W tej części serii artykułów o naturalnym zwiększeniu poziomu testosteronu przyjrzymy się bliżej, jak czynniki społeczne i behawioralne wpływają na poziom testosteronu. Opisany został wpływ przebywania w środowisku konkurującym, rywalizacja, status cywilny, zachowania seksualne oraz przejmowane w związku role i zadania.

Wystawienie na współzawodnictwo/konkurencję

Rywalizacja społeczna i sportowa wpływa korzystnie na to, jak kreuje się poziom testosteronu. W tym wypadku testosteron zmniejsza lękliwość i podwyższa próg odczuwania stresu. Ponadto promuje aktywności odkrywcze, ekspansywne i ryzykowne, celem zdobycia potencjalnych korzyści np. zasobów lub samic oraz interakcje konkurencyjne.

Podejmowanie się rywalizacji automatycznie podwyższa poziom hormonów płciowych u uczestników. Krótkoterminowo następuje wzrost testosteronu już z samego faktu przebywania w środowisku konkurującym. Również wzrost testosteronu zwiększa aspekt osobniczej konkurencyjności. Jest to pozytywne sprzężenie zwrotne, w którym również rolę sprawczą odgrywa dopamina.

Wybitnie działa pod tym względem sukces na polu kariery zawodowej lub w innych aktywnościach (niezależnie od ich specyfiki i płaszczyzny). Subiektywne poczucie sukcesu działa korzystnie, natomiast osobisty sukces względem konkurencji wywiera silniejszy efekt. Fakt osiągania progresu, podnoszenia kwalifikacji, awansu i zmiany stanowiska na lepsze (ogólne pięcie się w górę drabiny zawodowej) wykazuje wspomniane działanie. Idzie to również często w parze ze wzrostem statusu ekonomicznego oraz pozycji społecznej, które także korzystnie działają na testosteron. Posiadanie zasobów tradycyjnie kojarzonych z majętnością i statusem podnosi także testosteron. Zakup eleganckiego, sportowego auta działa rewelacyjnie w tym kontekście, szczególnie gdy ekspozycja następuje w miejscu publicznym.

Również grupowy sukces działa korzystnie na poziom testosteronu (u osób połączonych dążeniem do wspólnego lub tego samego celu, wyznających te same wartości, tworzących wspólnotę). Jest to związane z faktem udanej (wygranej) rywalizacji ze wspólnym rywalem lub opozycją. Fakt ten jest szczególnie widoczny w sytuacji, gdzie dana drużyna sportowa wygrywa (np. nasz ulubiony klub piłkarski). Podobnie to wygląda u osób z danej opcji politycznej, która wygrywa większość głosów. Automatycznie zyskują oni wzrost testosteronu. Przegrana grupy ze wspólnym rywalem obniża u ich hormony płciowe w sposób kolektywny.

Obecność płci żeńskiej w środowisku zwiększa poziom testosteronu u osobników płci męskiej. Natomiast silniej działa współzawodnictwo z mężczyznami o kobietę i sukces na polu seksualnym. Etap zdobywania kobiety charakteryzuje mocny wzrost testosteronu jak również sam stosunek seksualny.

Etapy zachowań seksualnych wpływają różnicująco na poziom testosteronu

Zachowania zmierzające do aktywności seksualnej promują testosteron, podobnie stosunek seksualny. Osiągnięcie orgazmu oraz ejakulacja w sposób krótkotrwały obniża testosteron. Jest to związane z fizjologicznym spadkiem poziomu dopaminy i wzrostem prolaktyny. Są to również zmiany hormonalne, które promują powstawanie uczucia więzi długoterminowej.

Status cywilny

Cywilny status singla predysponuje do wysokiego poziomu testosteronu, jeśli współwystępuje z rywalizacją z mężczyznami o kobietę i zachowaniem ukierunkowanym na szukanie aktywności seksualnej. Bycie w związku romantycznym może z perspektywy czasu obniżać poziom testosteronu (co jest zjawiskiem zupełnie normalnym i wynika z obniżonych tendencji do w poszukiwaniu nowych partnerów seksualnych i ekspansji w tym zakresie). Jest to jeden z ewolucyjnych mechanizmów promujących zachowania zwiększające szanse na długoterminową relację, poczęcie i wychowanie dzieci.

Badania wskazują również, że u mężczyzn z dłuższym stażem w związku, u których nie występował spadek testosteronu przebywali w jednocześnie w innym związku, lub byli otwarci na inne znajomości romantyczne. Doświadczenie seksualne z inną partnerką w tym samym czasie, czyli zdrada, mocno oddziałuje na dopaminę (dostarcza świeży bodziec), co zwiększa poziom testosteronu.

Z drugiej strony, pojawienie się konkurenta o partnerkę również podnosi testosteron u mężczyzny w związku. Dłuższa rozłąka między partnerami podobnie zwiększa poziom testosteronu u mężczyzny. Produkowana jest także znacznie większa ilość plemników w sytuacji podejrzenia wystąpienia konkurencji w czasie nieobecności i zmniejszenia ryzyka ciąży partnerki z potencjalnym konkurentem.

Role damsko-męskie

Na poziom testosteronu u mężczyzny w związku wpływa oczywiście satysfakcja z relacji. Badania dowodzą również, że sama rola, jaką przyjmujemy w związku, będzie wpływała różnicująco na poziom hormonów u partnerów. Przejmowanie roli dominującej w związku będzie wpływało na poziom androgenów. Zachowania uległe i konformistyczne mężczyzn w związku obniżają poziom testosteronu. Podobnie wygląda sytuacja z wiązaniem się z partnerką o tendencjach dominujących przyjmującą postawę siły.

Odwracanie tradycyjnie rozumianych ról w związku również będzie negatywnie wpływało na poziom testosteronu u mężczyzny. Zarządzanie kobiety w związku, wysoki poziom decyzyjności, ponadto częste eksponowanie samowystarczalności i niezależności może wpływać na zmiany w profilu hormonalnym u partnerów. W takiej sytuacji u kobiety wzrasta testosteron, a u mężczyzny spada. To, jaką rolę i zadania przejmujemy w związku, również będzie wpływają na to jak kształtował się będzie nasz profil hormonalny.

Sygnalizowanie przez kobietę znaczenia obecności mężczyzny, nie-umniejszanie roli drugiej osoby w związku, wzajemne pozytywne wzmacnianie korzystnie wpływa na profil hormonalny partnerów i satysfakcję z relacji.

Poziom testosteronu obniża osiągniecie statusu małżeńskiego. Posiadanie potomstwa istotnie wpływa na redukcję testosteronu. Przyszli ojcowie odnotowują niemalże 50% redukcję tego hormonu. Inne zmiany hormonalne, jakie następują to redukcja kortyzolu i wzrost estrogenu. Następuje także wzrost prolaktyny, jako hormonu ukierunkowującego zachowanie mężczyzny na pożądane z perspektywy ojcostwa, zwiększające zainteresowanie potomstwem, kreującego przywiązanie itp. Mechanizmy te odpowiadają za wzrost tendencji rodzicielskich oraz spadek tendencji reprodukcyjnych.

_________________

Autor: Robert Rybicki