Żywność bezglutenowa bardzo szybko zyskała popularność na całym świecie. Ciasto bezglutenowe, makaron bezglutenowy, mąka bezglutenowa - na rynku bardzo duży wybór stanowią produkty bez glutenu. Czy produkty bezglutenowe i sama dieta bezglutenowa często promowana przez celebrytów i znanych sportowców rzeczywiście ma sens?

  • Na czym polega dieta bezglutenowa?

  • Jakie produkty nie zawierają glutenu?

  • Czy produkty bezglutenowe są zdrowe?

  • Czy mam nietolerancję glutenu?

  • Dieta bezglutenowa – czy działa?

  • Czym jest celiakia?

  • Czym jest nadwrażliwość na gluten?

  • Czym jest nietolerancja glutenu?

  • Efekt nocebo i produkty bezglutenowe

Na czym polega dieta bezglutenowa?

Na czym polega dieta bezglutenowa? Dieta wolna od glutenu polega na wyeliminowaniu pewnej grupy produktów zawierających naturalnie gluten. Produkty naturalnie bogate w gluten to po prostu zboża zawierające gluten (w tym specyficzne białko – gliadynę): jęczmień, żyto, pszenica. Najczęściej w ich miejsce proponuje się ich bezglutenowe zamienniki, np. ryż, kukurydzę czy grykę.

Jakie produkty nie zawierają glutenu?

Oczywiście nie trzeba kupować produktów z szafki sklepowej o nazwie „bez glutenu”. Duża część żywności naturalnie nie zawiera glutenu. Jakie to produkty?

Co nie zawiera glutenu?

– mięso, drób, ryby,

– nasiona i orzechy,

– sery,

– ryż i ziemniaki

– kukurydza, proso, soja

– gryka, maniok, soczewica, fasola, sorgo

– owoce i warzywa

Czy produkty bezglutenowe są zdrowe?

Zazwyczaj produkty bezglutenowe – te odpowiednio oznaczone np. symbolem przekreślonego kłosa są produktami dla osób cierpiących na celiakię. Paradoksalnie, jedzenie bezglutenowe poprzez specyficzną obróbkę w procesie technologicznym, może być uboższe pewne składniki odżywcze w wyniku oczyszczania. Zatem nie zawsze produkt bezglutenowy = produkt zdrowszy.

Nawet jeśli produkt potencjalnie jest oznaczony, że „nie zawiera glutenu”, to jednak może go zawierać ze względu na potencjalnie zanieczyszczenie glutenem w wyniku obecności na linii produkcyjnej innych zbóż je zawierających. Tak więc certyfikacja znaku przekreślonego kłosa ma znaczenie i daje pewność produktu wolnego od zanieczyszczeń.

Część produktów bezglutenowych zawiera niepożądany w diecie cukier, dodatki soli (w tym sodu) czy tłuszczu – tak więc ich spożycie nie zawsze oznacza zdrowie. Pamiętaj, że produkty bezglutenowe i założenia diety bezglutenowej nie powodują, że jest to zawsze najlepsze dla każdego i zawsze zdrowe! Najlepiej czytaj dokładnie etykiety produktów. Czasami prosta modyfikacja diety jest lepsza niż nieuzasadniona rezygnacja w 100% z glutenu.

  • Błonnik, cenne witaminy i mikroelementy czy witaminy bądź składniki bioaktywne – to elementy, których być może pozbawiasz swoją dietę, eliminując gluten.

  • Odstawiasz produkty pełnoziarniste w obawie przed glutenem? Produkty pełnoziarniste mają działanie prozdrowotne i przyczyniają się do poprawy zdrowia serca oraz osób z cukrzycą, ale nie tylko ponieważ również tym produktom przypisuje się regulację poziomu cholesterolu czy glikemii.

    Część produktów „glutenowych” to jednak cenne żelazo, błonnik czy witaminy z grupy B.

Czy mam nietolerancję glutenu?

Jeśli uważasz, że za Twoim gorszym samopoczuciem czy objawami tj. przewlekłe zmęczenie, ból brzucha, niestrawności, biegunki, wzdęcia i gazy, itd. stoi gluten – zbadaj to. Samo zestawienie objawów w wyszukiwarce internetowej nie jest diagnozą. W internecie znajdziesz szereg niesprawdzonych informacji i nie jest to sposób na postawienie diagnozy. Udaj się do lekarza, zrób odpowiednie testy i badania, co jest powodem Twoich dolegliwości i czy rzeczywiście jest to gluten.

Dieta bezglutenowa – czy działa?

Czujesz się lepiej po produktach bezglutenowych, lepiej Ci się funkcjonuje, masz więcej energii i mijają pewne problemy ze strony układu pokarmowego, a może nawet schudłeś? To możliwe, ale może być szereg innych zachowań (także żywieniowych i poza żywieniowych), które wprowadzasz i to rzeczywiście wpływa na Twój stan. To także może być wynik poprawy stylu życia i nagłego wprowadzania wielu potencjalnie zdrowych zachowań służących poprawie zdrowia.

Należy o tym pamiętać, bo często w praktyce obserwuje się w pewien sposób dorabianie ideologii do pewnych diet eliminacyjnych. W żaden sposób tutaj nie odradzamy każdemu stosowanie takich interwencji żywieniowej, ale dieta bezglutenowa i produkty bezglutenowe nie są remedium na wszelkie problemy zdrowotne dla każdego. Warto o tym wiedzieć zachowując krytyczne myślenie.

Odpowiednia diagnostyka pomoże Ci zrozumieć źródło Twojego problemu i określić tym samym, czy to czego doświadczasz jest wynikiem wprowadzenia do diety produktów bezglutenowych. Owszem jest tak, że subiektywne odczucia są ważne, np. eliminujesz gluten i obserwujesz poprawę, ale o tym czy jesteś chory decyduje lekarz. Zachowaj więc zdrowy rozsądek!

Czym jest celiakia?

Celiakia (nazywana też trwałą nietolerancją glutenu) to choroba genetyczna, a jej rzeczywiste istnienie należy potwierdzić szeregiem badań. Dieta bezglutenowa to jednak konieczność dla osób z celiakią. Jest to choroba autoimmunologiczna w wyniku której jelito cienkie jest niszczone przez własne tkanki wskutek niewłaściwej reakcji układu odpornościowego (zanikają stopniowo kosmki jelitowe).

Czym jest nadwrażliwość na gluten?

Dużo osób skłania się wycofania glutenu, podejrzewając u siebie nadwrażliwość na gluten. Nie należy odgórnie zakładać, że tak jest, stąd wcześniej warto sprawdzić protokół diety low FODMAP, a być może to spowoduje złagodzenie objawów.

Jest wiele hipotez na temat występowania tzw. nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten (z ang. non-coeliac gluten sensitivity, NCGS). Mówi się o niej, że jest to pewna odmiana nietolerancji glutenu. Niestety naukowcy wspominają, że brak jest pewnych wskaźników diagnostycznych na 100% potwierdzających istnienie NCGS, ale uważa się iż jest to postać występująca z większą częstotliwością niż różne inne postacie nietolerancji na gluten.

Czym jest nietolerancja glutenu?

Nietolerancja glutenu – możemy tutaj wyróżnić nietolerancję jako schorzenie zależne od przeciwciał klasy IgG oraz wspomnianą wyżej celiakię (określoną jako trwałą nietolerancję glutenu).

Efekt nocebo i produkty bezglutenowe

W grupach bardziej sceptycznych obserwuje się doszukiwanie się pozytywnych odczuć związanych z eliminacją glutenu prawdopodobnie w wyniku istnienia psychologicznych przyczyn np. negatywnego przekonania i nastawienia do glutenu. Osoby takie wprowadzają produkty bezglutenowe i często są przekonani, że przyczyną pewnych objawów jest właśnie gluten.

Jeśli chcesz wypróbować produkty bezglutenowe – nic nie stoi na przeszkodzie! Możesz sam ocenić, jak reagujesz po ich wprowadzeniu. Pamiętaj jednak, że celiakia (choroba trzewna) wymaga stosowania diety bezglutenowej przez całe życie i jest w 100% sprawdzona i polecana dla takich osób, a wprowadzenie produktów bezglutenowych jest w pełni zasadne.

_________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz