W przeszłości węglowodany były klasyfikowane jako proste lub złożone na podstawie liczby cukrów prostych w cząsteczce. Węglowodany składające się z jednego lub dwóch cukrów prostych, takich jak sacharoza (cukier stołowy - dwucukier składający się z jednej cząsteczki glukozy i jednej cząsteczki fruktozy) były oznaczane jako proste, podczas gdy pokarmy skrobiowe były oznaczane jako złożone, ponieważ skrobia składa się z długich łańcuchów cukru prostego, glukozy.

Zalecenia dotyczące spożywania mniejszej ilości węglowodanów prostych, a większej węglowodanów złożonych opierały się na założeniu, że spożywanie pokarmów bogatych w skrobie spowoduje mniejszy wzrost stężenia glukozy we krwi niż spożywanie pokarmów bogatych w cukry. Założenie to okazało się zbyt uproszczone, ponieważ stwierdzono, że glikemiczna odpowiedź glukozy na węglowodany złożone znacznie się różni.

W związku z tym opracowano pojęcie indeksu glikemicznego (IG), aby uszeregować węglowodany w oparciu o ich ogólny wpływ na poposiłkowe stężenie glukozy we krwi w stosunku do węglowodanów referencyjnych, zazwyczaj czystej glukozy.

Czym jest indeks glikemiczny?

Indeks glikemiczny to sposób klasyfikacji węglowodanów w zależności od szybkości, z jaką powodują one wzrost i spadek poziomu glukozy we krwi. Pokarmy o wysokim indeksie glikemicznym to te, które są szybciej trawione i wchłaniane, podczas gdy pokarmy o niskim indeksie glikemicznym rozkładają się wolniej, stopniowo uwalniając glukozę do krwiobiegu.

IG ma odzwierciedlać względną jakość żywności zawierającej węglowodany. Pokarmy zawierające węglowodany, które są łatwo trawione, wchłaniane i metabolizowane mają wysoki IG (IG≥70 w skali glukozy), podczas gdy pokarmy o niskim IG (IG≤55 w skali glukozy) zawierają wolno trawione węglowodany, które wywołują zmniejszoną poposiłkową odpowiedź glukozy. Pokarmy o średnim IG mają IG pomiędzy 56 a 69.

Czym jest ładunek glikemiczny?

Pojęcie ładunku glikemicznego (GL) zostało opracowane przez naukowców w celu jednoczesnego opisania jakości (IG) i ilości węglowodanów w porcji żywności, posiłku lub diecie. Ogólny wpływ pokarmu na poziom glukozy we krwi zależy jednak zarówno od rodzaju (IG) zawartych w nim węglowodanów, jak i od ich ilości (tj. gramów węglowodanów). Ładunek glikemiczny uwzględnia oba te czynniki i jest obliczany poprzez pomnożenie IG pokarmu przez ilość węglowodanów w porcji, a następnie podzielenie przez 100. Na przykład jabłko ma IG równy 40 i zawiera 15 gramów węglowodanów, a więc ma GL równy 6 (40 x 15)/100.

Łączenie indeksu i ładunku glikemicznego w praktyce

Pokarmy o wysokiej zawartości węglowodanów i wyższym indeksie glikemicznym mają zazwyczaj najwyższy wskaźnik GL. Oznacza to również, że niewielkie ilości pokarmów o wysokim IG mogą mieć niewielki wpływ na poziom glukozy we krwi, podczas gdy duże ilości pokarmów o niskim IG mogą znacząco podnieść poziom glukozy i insuliny we krwi.

Zatem czy można jeść produkty o wysokim indeksie glikemicznym? Nie ma potrzeby całkowitego unikania pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym, należy jednak pamiętać o umiarze.

Znaczenie indeksu i ładunku glikemicznego w codziennej diecie

Zapobieganie chorobom - Cukrzyca typu 2

Spożywanie przez kilka lat diety o wysokim IG i GL może skutkować zwiększonym poposiłkowym stężeniem glukozy we krwi i nadmiernym wydzielaniem insuliny. Może to przyczynić się do utraty funkcji wydzielania insuliny przez komórki β trzustki i prowadzić do nieodwracalnej cukrzycy typu 2.

_________________

Autor: Katarzyna Szafraniec