Dieta na zdrowe serce
Dieta odgrywa kluczową rolę w prewencji chorób sercowo-naczyniowych, w tym chorób serca i układu krążenia. Te choroby są główną przyczyną zgonów na świecie.
Czynniki, które zwiększają ryzyko występowania chorób układu sercowo-naczyniowego to niewłaściwa dieta, brak aktywności fizycznej, nadmiar masy ciała, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, wysoki cholesterol, cukrzyca oraz czynniki genetyczne.
Warto zadbać o odpowiednią dietę i styl życia już teraz, by im zapobiegać lub leczyć kompleksowo.
W artykule:
- Dieta, która chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi
- Odpowiednia masa ciała
- Trenuj serce
- Unikaj używek
Dieta, która chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi
Sama zdrowa dieta nie uchroni nas przed chorobami, natomiast jest podstawą prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Zasady diety o działaniu kardioprotekcyjnym nie odbiegają znacznie od podstawowych zasad zdrowego odżywiania. Istnieją jednak elementy stylu życia, nad którymi warto szczególnie się skupić.
Ilość, a przede wszystkim jakość (rodzaj) tłuszczów w codziennej diecie jest szczególnie ważna dla zdrowia serca i całego układu krążenia. Staraj się ograniczyć spożycie nasyconych i trans kwasów tłuszczowych, które mogą zwiększać ryzyko miażdżycy i choroby wieńcowej. Dlatego unikaj spożycia tłustych mięs, wędlin, tłustego nabiału, słodyczy, słonych przekąsek oraz fast foodów i smażonych potraw. Z kolei regularne spożywanie nienasyconych tłuszczów może być korzystne dla profilu lipidowego i zdrowia układu krążenia. Produkty bogate w zdrowe tłuszcze to orzechy, nasiona, płynne oleje roślinne i awokado.
Szczególnie ważne tłuszcze to te z rodziny kwasów omega-3, które znajdują się w:
- tłustych rybach morskich
- orzechach włoskich
- siemieniu lnianym
- nasionach chia
- olejach roślinnych, spożywanych na zimno (olej lniany, rzepakowy, z orzechów włoskich). Zadbaj o ich podaż w codziennej diecie.
Staraj się spożywać dużo owoców i warzyw, zwłaszcza tych kolorowych. Zawierają one dużo błonnika, witamin, składników mineralnych oraz antyoksydantów, które wspierają zdrowie serca. Warto by była to ilość 400-500g warzyw i owoców dziennie.
Zadbaj o podaż błonnika w ilości 30-45g, czyli więcej niż wynosi proponowana ilość w Normach Żywienia dla populacji Polski. Błonnik ma udowodniony korzystny wpływ na lipidogram, utrzymanie prawidłowej masy ciała i prewencji chorób przewlekłych. Oprócz warzyw i owoców znajdziesz go też w pełnoziarnistych produktach zbożowych, nasionach roślin strączkowych, orzechach i nasionach.
Zadbaj o różnorodność w swojej diecie, regularne i prawidłowo zbilansowane posiłki. Każdy posiłek powinien zawierać warzywa lub owoce, źródło węglowodanów złożonych, zdrowych tłuszczów i pełnowartościowego białka. Pozwoli Ci on nasycić się na długo, a także zadba o Twoją glikemię. Oprócz prawidłowego komponowania posiłków, ważne jest to, by jeść regularnie oraz nie spożywać zbyt wielu przetworzonych produktów z wysokim indeksem glikemicznym (słodycze, cukier, białe pieczywo i makarony itd), które negatywnie wpływają na poziom cukru we krwi. Długofalowo, może to prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2, której konsekwencją mogą być choroby sercowo-naczyniowe.
Staraj się unikać nadmiaru soli w diecie, ponieważ może to prowadzić do rozwoju m.in nadciśnienia tętniczego. Dzienna dawka prewencyjna to 5g soli kuchennej. Pamiętaj, że zawarta jest nie tylko w solniczce, ale wiele produktów spożywczych zawiera jej dużą ilość. Oprócz oczywistych słonych przekąsek, dużo soli ukryte jest w pieczywie, wędlinach oraz daniach gotowych. Korzystaj z ziół i przypraw, które wzbogacą smak Twoich dań, a także dostarczą m.in przeciwutleniaczy, które mają pozytywny wpływ na układ krążenia.
Odpowiednia masa ciała
Nadmierna masa ciała, a szczególnie otyłość, znacznie zwiększa ryzyko rozwoju chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2 oraz choroby układu sercowo-naczyniowego. W związku z tym, stały nadmiar masy ciała zwiększa również ryzyko zgonu.
Osobom z nadwagą i otyłością zaleca się redukcję masy ciała w celu poprawy stanu zdrowia oraz zapobiegania występowaniu wielu chorób. Podstawowym i skutecznym sposobem na redukcję masy ciała jest dieta o zmniejszonej kaloryczności wraz z regularną aktywnością fizyczną. Jednak gdy ta metoda jest nieskuteczna, bywa rozważana opcja leczenia farmakologicznego lub bariatrycznego. Niemniej, warto zaznaczyć, że obie metody długofalowo nie są skuteczne, jeśli nie zmieni się trwale nawyków żywieniowych.
Trenuj serce
Aby Twoje serce mogło być sprawne przez długie lata, jak każdy inny mięsień - musi być trenowane. W prewencji chorób sercowo-naczyniowych niezbędnym elementem jest regularna aktywność fizyczna.
Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca wszystkim tygodniowo 2,5-5 godzin umiarkowanej aktywności fizycznej lub 1-2,5 godziny na tydzień bardziej intensywnego wysiłku. Osoby, prowadzące siedzący tryb życia, powinny zacząć od aktywności o niskiej intensywności.
Ważniejsza od długości treningu oraz intensywności, jest regularność aktywności fizycznej. Dla zdrowia serca najbardziej korzystne będą wysiłki o charakterze wytrzymałościowym. Mogą to być szybkie spacery, bieganie, rower, gry zespołowe lub inna aktywność, która będzie Ci sprawiała przyjemność i będzie możliwa do regularnego uprawiania.
Unikaj używek
Palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu mają szkodliwy wpływ na układ sercowo-naczyniowy i zwiększają ryzyko rozwoju różnych chorób sercowo-naczyniowych. Przyczyniają się do wzrostu ciśnienia tętniczego, rozwoju miażdżycy, zwiększenia ryzyka zawału serca, udaru mózgu i wielu innych chorób, mogących prowadzić do śmierci.
Zaleca się unikanie alkoholu i tytoniu lub ograniczenie korzystania z nich do minimum. W przypadku osób, które mają trudności z rzuceniem palenia lub ograniczeniem picia alkoholu, ważne jest uzyskanie wsparcia lekarskiego i psychologicznego. Ważne jest także to, by unikać też przebywania w towarzystwie osób palących, by nie być narażonym na szkodliwe działanie dymu tytoniowego.
Źródła:
- Jankowski P. (2012). Zalecenia Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące postępowania w profilaktyce chorób układu krążenia. Choroby Serca i Naczyń. 9(4): 192–198.
- Jarosz M. (red.) (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. NIZP-PZH.