Coraz częściej mówi się o fenomenie na zdrowsze jelita, jakim jest maślan sodu. Naturalnie zawarty jest on w tłuszczach zwierzęcych i olejach roślinnych. Dowody na temat maślanu sodu i jego wpływu na zdrowie jelit wyglądają coraz bardziej obiecująco. Czym jest maślan sodu i jak wpływa na zdrowię i pracę jelit?

  • Czym jest maślan sodu?

  • Gdzie znajduje się kwas masłowy?

  • Maślan sodu a jelita

  • Zespół jelita drażliwego i choroba Leśniowskiego-Crohna a maślan sodu

  • Rak okrężnicy a maślan sodu

  • Wrażliwość na insulinę a maślan sodu

Czym jest maślan sodu?

Maślan sodu, czyli kwas masłowy jest naturalną substancją, która produkowana jest w jelitach (wpływa na regenerację i odżywienie – procesy troficzne, posiada właściwości o działaniu przeciwzapalnym). Stosowany jest jako uzupełnienie w leczeniu chorób zapalnych i zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Kwas masłowy to tak zwany krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy (SCFA). Powstają, gdy przyjazne zdrowiu bakterie rozkładają błonnik pokarmowy.

Podstawowe korzyści zdrowotne kwasu masłowego (i innych SCFA) to ich zdolność do dostarczania energii komórkom okrężnicy (dostarcza aż 70% energii). Kwas masłowy występuje pod kilkoma innymi nazwami, w tym jako maślan sodu i kwas butanowy. Kwasy tłuszczowe ogółem wywierają efekt troficzny, przyspieszając gojenie i regenerację jelitową. Poprawiają także lokalną zdolność do stymulacji przepływu krwi w błonie śluzowej jelit. Utrzymanie integralności bariery jelitowej jest kluczem dla prawidłowego funkcjonowania jelit.

Gdzie znajduje się kwas masłowy?

W żywności, w porównaniu do jelit, kwasu masłowego jest stosunkowo mało. Poza ghee i masłem, kwas ten jest obecny w mlekach (krowie, owcze, kozie), w parmezanie czy w czerwonym mięsie.

Maślan sodu a jelita

Choroby przewodu pokarmowego skłoniły gastroenterologów do poszukiwań walki z tą chorobą. Około 40 lat temu (w latach 80. XX w.) prowadzono już badania, na podstawie których ustalono, że kwas masłowy stanowi główne źródło energii dla tzw. kolonocytów (komórek w jelitach). Dało to nadzieję na praktyczne jego wykorzystanie w profilaktyce i leczeniu chorób przewodu pokarmowego.

Zespół jelita drażliwego i choroba Leśniowskiego-Crohna a maślan sodu

Niektóre badania sugerują, że przyjmowanie suplementów kwasu masłowego może być stosowane w leczeniu zespołu jelita wrażliwego (IBS) oraz choroby Leśniowskiego-Crohna. W jednym z badań 66 dorosłych z IBS otrzymywało dzienną dawkę około 300 miligramów (mg) maślanu sodu lub placebo. Po miesiącu suplementacji odnotowano mniejsze nasilenie bólu brzucha. W innym badaniu naukowcy podawali 13 pacjentom z chorobą Crohna 4 gramy kwasu masłowego dziennie przez 8 tygodni. Pod koniec 8-tygodniowego leczenia 9 z 13 uczestników miało poprawę objawów.

Nowotwór okrężnicy a maślan sodu

W jednym badaniu naukowcy odkryli, że maślan sodu może potencjalnie zmniejszać namnażanie się komórek nowotworu jelita grubego. To samo badanie wykazało również, że zwiększa on tempo śmierci komórek. Więcej błonnika w diecie może pomóc ograniczyć wystąpienie nowotworu raka okrężnicy, ale są do tego potrzebne dalsze badania.

Wrażliwość na insulinę a maślan sodu

Osoby z cukrzycą typu 2 często mają mało bakterii wytwarzających kwas masłowy w ich jelitach. Wykazano w badaniach (na modelu zwierzęcym), że zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego może poprawić wrażliwość na insulinę i zmniejszyć ryzyko otyłości. Jednak w tym momencie istnieją ograniczone dowody sugerujące, że zwiększenie stężenia kwasu masłowego u ludzi ma taki sam wpływ na wrażliwość na insulinę.