Bezwzględnym zaleceniem do stosowania diety bezglutenowej jest występowanie celiakii, czyli choroby o podłożu autoimmunologicznym. Kolejnymi wskazaniami mogą być alergia na gluten / pszenicę, nieceliakalna nietolerancja glutenu (NNG / NCGS) czy choroba Duhringa (tzw. „celiakia skórna”). Dieta nie zawierająca glutenu może przynosić pewne korzyści związane ze złagodzeniem objawów choroby (w przypadku osób z nietolerancją glutenu czy alergią na gluten). Sprawdźmy, jakie korzyści wynikają ze stosowania diety bezglutenowej.

Z artykułu dowiesz się:

• Czy dieta bezglutenowa poprawia samopoczucie?

• Czy dieta bezglutenowa pomaga w IBS?

• Czy dieta bezglutenowa pomaga w hashimoto?

• Czy dieta bezglutenowa wspomaga trawienie?

Czy dieta bezglutenowa poprawia samopoczucie?

Dieta bezglutenowa najczęściej jest zalecana dla osób, u których stwierdzona została celiakia lub inne formy nietolerancji glutenu. Są to choroby autoimmunologiczne, stąd wyeliminowanie ich źródła, które jest „zapalnikiem” dla negatywnych objawów, może powodować znaczną poprawę samopoczucia na co dzień.

Istnieją pewne dowody na złagodzenie objawów chorób autoimmunologicznych po wycofaniu z diety produktów zawierających gluten. Mimo, że osoby stosujące taki eliminacyjny model żywienia wspominają o wyraźnej poprawie samopoczucia, to nie ma przekonywujących dowodów, że jest tak w każdym przypadku. Istnieją jednak przesłanki, że gluten może być jednym z czynników, które nasilają i aktywizuję pewne objawy.

Czy dieta bezglutenowa pomaga w IBS?

Czy dieta bezglutenowa może mieć wpływ na zespól jelita drażliwego? Po wprowadzeniu diety bezglutenowej zauważyć można złagodzenie objawów IBS (mniej bólów brzucha, wzdęć, uczucia pełności w nadbrzuszu, biegunek, czy ogólnego odczucia dyskomfortu). W takim wypadku dieta bez glutenu jest w pewien sposób alternatywą i drugą linią postępowania, jeśli wstępne środki zawodzą.

Dla osób z IBS zaleca się także dietę lowFODMAP, czyli model żywienia o niskiej zawartości tłuszczów, przetworzonych węglowodanów, glutenu. Wykazano, że fermentowane oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole (FODMAP – Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols) nasilają objawy IBS.

W jednym z badań zespołu Wahnschaffe i wsp. przeprowadzonych w 2008 roku okazało się, że pacjenci z IBS (z przewagą biegunki – IBS-D) mający wynik HLA-DQ2/8-dodatni oraz podwyższone wartości przeciwciał IgG (związanych z celiakią), doświadczyli złagodzenia objawów IBS po 6 miesiącach diety bezglutenowej (odpowiednio 60% vs 12%).

Czy dieta bezglutenowa pomaga w hashimoto?

Osoby cierpiące na autoimmunologiczne choroby tarczycy (np. Hashimoto czy choroba Gravesa-Basedowa) również, jak wynika z pewnych obserwacji mogą doświadczać pewnych korzystnych efektów z wykluczenia glutenu.

Teoretycznie istnieje zależność pomiędzy chorobami tarczycy, a chorobami glutenozależnymi. W przypadku zapalenia tarczycy i Hashimoto, dieta bezglutenowa może być opcjonalnie wykorzystywana jako jedna z metod wspomagania procesu leczenia (poprawa wartości TSH).

W druga stronę zaś osoby z problemami z glutenem (zarówno alergia, jak i nietolerancja) częściej mają problemy z tarczycą. Należy również pamiętać, że siła dowodów naukowych nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, że dieta w takich wypadkach pomaga każdemu, bo nawet jeśli przeciwciała spadają po wprowadzaniu diety bez glutenu, stan zapalny może nie ulec zmianie. Niezależnie od tego, dieta bezglutenowa może być nieinwazyjną alternatywą leczenia żywieniowego u takich osób.

Czy dieta bezglutenowa wspomaga trawienie?

W badaniu przeprowadzonym w 2015 roku („Exploring the popularity, experiences, and beliefs surrounding gluten-free diets in nonceliac athletes”) na 910 sportowcach bez celiakii (metoda kwestionariusza) okazało się, że 41% osób zgłosiło stosowanie diety bez dodatku glutenu. Tylko 13% zrobiło to w leczeniu zgłoszonych już wcześniej schorzeń, a 57% zgłosiło „samodiagnozę” wrażliwości na gluten. Grupa badana to sportowcy wytrzymałościowi, którzy zgłaszali objawy żołądkowo-jelitowe, co wg nich wiązało się z obecnością glutenu. U około 84% osób stosujących dietę (min. 50% czasu) odnotowano złagodzenie objawów.

Badanie („No effects of a short-term gluten-free diet on performance in nonceliac athletes”) powtórzone w tym samym roku przez tych samych naukowców (bez „tylko” kwestionariusza) już na próbie wysiłkowej na sportowcach (z randomizacją, podwójne zaślepionej) nie stwierdziło istotnych różnic między dietami (analizowano zarówno objawy żołądkowo-jelitowe, jak i wyniki sportowe).

Sugeruje to pewien wpływ efektu nocebo na osoby z 1 badania. Tak więc przypisywanie sobie pewnych korzyści sportowych w wyniku takiej diety nie zawsze potwierdzają rzetelnie przeprowadzone badania naukowe.

Pomimo, że istnieje szereg potencjalnych korzyści z wprowadzenie diety bezglutenowej – wciąż brakuje dowodów na jej korzystny wpływ na zdrowie dla większości społeczeństwa. Istnieje grupa pacjentów, która nie je glutenu, aby poprawić stan zdrowia i samopoczucia (czy nawet wynik sportowy). W skrajnych przypadkach takie zachowania mogą także przejść w zachowanie obsesyjne względem diety. Podręcznik Diagnostyki i Statystyki Zaburzeń Psychicznych definiuje nawet tzw. ortoreksję psychiczną, czyli zaburzenie na punkcie zdrowego odżywiania. Pamiętajmy, że zdrowa dieta to przede wszystkim świadomość, a korzystne efekty diety bezglutenowej pomimo że istnieją, nie są zauważalne u każdego.

_____________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz

Źródło:

Niland i wsp. 2018 „Health Benefits and Adverse Effects of a Gluten-Free Diet in Non–Celiac Disease Patients”