Dieta o niskiej zawartości FODMAP bardzo często rekomendowana jest w przypadku przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (SIBO - Small Intestinal Bacterial Overgrowth). Zastosowanie diety FODMAP u pewnych osób może załagodzić dokuczliwe objawy, a także może usprawnić pracę przewodu pokarmowego. W tym artykule dowiesz się czym jest dieta FODMAP oraz czy wprowadzenie tej strategii żywieniowej będzie skuteczne dla każdego. 

Czym jest dieta FODMAP? 

FODMAP to skrót od nazw fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli (fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols – FODMAP). W duży uproszczeniu, wymienione węglowodany fermentują w jelicie cienkim i powodują nagromadzenie gazów - jest to przyczyna wzdęć, bóli brzucha, uczucia "przelewania" czy biegunek, zwłaszcza u osób, które cierpią z powodu SIBO (ponieważ fermentacja odbywa się już w jelicie cienkim). 

Wobec tego należy ustalić, które grupy produktów szkodzą danej osobie. Najprostszym i najbardziej skutecznym sposobem jest dieta eliminacyjna.

Dieta eliminacyjna

Dieta eliminacyjna dzieli się na dwie fazy:

  • Faza I: dieta eliminacyjna trwająca od 3 do 4 tygodni – opiera się na wyeliminowaniu wszystkich FODMAP z diety
  • Faza II: polega na ponownym wdrażaniu wyeliminowanych produktów, przy czym należy zaznaczyć, że nie wszystkie pokarmy uda nam się przywrócić do jadłospisu, gdyż jest to wysoce zależne od wrażliwości konkretnej osoby na dany produkt zaliczany do FODMAP.

Zasady eliminacji diety FODMAP

1. Faza eliminacyjna trwa od 3 do 4 tygodni

Jedna z najważniejszych zasad. Bardzo często zdarza się tak, że czujemy małą poprawę po 2 tygodniach, niestety nie oznacza to, że mamy zielone światło na to, aby do jałospisu zacząć już wprowadzać produkty bardziej ryzykowne. Należy również nadmienić, że każda dieta eliminacyjna zwiększa ryzyko niedoborów składników pokarmowych, stąd też eliminuje dane produkty na pewny, niedługi czas. 

Zazwyczaj faza eliminacyjna trwa 4 tygodnie. Jeśli w tym okresie nie odczujemy poprawy, to warto przerwać dietoterapię. Warto nadmienić, że każdy organizm jest inny. Niestety, zdarza się też tak, że po upływie 4 tygodni możemy nadal nie odczuć istotnej poprawy. W tym przypadku należy poszerzyć diagnostykę. 

2. Restrykcja produktów 

Dieta eliminacyjna zobowiązuje nas do tego, aby przez okres 3-4 tygodni nie spożywać produktów o wysokiej zawartości FODMAP. Niestety niekiedy osoby będące na wspomnianym protokole sięgają w małych ilościch po ,,zakazane'' produkty. Należy bezwzględnie trzymać się jedzenia produktów o niskiej zawartości FODMAP. Pod żadnym pozorem nie stosuj diety eliminacyjnej powyżej 4 tygodni. 

3. Urozmaicenie diety

Nasza dieta powinna być jak najbardziej urozmaicona. Eliminacja szerokiej grupy produktów może narażać nas na niedobory żywieniowe, tak jak wcześniej wspomniałem, stąd też powinniśmy w tym przypadku zadbać o różnorodność w diecie, opcjonalnie suplementacje. 

4. Obserwuj organizm 

Należy zawsze bacznie obserwować reakcje swojego organizmu. Zdarzają się sytuacje gdzie pomimo eliminacji i skrupulatnego przestrzegania diety objawy mogą nadal występować. Warto w tym przypadku dokładnie przyjrzeć się w jakich okolicznościach objawy niepożądane się nasilają, po jakich konkretnie produktach. Bardzo często owe objawy manifestują się w sytuacjach stresowych. 

5. Wizyta u specjalisty

Fazę eliminacyjną zaleca się przeprowadzić pod nadzorem dietetyka klinicznego. Jeśli nie masz wystarczającej wiedzy w tym zakresie warto zgłosić się o pomoc. Działanie na własną rękę nie zawsze okaże się dobrym rozwiązaniem.

SIBO - jakie produkty można jeść?

Produkty dozwolone: 

Warzywa: Papryka, marchewka, bakłażan, kukurydza, cukinia, zielona fasola, sałata, pomidor, dynia, boćwina

Owoce: Banan, jagody, winogrona, grejpfrut, melon, truskawki, maliny, kiwi, papaja, marakuje 

Nabiał: mleko ryżowe, mleko bez laktozy, mleko kokosowe, sery twarde, jogurty bez laktozy

Zboża, strączki: kasza jaglana, kasza gryczana, amarantus, ryż  komosa ryżowa

Substancje słodzące: glukoza, sacharoza, aspartam, erytrytol

Produkty niedozwolone:

Warzywa: szparagi, czosnek, kapusta, karczochy, por, buraki, brokuły, cebula, groch, koper

Owoce: brzoskwinie, jabłka, gruszki, arbuz, śliwki, mango, nektarynki, czereśnie

Nabiał: mleko krowie, śmietana, sery miękkie, mleko kozie,mleko owcze, sery świeże, jogurty

Zboża, strączki: owies, żyto, pszenica, fasola, cieicerzyca, soczewica

Substancje słodzące: ksylitol, fruktoza, sorbitol, mannitol, syrop kukurydziany, izomalt, malitol oraz inne substancje słodącze kończące się na  ''-oi'' z wykluczeniem erytrytolu

Pomocna może być również aplikacja o nazwie Monash Uni Low FODMAP Diet, która pokazuje nam pokarmy dozwolone, a także zakazane, dzięki której łatwiej możemy planować zakupy. 


Dieta Fodmap - podsumowanie

Ograniczenie spożycia FODMAP w większości przypadków łagodzi niepożądane objawy ze strony układu trawiennego. Warto wspomnieć, że u większości osób nie ma konieczności wykluczania wszystkich pokarmów zasobnych w FODMAP, a ich tolerancja jest wysoce indywidualna. W przypadku SIBO  wskazań jest również celowana probiotykoterapia. 

Piśmiennictwo:

Bellini, Massimo, et al. "Low FODMAP diet: Evidence, doubts, and hopes." Nutrients 12.1 (2020): 148. 


Nanayakkara, Wathsala S., et al. "Efficacy of the low FODMAP diet for treating irritable bowel syndrome: the evidence to date." Clinical and experimental gastroenterology 9 (2016): 131


Altobelli, Emma, et al. "Low-FODMAP diet improves irritable bowel syndrome symptoms: a meta-analysis." Nutrients 9.9 (2017): 940.

Magge, Suma, and Anthony Lembo. "Low-FODMAP diet for treatment of irritable bowel syndrome." Gastroenterology & hepatology 8.11 (2012): 739.


_____________________

Autor: Marcin Grzelak