Wiele osób doświadcza nieprzyjemnych objawów po zjedzeniu pokarmów bogatych w gluten, takich jak chleb lub makaron. Przyczyną takiego stanu może być celiakia, nietolerancja glutenu lub alergię na pszenicę. Chociaż te wszystkie trzy schorzenia mają podobne objawy, istnieją wyraźne różnice w sposobie, w jaki organizm w tych przypadkach reaguje na gluten. Rodzaje testów, za pomocą których lekarze diagnozują każdy z tych stanów, są również bardzo różne. Przyjrzyjmy się bliżej objawom celiakii, nietolerancji glutenu oraz alergii na pszenicę. 

Celiakia

Co to jest celiakia? Celiakia jest zaburzeniem autoimmunologicznym, które powoduje, że u osób podatnych genetycznie występuje negatywna reakcja na gluten, białko występujące w pszenicy, jęczmieniu i życie. Z czasem, gdy gluten wyzwala reakcje immunologiczne, dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego. Następuje zanik kosmków jelitowych i trwałe naruszenie struktury ścianek jelita. Bez diagnozy, odpowiedniego leczenia i prawidłowej diety, osoby z celiakią będą cierpiały na zaburzenia wchłaniania, czyli niezdolność jelita cienkiego do absorbowania składników odżywczych do krwiobiegu.

Konsekwencją takiego stanu jest niedożywienie, które prowadzi do wyniszczenia organizmu. Celiakia jest poważnym zaburzeniem. U osób ze zdiagnozowaną celiakią najskuteczniejszym sposobem na kontrolowanie i pozbycie się objawów jest całkowite wyeliminowanie glutenu z diety.

Objawy celiakii

Istnieje wiele wspólnych objawów celiakii, które są bezpośrednio związane z niezdolnością organizmu do prawidłowego trawienia pokarmów. Należą do nich:

  •       Biegunka
  •       Utrata wagi
  •       Wzdęcia i gazy
  •       Bóle brzucha
  •       Zaparcia
  •       Wymioty

Istnieją również objawy, które mogą początkowo nie kojarzyć się z celiakią, ponieważ nie są one bezpośrednio związane z układem pokarmowym. Te inne objawy celiakii mogą obejmować:

  •       Swędzenie skóry
  •       Bóle głowy i zmęczenie
  •       Ból kości i stawów
  •       Refluks kwasowy i zgaga
  •       Wrzody w jamie ustnej

Nietolerancja glutenu

Nietolerancja glutenu, znana również jako nieceliakalna wrażliwość na gluten, ma podobne objawy do celiakii. Chociaż oba stany powodują negatywną reakcję organizmu na gluten, te dwa rodzaje reakcji nie mają takiej samej trwałości i konsekwencji. Kiedy osoba cierpiąca na celiakię spożywa gluten, jej układ odpornościowy atakuje tkanki własnego organizmu, trwale go degradując. Natomiast w przypadku osoby nietolerującej glutenu, spożycie glutenu spowoduje krótkotrwałe objawy i dyskomfort. W przeciwieństwie do celiakii, nietolerancja glutenu nie powoduje długotrwałych szkód w organizmie. Osoby z nietolerancją glutenu mogą znaleźć ulgę poprzez suplementację enzymami trawiennymi, które mogą pomóc złagodzić objawy. Skuteczną metodą eliminacji nieprzyjemnych objawów jest również zmniejszenie ilości glutenu w diecie lub całkowite wyeliminowanie glutenu z diety.

Objawy nietolerancji glutenu

Istnieje wiele objawów nietolerancji glutenu, z których większość to objawy żołądkowo-jelitowe. Niektóre z powszechnych objawów nietolerancji glutenu obejmują:

  •       Biegunka
  •       Zmęczenie
  •       Wzdęcia
  •       Ból brzucha
  •       Nudności
  •       Gazy
  •       Zaparcia

Podobnie jak w przypadku celiakii, istnieją inne objawy, które mogą nie być powszechnie kojarzone z nietolerancją glutenu. Objawy te obejmują:

  •       Bardziej dotkliwy ból brzucha,
  •       Ból głowy
  •       Ból stawów i mięśni
  •       Dezorientacja

Istnieją niewielkie różnice między mniej powszechnymi objawami celiakii i nietolerancji glutenu. Wrzody w ustach, drgawki i swędzenie skóry mogą być związane z celiakią, ale nie jest prawdopodobne, aby wynikały z nietolerancji glutenu.

Alergia na pszenicę

Osoby z alergią na pszenicę doświadczają odpowiedzi (ze strony układu odpornościowego) na szereg białek pokarmowych występujących w pszenicy, w tym gluten. Jednakże, w przeciwieństwie do celiakii, ta reakcja immunologiczna jest najczęściej tymczasowa. Ponadto, alergia na pszenicę nie powoduje trwałego uszkodzenia jelita cienkiego, chyba że reakcja powoduje anafilaksję, najpoważniejszy rodzaj reakcji alergicznej. W odróżnieniu od celiakii i nietolerancji glutenu, alergia na pszenicę może się rozwinąć.

Objawy alergii na pszenicę

Zauważysz, że wiele objawów alergii na pszenicę jest bardzo podobnych do nietolerancji glutenu. Objawy te są również porównywalne z każdym innym rodzajem alergii pokarmowej. Objawy alergii na pszenicę obejmują:

  •       Skurcz żołądka
  •       Nudności i/lub wymioty
  •       Ból głowy
  •       Przekrwienie nosa
  •       Wysypka skórna
  •       Trudności w oddychaniu
  •       Anafilaksja

Chociaż alergia na pszenicę nie spowoduje trwałego uszkodzenia jelit, ryzyko anafilaksji powinno być traktowane bardzo poważnie. Jeśli zdiagnozowano u pacjenta alergię na pszenicę, lekarz może zasugerować leki przeciwhistaminowe, epinefrynę i/lub dietę bez pszenicy.

Celiakia, nietolerancja glutenu czy alergia na pszenicę? - jak je rozpoznać?

Osoby, które uważają, że mogą cierpieć na celiakię, nietolerancję glutenu lub alergię na pszenicę, powinny odwiedzić swojego lekarza rodzinnego. Ponieważ lekarz będzie potrzebował pełnej historii objawów, ważne jest, aby trzymać się swojej obecnej diety, dopóki lekarz nie da konkretnych instrukcji, aby zmniejszyć lub wyeliminować gluten z diety. Dzięki temu lekarz będzie mógł stwierdzić, czy gluten jest odpowiedzialny za występujące dolegliwości.

Ponieważ objawy wszystkich trzech schorzeń są bardzo podobne, lekarz może przeprowadzić szereg badań. Każdy stan ma swój własny zestaw badań, które pozwalają prawidłowo postawić diagnozę:

1. Celiakia: Jest to najbardziej inwazyjny z trzech testów. Aby wykonać badanie w kierunku celiakii, lekarz przeprowadzi niewielką biopsję jelita cienkiego. Używając tej próbki, możliwe jest określenie, czy w krwi pacjenta znajdują się specyficzne przeciwciała, które wskazują na celiakię.

2. Nietolerancja glutenu: Nietolerancja glutenu jest znacznie mniej rozumiana przez lekarzy niż celiakia i alergia na pszenicę. Z tego względu lekarz może rozpoznać nietolerancje glutenu tylko po wykluczeniu celiakii i alergii na pszenicę za pomocą odpowiednich testów.

3. Alergia na pszenicę: Podobnie jak w przypadku innych testów na alergię, lekarz może użyć testu skórnego lub badania krwi, aby określić, czy pacjent ma alergię na pszenicę. Lekarz może również zaproponować wyeliminowanie glutenu z diety, aby móc określić, czy wystąpią jakiekolwiek istotne zmiany w objawach. Można również przeprowadzić doustną próbę prowokacji pokarmowej, w której alergolog podaje pacjentowi potencjalnie uczulające pokarmy w odmierzonych dawkach.

_________________

Autor: Katarzyna Szafraniec