Lista skutków ubocznych w wyniku nadmiernego picia energetyków jest bardzo długa. To dla wielu osób uzależnienie, z którym nie potrafią sobie poradzić. O ile wypicie napoju energetycznego raz na jakiś czas wydaje się być akceptowalne, to już codzienny nawyk picia napoju energetycznego (lub więcej) to już wyraźny znak, że jesteśmy od niego uzależnieni. Co zrobić, aby przestać pić energetyki? Oto nasze wskazówki!

  • Czym są energetyki?

  • Wpływ kofeiny na zdrowie

  • Skutki picia energetyków

  • Uzależnienie od energetyków

  • Porady - jak przestać pić energetyki?

Czym są energetyki?

Napoje energetyczne to napoje zawierające m.in. stymulanty z grupy metyloksantyn - poczynając od kofeiny, przez guaranę, yerba mate i wybrane zioła (żeńszeń, ashwagandha, miłorząb dwuklapowy). W składzie występują również popularne aminokwasy obniżające zmęczenie tj. tyrozyna i tauryna.

W ich skład wchodzi glukoronoakton i witaminy (najczęściej z grupy B), cukier i/lub słodziki. W praktyce, kiedy pyta się osoby, dlaczego piją popularne napoje energetyczne wymieniają oni nie tylko działanie pobudzające (kofeina i inne substancje), ale sam smak, który jest dla nich tak wciągający, że w obecności bąbelków jest ciężko im z niego zrezygnować.

Wpływ kofeiny na zdrowie

Kofeina (nie w obecności cukru czy sztucznych dodatków), spożywana w optymalnych, umiarkowanych ilościach sprzyja zachowaniu zdrowia psychicznego i fizycznego. Wypicie kilku filiżanek kawy zmniejsza ryzyko chorób neurodegeneracyjnych tj. choroba Parkinsona czy Alzheimera oraz pomaga zredukować pewne objawy tych chorób. Kofeina w sporcie może podnosić zdolności wysiłkowe. Jakie są zatem skutki regularnego picia energetyków? Lepiej je ograniczyć, czy zrezygnować z nich całkowicie?

Skutki picia napojów energetycznych

Picie energetyków powoduje erozję szkliwa nazębnego ze względu na zawarty kwas fosforowy. Osoby uzależnione od energetyków częściej doświadczają problemów z próchnicą. Zawarty w napojach cukier zwiększa ryzyko wystąpienia próchnicy oraz nadwagi i otyłości. Pomimo, że w ofercie wielu producentów znajdują się napoje z mniejszą ilością cukru, wciąż należy pamiętać, że klasyczna puszka napoju energetycznego zawiera nawet równowartość kilku łyżek cukru! Osoby uzależnione od energetyków narażone są na ryzyko chorób tj. cukrzyca typu II, nadciśnienie tętnicze czy choroby nerek i jelit. Jeśli nie znajdziesz równowagi w ilości wypijanych napojów, z pewnością odbije się to negatywnie na Twoim zdrowiu.

Wszystko może zaczynać się niewinnie od niedużego przybierania na wadze, ale rosnący obwód talii może być już sygnałem alarmowym, do tego niestabilny poziom cukru we krwi może wskazywać na stan przedcukrzycowy lub zespół metaboliczny.

Zwróć uwagę, jak się czujesz. Są osoby, które w natłoku spraw sięgają po niezdrowy napój, nadużywają go i odczuwają zwiększony niepokój i bóle głowy. Wysokie spożycie kofeiny wiąże się z ostrymi i przewlekłymi codziennymi bólami głowy poprzez stymulowanie pronocyceptywnego stanu nadpobudliwości korowej. (Espinosa i wsp. 2015; Caffeine and headache: specific remarks)

Zawarty w napojach cukier to głównie sacharoza, glukoza lub syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy. Wysoka zawartość cukrów może zmniejszać aktywność, różnorodność i ekspresję genów bakterii jelitowych, co prowadzi do zwiększonego ryzyka otyłości i zespołu metabolicznego. (Greenblum i wsp. 2012) Spożycie kofeiny zmniejsza wrażliwość na insulinę, co wykazał w 2012 r. Beaudoin i wsp. (zależnie od dawki z 5,8% wzrostem insuliny na każdy mg/kg wzrostu kofeiny).

Uzależnienie od energetyków

Niektóre osoby obserwują u siebie silną chęć wypicia energetyka, a myśli o napoju nie dają spokoju. Jest to związane z wydzielaniem hormonu wpływającego na samopoczucie – dopaminy. Z czasem odczuwa się coraz silniejsze pragnienie spożycia energetyka, by poczuć stan błogości i dobrego samopoczucia. Pije się ich więcej i “pętla dopaminowa” coraz bardziej zacieśnia się – pragnie się więcej. Prowadzi to do stopniowego uzależnienia.

U osób uzależnionych od napojów energetycznych pojawia się:

- silna chęć wypicia napoju (wyobrażenia / myśli o piciu napoju),

- brak kontroli nad liczbą spożywanych płynów stymulujących,

- nerwowość i rozdrażnienie,

- uczucie ciągłego zmęczenia,

- ból głowy czy nawet smutek.

Połączenie stymulantów, cukru, bąbelków i wyjątkowego smaku to mieszanka silnie uzależniająca. Co więcej, niektóre osoby nie wskazują jednej rzeczy, która sprawia, że bardzo brakuje im energetyka. Jak widać dopracowany smak też potrafi być uzależniający.

Porady - jak przestać pić energetyki?

Ogranicz lub zaprzestań całkowicie picia energetyków. Pomyśl o swoim zdrowiu i samopoczucie, które z pewnością nie jest w dobrej kondycji. Wykonaj badania krwi i postaw sobie pytanie jak naprawdę się czujesz i funkcjonujesz, jeśli ich nadużywasz… Ale jak przestać pić energetyki?

Ograniczenie spożycia tego typu produktów jest powolnym procesem, ale przemyślanym i polega na metodycznym zmniejszaniu spożycia napojów energetycznych, aż będzie się w stanie z nich zrezygnować całkowicie. Dzięki temu możemy uniknąć części objawów odstawiennych. Zaprzestanie jest trudniejsze do realizacji, ale dzięki temu szybciej zwalczymy uzależnienie. Nie ma jednej odpowiedzi, która metoda jest lepsza, dlatego warto znać wady i zalety obydwu strategii, aby wybrać metodę odpowiednią dla siebie. Zależy to os stylu życia i osobowości każdej osoby.

Warto być cierpliwym, ponieważ podczas odstawienia lub ograniczenia może pojawić się spadek nastroju, koncentracji, ogólne zmęczenie, ból głowy i drażliwość. Objawy te mogą trwać od kilku dni do nawet dwój tygodni. Jest to jednak okres przejściowy, który jest dużym testem dla naszej psychiki. Aby łatwiej przetrwać okres odstawiania i walki z uzależnieniem, pomyśl o zastąpieniu napoju czymś podobnym. Postaw na ograniczeniu cukru oraz sztucznych dodatków i pozostań przy kofeinie wybierając np. jej naturalne źródło. Zastanów się także nad zmniejszeniem ilości kofeiny, jeśli spożywałeś jej naprawdę dużo. Dobrym wyborem może być:

  • woda z owocami

  • dobrej jakości kawa w umiarkowanych ilościach

  • kawa bezkofeinowa

  • kombucha (sfermentowana herbata)

  • zielona herbata, yerba-mate

Zadbaj o zbilansowaną dietę i jedz regularnie. Spożywanie energetyka z cukrem lub ze słodzikiem paradoksalnie nie wytłumi Ci apetytu i możesz mieć ochotę na więcej i ciężej kontrolujesz głód. Regularne posiłki w których znajduje się białko, warzywa, błonnik, węglowodany złożone przyczyniają się do lepszej kontroli sytości i zapewniają optymalny dowóz energii. Czujesz się lepiej.

Naturalne źródła kofeiny są dobrym pomysłem ze względu na występujące w nich katechiny herbaciane i naturalne związki i działaniu prozdrowotnym. Jeśli nie tęsknisz za samym smakiem napoju, a pobudzeniem, rozważ np. naturalne napoje (guaranę, yerba mate, zieloną herbatę, matchę) lub kofeinę w tabletkach czy fiolki lub inne naturalne ich źródła. Innym pomysłem może być rezygnacja ze stymulantów na rzecz adaptogenów, dzięki czemu przyzwyczajamy organizm do funkcjonowania organizmu i rezygnacji ze stymulacji. Pamiętajmy, że proces rezygnacji lub znacznego ograniczenia od energetyków wymaga czasu.

Zbyt duże spożycie napojów energetycznych z pewnością nie służy Twojemu zdrowiu przyczyniając się do ryzyka próchnicy, otyłości czy chorób serca, nerek i cukrzycy. Jeśli zależy Ci na zdrowiu ogranicz je i spożywaj okazjonalnie. Wszystko jest dla ludzi i nie należy popadać w skrajności, bo jeden napój raz na jakiś czas nie jest żadną tragedią!

Natomiast częste spożywanie napojów energetycznych jest istotnie związane z szerokim zakresem problemów ze zdrowiem psychicznym, w tym niezadowoleniem z jakości snu, nasileniem stresu, depresją i wahaniami nastrojów. Jeśli zależy Ci na zdrowiu ogranicz je i spożywaj okazjonalnie. Wszystko jest dla ludzi i nie należy popadać w skrajności, bo jeden napój raz na jakiś czas nie jest tragedią.


Zapamiętaj!

  1. Znajdź zamienniki napoju energetycznego (smak, optymalny poziom pobudzenia)

  2. Wycofując stopniowo energetyki śledź swoje samopoczucie, nastrój. Czasami pierwsze dni czy tygodnie są trudne do wytrzymania, ale poprawa samopoczucia i naturalnej energii jest kwestią czasu.

  3. Obserwuj, czy eliminując energetyki lepiej śpisz? Paradoksalnie odstawiając energetyki możesz poprawić koncentrację nocną, co wpłynie na poziom energii w ciągu dnia.

  4. Jeśli ograniczasz energetyki staraj się nie spożywać go wieczorami.

  5. Postaraj się nie kupować kilku puszek na raz oraz dużych puszek / butelek (promocje, zapasy). Dzięki temu również ograniczysz ich spożycie.

  6. Pomyśl o zdrowiu. Pewnych rzeczy nie naprawisz, a zdrowie to wartość najcenniejsza.

  7. Rozważ, ile wydajesz na energetyki (i w ich towarzystwie fast foody, słodycze, itd.). Oszczędzaj.

  8. Zwróć uwagę, czy pijąc napoje nie unikasz normalnych posiłków, zdrowych przekąsek, wody. Często silna potrzeba energetyka wiąże się z potrzebą zaspokojenia spożycia energii. Cukry proste nie stabilizują Ci energii, a błędne koło dalej się toczy.

  9. Pomyśl, że efekt jest krótkotrwały i pomyśl o regeneracji, dzięki innym metodom możesz poczuć.

  10. Jeśli problem jest bardzo nasilony rozważ wizytę dietetyczną oraz poradę z psychodietetykiem oraz lekarzem.

____________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz