Ortoreksja to choroba związana z psychiką, należąca do grupy zaburzeń odżywiania. Osoby cierpiące na ortoreksję stosują narzucone sobie restrykcyjne diety, które mogą powodować problemy ze zdrowiem fizycznym i psychicznym. Ortoreksja charakteryzuje się obsesją na punkcie “czystości” jedzenia. Osoby cierpiące na ortoreksję mogą ograniczać się do spożywania wyłącznie żywności nieprzetworzonej lub organicznej, eliminować z codziennej diety całe grupy pokarmów lub ograniczać się do spożywania wyłącznie surowej żywności.

Odmian ortoreksji może być wiele, jednak wszystkie na pozór mogą wydawać się niepozorne i sprawiać wrażenie, że osoba zmagająca się z tym zaburzeniem dba o swoją dietę. Z tego powodu ortoreksja jest zaburzeniem, które może być ciężkie do zdiagnozowania ze względu na pozorną świadomość osoby mierzącej się z problemem.

Stan ten wykracza poza ogólną kwestię utrzymywania zdrowej diety. Osobom cierpiącym na ortoreksję dążenie do stosowania "idealnej" diety pochłania znaczną ilość czasu i energii, a także koliduje z pracą, szkołą i relacjami z innymi ludźmi. W niektórych przypadkach może to nawet prowadzić do niedożywienia lub innych zaburzeń odżywiania takich jak bulimia czy anoreksja.

Objawy ortoreksji

Ortoreksja różni się od zdrowej diety tym, że jest ona wręcz obsesją, która szkodzi dobremu samopoczuciu osoby dotkniętej tym schorzeniem. Objawy ortoreksji mają charakter psychiczny i mogą ostatecznie przerodzić się w zaburzenia odżywiania, które mogą powodować szereg problemów zdrowotnych.

  1. Obsesyjne sprawdzanie składów produktów spożywczych

Osoby z ortoreksją mogą obsesyjnie sprawdzać skład i etykiety żywieniowe, spędzać godziny dziennie na planowaniu posiłków i wykluczać coraz większą liczbę grup żywności z diety, na przykład: wszystkie węglowodany, cały nabiał lub cały cukier. To zaburzenie może prowadzić do stanów lękowych i utrudniać angażowanie się w życie społeczne z powodu obaw związanych z dostosowaniem się do ograniczeń dietetycznych.

  1. Lęk przed jedzeniem potraw przygotowanych przez kogoś innego

Osoby cierpiące na ortoreksję często zmagają się z lękiem społecznym i izolacją, ponieważ ich restrykcyjna dieta utrudnia nawiązywanie kontaktów z innymi osobami w miejscach, w których podawane jest jedzenie. Tego typu spotkania towarzyskie mogą powodować niepokój, jeśli osoba cierpiąca na ortoreksję nie ma możliwości spożywania "dozwolonych" pokarmów. Łamanie lub naruszanie narzuconych sobie zasad dotyczących jedzenia, u takich osób, może powodować silny niepokój lub poczucie winy, co w konsekwencji może prowadzić do całkowitego unikania spotkań towarzyskich.

  1. Niedowaga i niedożywienie

W skrajnej formie ortoreksja może prowadzić do tego, że dana osoba spożywa tylko niewielką grupę pokarmów, z którymi czuje się komfortowo. W takiej diecie może brakować niezbędnych makroskładników, takich jak tłuszcz, białko czy węglowodany, jak i mikroskładników, takich jak witaminy i składniki mineralne. W skrajnych przypadkach niedożywienie może prowadzić do takich samych zagrażających życiu konsekwencji, jak w przypadku anoreksji, bulimii, anemii, osteoporozy, zaburzeń hormonalnych i nieprawidłowo zwolnionego rytmu serca.

Przyczyny ortoreksji

Podczas gdy restrykcje dotyczące jedzenia nie są nowym zjawiskiem, ortoreksja jest w dużej mierze wynikiem współczesnych trendów kulturowych. Od dłuższego czasu restrykcyjne diety są obecne w społeczeństwie, jednak zmieniły się powody, dla których ludzie się ograniczają.

Rosnący nacisk kulturowy na zdrowie i dobre samopoczucie może przyczynić się do rozpowszechnienia ortoreksji. Istnieją pewne dowody na to, że osoby wykonujące zawód związany z odżywianiem i zdrowiem (np. dietetycy) lub karierą w branży rozrywkowej (np. aktorzy) są bardziej narażone na ryzyko rozwoju ortoreksji niż ogół populacji, prawdopodobnie z powodu skupienia się na diecie lub nacisku na modelowanie zdrowych zachowań żywieniowych u innych.

Leczenie ortoreksji

Nie ma jednego określonego sposobu leczenia orthorexia nervosa. Leczenie jest zazwyczaj dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. W niektórych przypadkach warto postępować tak, jak w przypadku zaburzeń odżywiania: leczenie może obejmować terapię poznawczo-behawioralną, która pomaga pacjentowi zidentyfikować i zastąpić zniekształcone lub szkodliwe przekonania i myśli na temat jedzenia. Jeśli dana osoba ma niedowagę lub jest niedożywiona, w terapii należy dążyć do przywrócenia prawidłowej wagi i wzorców żywieniowych.

_________________

Autor: Katarzyna Szafraniec