Berberyna jest organicznym alkaloidem, który można znaleźć w kilku gatunkach roślin, m.in. w berberysie czy gorzkniku kanadyjskim. W tradycyjnej medycynie azjatyckiej jest stosowana jako lek, jest również suplementem diety, którego pozytywne działanie prozdrowotne jest potwierdzane przez współczesne badania.

Berberyna - korzyści

Głównymi efektami używania berberyny jest zwiększenie wrażliwości  komórek na insulinę oraz stabilizacja poziomu glukozy we krwi. Niesie to za sobą szereg pozytywnych efektów: lepsze wykorzystanie węglowodanów u osób trenujących, ograniczenie napadów głodu poprzez mniejsze skoki stężeń glukozy czy zapobieganie cukrzycy typu II. Dzięki temu jest szeroko promowana jako naturalny zamiennik metforminy.

Oprócz głównych benefitów możemy wyróżnić jeszcze wiele innych, również znaczących działań tego alkaloidu:

- działa neuroprotekcyjnie (5),

- promuje zdrową utratę wagi (6),

- może poprawiać samopoczucie (4),

- zmniejsza stany zapalne i jest antyoksydantem (8).

Jak działa berberyna?

Berberyna jest insulinomimetykiem, czyli naśladuje mechanizm działania insuliny, zwiększając zużycie glukozy. Ponadto wspomaga regenerację trzustki i reguluje stężenie glukozy na czczo (1).  Robi to poprzez opóźnianie rozkładu węglowodanów złożonych do prostych (2) oraz zwiększane insulinowrażliwości komórek, czyli podnosi wydajność wychwytu glukozy z krwi (3). Należy wspomnieć, że nie ma wpływu na ilość wyrzucanej przez trzustkę insuliny ani nie zaburza jej syntezy (3).

Bardzo ciekawym wątkiem są właściwości przeciwdepresyjne berberyny - w badaniu na myszach podana jednorazowo zwiększyła w ich mózgach stężenie katecholamin, które są odpowiedzialne za well-being i uczucie szczęścia: serotoniny o 47%, dopaminy o 31% oraz norepinefryny o 31%. (4) Te efekty są wywołane przez inhibicję enzymu monoaminooksydazy (MAO), który rozkłada wyżej wymienione związki oraz przez agonizm receptora sigma-1, który może modulować działanie układów serotonergicznego, dopaminergicznego, noradenergicznego i glutaminergicznego. Berberyna działa na ten receptor jak wiele klasycznych antydepresantów i wykazuje właściwości antydepresyjne przy jednoczesnym zredukowaniu efektów ubocznych w porównaniu do nich (4).

Dodatkowo berberyna zmniejsza istniejące stany zapalne i stres oksydacyjny, których wysoki poziom odgrywa kluczową rolę przy powstawaniu cukrzycy typu II (7). Odbywa się to m.in. poprzez aktywację kinazy AMPK, która jest tak zwanym czujnikiem stanu metabolicznego komórek jak i również całego organizmu (8) . Dezaktywację AMPK łączy się z wieloma chorobami metabolicznymi, między innymi cukrzycą, otyłością indukowaną dietą i insulinoopornością.

Ostatnią właściwością berberyny, którą omówię jest jej działanie promujące zdrową utratę wagi - w badaniu ostyli uczestnicy przyjmowali 500mg berberyny trzy razy dziennie przez 12 tygodni bez zmian stylu życia. Średnia utrata wagi wynosiła 2,27kg, do tego znacząco poprawił się lipidogram badanych.

Berberyna - skutki uboczne

W  jednym z badań 34.5% pacjentów doświadczyło dolegliwości żołądkowych w ciągu pierwszych 4 tygodniach badania trwającego 13 tygodni. Osobom, które zgłaszały gazy, biegunkę, bóle brzucha lub zaparcia po 4 tygodniach badania obniżono jednorazową dawkę z 500mg na 300mg i dolegliwości ustały. (9)

Należy pamiętać, aby ewentualnie łączenie berberyny z lekami na cukrzycę (np. metforminą ) KONIECZNIE konsultować z lekarzem. Nieodpowiednie dobranie dawek może powodować nadmierne obniżenie stężenia glukozy we krwi.

Berberyna - dawkowanie

Polecana dawka berberyny to 500mg na porcję. Należy  pamiętać, ale przyjmować produkty standaryzowane na ilość czystej berberyny w formie chlorowodorku (berberine HCl) lub siarczanu (berberine sulphate), a nie ekstraktów roślinnych zawierających ją.

Berberyna - podsumowanie

Berberyna to świetny suplement dla współczesnego człowieka, którego dieta bywa przesycona tłuszczami nasyconymi i cukrami prostymi. Wspiera wiele wymienionych wyżej procesów w organizmie i może być świetnym wsparciem podczas okresu redukcyjnego lub ważnym elementem suplementacji prozdrowotnej.

________________

Autor: Szymon Żuk

Bibliografia:

(1) Leng SH, Lu FE, Xu LJ. Therapeutic effects of berberine in impaired glucose tolerance rats and its influence on insulin secretion. Acta Pharmacol Sin. 2004;25(4):496-502.

(2) Liu L, Yu YL, Yang JS, et al. Berberine suppresses intestinal disaccharidases with beneficial metabolic effects in diabetic states, evidences from in vivo and in vitro study. Naunyn Schmiedebergs Arch Pharmacol. 2010;381(4):371-381. doi:10.1007/s00210-010-0502-0

(3) Chen C, Zhang Y, Huang C. Berberine inhibits PTP1B activity and mimics insulin action. Biochem Biophys Res Commun. 2010;397(3):543-547. doi:10.1016/j.bbrc.2010.05.153

(4) Fan J, Zhang K, Jin Y, et al. Pharmacological effects of berberine on mood disorders. J Cell Mol Med. 2019; 23(1): 21-8.

(5) Zhang H, Wei J, Xue R, et al. Berberine lowers blood glucose in type 2 diabetes mellitus patients through increasing insulin receptor expression. Metabolism. 2010;59(2):285-292. doi:10.1016/j.metabol.2009.07.029

(6) Dong H, Wang N, Zhao L, Lu F. Berberine in the treatment of type 2 diabetes mellitus: a systemic review and meta-analysis. Evid Based Complement Alternat Med. 2012;2012:591654. doi:10.1155/2012/591654

(7) Li Z, Geng Y, Jiang J, Kong W. Antioxidant and Anti-Inflammatory Activities of Berberine in the Treatment of Diabetes Mellitus Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2014; 2014: 1-12.

(8) Sarnowska, Ela & Balcerak, Anna & Olszyna-Serementa, Marta & Kotlarek, Daria & Sarnowski, Tomasz & Siedlecki, Janusz. (2013). AMP-activated protein kinase (AMPK) as therapeutic target. Postȩpy higieny i medycyny doświadczalnej (Online). 67. 750-60. 10.5604/17322693.1061403.

(9) Yin J, Xing H, Ye J. Efficacy of berberine in patients with type 2 diabetes mellitus. Metab Clin Exp. 2008; 57(5): 712-7.