0,00 zł
Brak produktów w koszyku.
Najpopularniejsze artykuły
Czy na tempo metabolizmu oraz tendencję do odkładania się tkanki tłuszczowej ma wpływ typ somatotyp? Typy budowy ciała wg Sheldona czy wg Kretschmera określające endomorfika, ektomorfika czy mezomorfika można powiązać z żywieniem? O tym dowiecie się z niniejszego artykułu!
Różne typy budowy ciała
Typologia Sheldona – rodzaje budowy ciała
Typologia Kretschmera
Czy teoria budowy ciała działa?
Mam grube kości i tyję
Już jeden z prekursorów współczesnej medycyny obdarzony przydomkiem „ojca medycyny” – Hipokrates ok. 430 roku p.n.e. opisał różne typy budowy ciała. Zainteresowanie związkiem pomiędzy somatotypem (jako cecha konstytucyjna) a zdrowiem jednostki skłoniło go do opisania 2 typów pudowy ciała.
Pierwszy to typ budowy ciała definiowany jako krępy, silny i muskularny, drugi zaś typ jest szczupły i słabszy fizycznie. Od wielu lat antropolodzy, psychiatrzy, psycholodzy, fizjolodzy, endokrynolodzy, frenolodzy i inni specjaliści badają różne aspekty zagadnienia somoatotypów.
Czy rzeczywiście rodzaj somatotypu można powiązać ze zdrowiem, a tym samym z przemianą materii, otyłością i odżywianiem? Wiele osób stale się odchudza i tyje. Osób nie będących bynajmniej raz w życiu na przysłowiowej „redukcji” ciężko byłoby w rzeczywistości odnaleźć. Tłumaczenie się u innych osób „gorszą” genetyką, „tarczycą” (czyt. chorobami tarczycy), spowolnionym i gorszym („genetycznym”) metabolizmem, posiadanymi genami otyłości lub obecnością „grubych kośći” stanowi wciąż wiele argumentów będących wymówkami od zrobienia czegoś dla siebie, dla swojego zdrowia.
Na cele psychologii w oparciu konstytucjonalną teorię temperamentu amerykański naukowiec – William Sheldon (na podstawie fotografii 4000 studentów) wywnioskował, że istnieją 3 główne typy budowy ciała (typologia wg Sheldona). Upraszczając, aby określić typ budowy ciała należy zastosować punktację Sheldona w skali 1 – 7. Więcej cech poszczególnego typu sylwetki posiadasz, to tym więcej punktów uzyskujesz i przypisujesz sobie. Wyniki są przedstawiane jako skala trzycyfrowa, dzięki czemu można poznać natężenie danej cechy budowy. Typologia bazuje na określeniu budowy ciała w oparciu o zróżnicowanie warstw komórkowych (ektodermy, mezodermy, endodermy). Stąd nazwy tj. ektomorfik, mezomorfik oraz endomorfik.
Endomorfik – rozwinięty układ pokarmowy, charakteryzuje się zwiększonym magazynowaniem tłuszczu, szeroką talią i dużą strukturą kostną, zwykle określaną mianem tłuszczu. Endomorficy mają predyspozycje do gromadzenia tłuszczu.
Ektomorfik – rozwinięty układ nerwowy, charakteryzuje się długimi i cienkimi mięśniami / kończynami oraz niskim magazynowaniem tłuszczu; zwykle określany jako szczupły. Ektomorficy nie są predysponowane do gromadzenia tłuszczu ani budowania mięśni.
Mezomorfik – rozwinięty układ mięśniowy i krwionośny, charakteryzuje się średnimi kośćmi, solidnym torsem, niskim poziomem tłuszczu, szerokimi ramionami z wąską talią, zwykle określany jako muskularny. Mezomorficy mają predyspozycje do budowania mięśni, ale nie do gromadzenia tłuszczu.
Warto wspomnieć, że już w XVIII Haller opisał trzy typy ludzi, gdzie wyodrębnił typ szczupły, typ gruby, typ atletyczny. Skalą analogiczną dla skali wg Sheldona jest skala wg Kretschmera.
Typ asteniczny, „astenik”, „leptosomatyk” – to osoba o budowie ciała wątłej i smukłej. Przeciętna waga oraz miary obwodu i szerokości są poniżej ogółu dla danego wieku i płci. Skóra sucha i blada, szczupłe ręce, słabo rozwinięte mięśnie i dłonie o delikatnych kostkach. Długa i wąska klatka piersiowa, płaski brzuch.
Typ pykniczny, „pyknik” – to osoba o rozwiniętej głowie, klatce piersiowej i brzuchu. Ciało ma tendencje do rozkładania tłuszczu wokół tułowia. Średni wzrost, zaokrąglona figura, szeroka twarz na masywnej szyi, okazały, tłusty brzuch.
Typ atletyczny, „atletyk” – charakteryzuje się silnie rozwiniętym kośćcem mięśni a także skóry. Silny brzuch i dobrze rozwinięta klatka piersiowa, silne nogi.
Pomimo, że typologia wg Sheldona powstała w 1940 roku, to dopiero w 1998 roku Roeckelein w pracy Sheldon’s Type Theory. In: Dictionary of Theories, Laws, and Concepts in Psychology obalił ją jako realna koncepcja psychologiczna. Co więcej, w nauce brakuje rzetelnych prac potwierdzających wpływ typu budowy ciała na zdrowie czy dietę (w tym metabolizm).
Teorie Sheldona cieszyły się modą jako jako „pop-psych flavor of the month” w latach pięćdziesiątych (psychologia w stylu „pop”). Współcześni naukowcy odrzucają jego twierdzenia jako przestarzałe, definiując to nawet jako „jawne znachorstwo”.
Warto wspomnieć, że zdjęcia Sheldona (nagich studentów z Ivy League) zostały zrobione pod parasolem istniejącego wcześniej programu, który rzekomo oceniał... postawę ciała studenta. Zdjęcia zostały w rzeczywistości zebrane przez Sheldona, aby dostarczyć danych dla jego własnych pomysłów i teorii na temat somatotypów. Jednak pod fasadą, uczniom i władzom szkoły powiedziano, że zdjęcia zostały zrobione w celu oceny… tylko ich postawy!
Masa kości czy tendencja czy gromadzenie tkanki tłuszczowej nie znajduje odzwierciedlenia w nauce. Szeroko krytykuje się pogląd, że mając grube kości mamy więcej tłuszczu czy spowolniony metabolizm. Zwiększona masa ciała (nadwaga czy otyłość) wynika z przejadania się, a same predyspozycje genetyczne nie powinny być wymówką.
Biorąc pod uwagę szereg rzetelnych badań naukowych można być pewnym, że tłumaczenie nadwagi czy otyłości danym somatotypem jest fikcją. Co więcej, nie wpływa na samo tempo przemiany materii oraz nie powinno stanowić podstaw do przygotowaniu w oparciu o dany typ budowy ciała np. planu dietetycznego.
_________________
Autor: Łukasz Jaśkiewicz
Potrzebujesz fachowej porady lub informacji na temat Twojego zamówienia?
