multiwitaminowych i suplementów diety, wspomagających nas przy niedoborach tego pierwiastka. Suplementy te mogą zawierać cynk w postaci glukonianu cynku, siarczanu cynku lub octanu cynku. Wszystkie te formy będą dobrym wyborem, działają one w organizmie w bardzo podobny sposób.

Niedobory i nadmiar

Niedobory cynku występują wyjątkowo często i są powszechne na całym świecie. Objawy mogą być podobne do tych pojawiających się w przypadku niedoborów innych pierwiastków, z tego względu mogą być dla nas mylące. Co ciekawe, problem nie dotyczy tylko osób będących na diecie wegańskiej. Osoby spożywające mięso również borykają się z problemem niedoboru tego pierwiastka.

Jak może objawiać się niedobór cynku?

  • brak apetytu
  • wypadanie włosów, osłabienie ich kondycji
  • upośledzenie gojenia się ran
  • słaba koncentracja, brak energii
  • zmniejszona odporność
  • zmiany skórne
  • białe plamki na paznokciach
  • problemy hormonalne, wahania nastroju
  • zaburzenia wzroku

Kto będzie szczególnie narażony na wystąpienie niedoborów cynku? Przede wszystkim osoby stosujące restrykcyjne diety, ubogie w składniki odżywcze lub osoby mają problemy z zaabsorbowaniem i wykorzystaniem cynku z powodu zaburzeń trawienia lub złego stanu jelit.

 

Nadmiar cynku pojawia się wyjątkowo rzadko. Jeśli nie stosujemy żadnej dodatkowej suplementacji, nie musimy obawiać się, że dostarczymy go sobie zbyt dużo. Jeśli jednak wspomagamy naszą dietę w produkty farmaceutyczne zawierające cynk, musimy pamiętać o przestrzeganiu zalecanych dziennych dawek. Nieprawidłowa, długotrwała suplementacja, może prowadzić do zatruć, biegunek lub nudności. Ponadto, stosowanie dużych dawek cynku może zaburzyć wchłanianie innych ważnych składników mineralnych, na przykład miedzi.

 

Cynk w diecie

Cynk w dużych ilościach występuje w produktach odzwierzęcych, w mięsie, nabiale, jajkach i owocach morza. Będąc na diecie wegańskiej również możemy dostarczyć sobie odpowiednich ilości tego pierwiastka, musimy jednak pamiętać o kilku ważnych zasadach. To w jaki sposób spożywamy dane pokarmy i z czym je łączymy ma ogromne znacznie.  Niektóre składniki mogą bowiem utrudniać nam wchłanianie tego pierwiastka.Czynniki zmniejszające dostępność cynku z pożywienia to przede wszystkim fityniany. Występują one w ziarnach zbóż i nasionach roślin strączkowych. Przyswajalność cynku może zaburzać również tanina, występująca w herbacie i kawie.

Co wspomoże wchłanianie cynku? Po pierwsze namaczanie (najlepiej całonocne) nasion roślin strączkowych oraz spożywanie produktów fermentowanych takich jak tofu czy tempeh. Oba te procesy niwelują bowiem negatywne działanie kwasu fitynowego.

Tak jak w przypadku żelaza, przyswajalność cynku wspomaga witamina C. Musimy więc zadbać o to, by w naszych posiłkach nie brakowało produktów bogatych w tą witaminę. Ostatnią bardzo ważną kwestią będzie ilość białka w naszej diecie. Im więcej produktów bogaty w proteiny, tym lepsza absorpcja cynku. Dotyczy to zarówno wegan, jak i mięsożerców.

 

Produkty roślinne bogate w cynk

Po jakie produkty najlepiej sięgać na diecie wegańskiej?

  • Boczniaki 500g = około 4 mg cynku
  • Grzyby shiitake 50g = około 4 mg cynku
  • Pieczarki 500g = około 4 mg cynku
  • Pestki dyni 50g = około 3 mg cynku
  • Sezam 50g = około 2,5 mg cynku
  • Rośliny strączkowe 100g surowych nasionek = około 2 mg cynku
  • Tofu-dwie małe kostki = około 2 mg cynku
  • Kakao 20g = około 1,4 mg cynku
  • Warzywa kapustne 500g = około 1,3 mg cynku
  • Pomidory i pietruszka. Zawierają najmniejsze ilości cynku, w porównaniu z wyżej wymienionymi  produktami, ale są doskonałym źródłem witaminy C!

 

Jak widać, dieta wegańska wcale nie musi być niedoborowa! Tak jak w przypadku każdego systemu żywienia, duże znaczenie będzie miała świadomość wybieranych produktów. Nie ma jednej, niezastąpionej diety, która sprawdzi się u każdego człowieka. Musimy wybrać taką, przy której będziemy czuć się najlepiej. :)

 

Autor: Karolina Krukowska