Przetrenowanie jest zjawiskiem występującym nie tylko u zawodowych sportowców. Nawet jeśli nie jesteś profesjonalistą, ale wysiłek fizyczny jest Twoją pasją i poświęcasz mu wiele swojego czasu – zwróć uwagę na kilka rzeczy. Poniżej przedstawimy kilka objawów mogących świadczyć o tym, że możesz być przetrenowany.

Jak rozpoznać przetrenowanie?

Bardzo duża część społeczeństwa jest aktywna fizycznie. Jedni trenują dla zdrowia, inni dla wyników. Często sam powód do ćwiczeń jest złożony i osoby znajdują w aktywności fizycznej wiele elementów łączących zarówno zdrowie, dobre samopoczucie i osiąganie coraz lepszych wyników sportowych. Bez względu na cel aktywności fizycznej, należy zwrócić uwagę na kilka rzeczy.

Czasami uzależnienie od ćwiczeń może prowadzić nawet do do obsesji na ich punkcie (uzależniamy się od nich) czy nawet zaburzeń odżywiania. Uzależnienie od ćwiczeń i przetrenowanie często idą razem w parze. Codzienne narzucane sobie coraz to nowsze reżimy mogą prowadzić zbyt daleko i mieć negatywne konsekwencje dla naszego zdrowia.

Zmęczenie od przetrenowania

Jeden z pierwszych objawów świadczących o tym, że możemy być przetrenowani to zmęczenie. Wydawać by się mogło, że to nic nowego, ale jednak to niby „zwykłe” zmęczenie jest bardzo często bagatelizowane. Zmęczenie może mieć związek z wieloma innymi czynnikami w naszym życiu, przez co ten objaw często jest przez nas ignorowany. Jednak pragmatyczne podejście (jak np. ocena stopnia zmęczenia) może być bardzo przydatnym parametrem pomagającym nam ocenić, czy wszystko w naszym organizmie przebiega prawidłowo.

Jeśli jesteśmy często zmęczeni, zmęczenie staje się permanentne i wpływa na nasze funkcjonowanie - warto wówczas zastanowić się nad poprawą regeneracji. Towarzysząca zmęczeniu senność, czy spadek koncentracji może świadczyć o pogorszeniu jakości snu, nieodpowiedniej diecie, a dodatkowo może występować w tym wszystkim jeszcze aspekt emocjonalny / psychologiczny.

Na nic przydają się wtedy hasła typu „Work hard – train harder”, bo doba nie jest z gumy, a my jako ludzie nie funkcjonujemy jak maszyny. Poza treningiem jest masa innych rzeczy, które są ważne i potrzebujemy do nich zasobów energii. W takim wypadku warto usiąść z profesjonalistą i postarać się zrozumieć, że to czego doświadczasz wymaga wprowadzenie pewnych zmian w Twoim codziennym planie aktywności i zachowaniu. Nawet jeśli jesteś twarda / -y i z natury nie narzekasz sądząc, że dużo osób jest zmęczonych i „to normalne” - nie powinno się jednak ignorować poczucia zmęczenia. To jeden z pierwszych, subiektywnych objawów mogących mieć związek z przetrenowaniem.

Pogorszenie samopoczucia a przetrenowanie

To jak się czujesz rano, tuż po wstaniu z łóżka ma znaczenie. Wiele osób regularnie ćwiczących zwraca uwagę na samopoczucie nie tylko ogółem (w ciągu całego dnia), ale w szczególności rano. Generalnie aktywność fizyczna ma wpływ na POPRAWĘ samopoczucia. Dlatego jeśli doświadczasz częściej pogorszenia samopoczucia od początku dnia, może być to zły znak. Dobrym pomysłem jest opracować swój indywidualny system oceny samopoczucia. Pomimo, że są do tego przeznaczone profesjonalne skale, to jednak uproszczone indywidualne systemy oceny (1 – bardzo złe, 2 – złe, 3 – dobre, 4 – bardzo dobre, 5 – wyśmienite) też mogą się przydać. Jeśli czujesz, że od dłuższego czasu Twój nastrój się pogarsza, może być to wynikiem przetrenowania – rozważ okres odpoczynku.

Wpływ na życie osobiste

Dobrze jest mieć cele związane z poprawą stanu zdrowia. Jeszcze lepiej jest, abyśmy w dążeniu do jego poprawy byli wyważeni i unikali negatywnego wpływu na nasze życie osobiste. Jak się okazuje, z tym czasami jest gorzej. Będąc uzależnionymi od wysiłku fizycznego, poświęcamy mu zbyt wiele czasu, unikamy lub ograniczamy kontakty towarzyskie, poświęcamy mniej czasu rodzinie.

Jeśli zaczynasz to zauważać, ponownie przyjrzyj się swoim priorytetom i oceń co jest dla Ciebie ważne. Czasami poprawa organizacji czasu czy przewartościowanie pewnych rzeczy zapewni Ci lepszą równowagę w życiu osobistym, pozwalając cieszyć się przy tym samą aktywnością fizyczną.

Spadek motywacji a przetrenowanie

Spadek motywacji to jeden z elementów mogących świadczyć o tym, że jesteś przetrenowany. Ciągłe nakręcenie i podekscytowanie tym, że idziesz na trening znika, czujesz wypalenie. Spada zainteresowanie aktywnością, a Ty nie masz po prostu energii.

Jeśli pomimo wcześniejszego optymizmu coraz częściej zmuszasz się do treningu i doświadczasz braku motywacji - zastanów się ponownie, czy dbasz o odpowiednią regenerację. Trening to proces, a w nim pojawia się zmienna intensywność ćwiczeń oraz regeneracja, czyli okres gdzie nie musisz się angażować w dodatkową aktywność fizyczną. Skonsultuj swój plan ćwiczeń ze specjalistą, wprowadź zmiany a zobaczysz postępy poprawiając zarówno motywację, samopoczucie i wyniki sportowe.

Częste chorowanie a przetrenowanie

Regularna aktywność fizyczna poprawia odporność organizmu pozwalając skuteczniej walczyć z potencjalnymi infekcjami. Jeśli jednak częściej doświadczasz infekcji (np. górnych dróg oddechowych), masz katar, kaszel, cieknący nos, bolące gardło czy inne objawy mogące świadczyć o infekcji – wprowadź zmiany. Czasami nie tylko powtarzające się infekcje lub po prostu ich dłuższy ich czas trwania świadczą o pogorszeniu Twojej fizycznej dyspozycji.

Ignorując te objawy, zamiast cieszyć się zdrowiem i je poprawiać – pogarszasz je! W okresie jesienno-zimowym oraz okresach przejściowych bardziej przyjrzyj się swojej diecie oraz zwróć uwagę, czy znacznie nie podniosłaś/eś swojej intensywności ćwiczeń. Jeśli nie musisz znacząco podkręcać treningów w tym okresie, warto na chwilę obniżyć intensywność ćwiczeń.

Zmieniająca się pogoda, np. wahania temperatur, również mogą obniżać odporność. Dbaj też o odpowiedni ubiór, szczególnie po treningu w pomieszczeniach zamkniętych (fitness, basen, siłownia, hala sportowa) odpowiednio się ubierając.

Ilość treningów a kontuzje

Jesteś osobą zdrową, ale powoli zauważasz, że doświadczasz kontuzji bądź drobnych urazów? To też może mieć związek z potencjalnym przetrenowaniem. Ćwiczysz miesiącami, by potem tygodniami „zaleczać” uraz? Częściej zaczyna boleć Cię kręgosłup, stawy czy towarzyszy czy Ci inny ból lub dyskomfort?  Czasami więcej nie znaczy lepiej. Pozwól sobie pomóc i udaj się do specjalisty (lekarz, fizjoterapeuta) nie tylko wtedy kiedy coś ci dolega i nie możesz ćwiczyć. Zrób sobie przysłowiowy „przegląd” raz na pół roku  / rok idąc do fizjoterapeuty. Dotyczy to szczególnie okresu kiedy nie masz kontuzji i czujesz się świetnie! Pozwoli Ci to uniknąć urazu lub znacząco zmniejszyć potencjalne ryzyko jego wystąpienia. W końcu profilaktyka jest lepsza niż późniejsze długotrwałe leczenie.

Pogorszenie snu a przetrenowanie

Dbając o kondycję fizyczną poprawiasz również swój sen. Natomiast jeśli przesadzasz, fundując sobie coraz mocniejsze treningi, możesz paradoksalnie pogorszyć niesamowicie ważną regenerację nocną.

Pogarszająca się jakość snu (sen jest mniej głęboki, wręcz płytki, Ty śpisz bardziej czujnie) może świadczyć o tym, że przesadzasz z treningiem. Owszem, okresowy wzrost intensywności ćwiczeń może krótkookresowo pogarszać sen i w tym okresie możesz wspomóc się np. melatoniną czy l-teaniną. Jeśli jednak doświadczasz tego regularnie i nie wysypiasz – zwolnij!

Zmniejszony apetyt a przetrenowanie

Regularnie miesiącami przygotowujesz sobie posiłki i przykładasz się do tego, by były one przygotowane z dobrych składników, pewnie wyliczasz makro, ale pomimo tego doświadczasz spadku apetytu? W takim wypadku zmęczenie może brać górę i pomimo wysokiego wydatku energetycznego z treningu i zapotrzebowania na kalorie - zjadasz mniej. Przyjrzyj się swoim treningom ponownie i zmniejsz okresowo ich intensywność.

Jak uniknąć przetrenowania?

Postarajmy się wyważyć swoje cele treningowe. Wysiłek powinien przede wszystkim poprawiać nasze zdrowie, samopoczucie, sprawność czy wyniki sportowe, a przede wszystkim – sprawiać nam przyjemność. Chcąc zapobiegać przetrenowaniu powinniśmy dążyć do określenia takiej drogi, aby w pełni czuć się zadowoleni z siebie oraz być z dala od kontuzji i urazów ciesząc się dobrym zdrowiem. 


____________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz