Napoje dla sportowców, a konkretniej jeden z jego rodzajów - napoje izotoniczne (izotonik) to napoje smakowe, które zazwyczaj zawierają mieszankę cukrów i elektrolitów tj. sód, potas, wapń i magnez, ale zawierać mogą także witaminy (najczęściej witaminy z grupy B lub witaminę C).

Węglowodany znajdujące się w napoju pochodzą ze źródeł cukru tj. glukoza-fruktoza (syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy), sacharoza lub maltodekstryna.

Izotonik zawiera najczęściej od 4-6 do 8 gramów węglowodanów (na porcję 100 ml) oraz może zawierać niskokaloryczne słodziki, kwas cytrynowy oraz naturalne i sztuczne aromaty owocowe. Czy dzieci mogą pić takie napoje?

Należy pamiętać, że często nieświadomy rodzić utożsamia napój dla sportowca (np. izotonik) np. z napojem energetycznym zawierającym kofeinę. Jest to zupełnie inny napój, a sama nazwa napój sportowy może nieść ze sobą bardzo dużo znaczeń, jednak najczęściej w praktyce mówi się o izotoniku.

Od kiedy dziecko może pić izotonik?

Generalnie nie ma wieku ściśle określonego wieku, od którego można rekomendować picie izotoników. Dla niektórych badań określa się wiek dziecka jako 7-13 lat. Biorąc pod uwagę profesjonalizację sportu i coraz młodszy wiek zawodników i zawodniczek, często przed dylematem “Czy dziecko może pić izotonik” stoją rodzice sportowców i trenerzy.

Amerykańska Akademia Pediatrii (ang. American Academy od Pediatrics; AAP) w oparciu o przeprowadzone badania z 2011 roku (pt. “Sports Drinks and Energy Drinks for Children and Adolescents: Are They Appropriate”) apelowała o zachowanie ostrożności przy wyborze napoju stosowanego przed, podczas i po wysiłku fizycznym. Wg AAP dla dzieci, które uczestniczą w treningu sportowym (szczególnie podczas upałów) przez ponad godzinę – taki napój może być odpowiedni tylko w uzasadnionym przypadku - w odpowiednich ilościach i nie zawsze!

Napoje dla sportowców odgrywają ważną, specyficzną rolę w diecie młodych sportowców, którzy są zaangażowani w intensywną aktywność sportową przez dłuższy czas. W przypadku dzieci wykonujących tradycyjne treningi (określane jako trwające poniżej 3 godzin) – napoje te nie są odpowiednie, a najlepszym płynem na trening będzie woda.

Należy starannie rozważyć wybór napoju do nawodnienia przed, w trakcie lub po wysiłku fizycznym oraz poza aktywnością fizyczną, aby zapobiec nadmiernemu spożyciu cukru i kalorii, które mogą sprzyjać erozji zębów, nadwadze i otyłości. Nadmierne regularne spożywanie napojów zawierających węglowodany zwiększa ogólne dzienne spożycie kalorii bez znaczącej dodatkowej wartości odżywczej. W takim przypadku warto zrobić np. izotonik domowej roboty.

Izotonik dla dzieci – co mówią badania?

Napoje izotoniczne są stosowane w celu optymalizacji wyników sportowych, a badania nad pozytywnymi korzyściami dla dzieci są dość rzadkie. Większość badań została przeprowadzona jednak na dorosłych sportowcach. Tempo pocenia się podczas ćwiczeń jest bardzo zmienne wśród dzieci, co utrudnia ustalenie konkretnego czasu trwania ćwiczeń, po którym napoje dla sportowców są uzasadnione… (wg American College of Sports Medicine; ACSM).

Kiedy napoje są rozsądnie stosowane u dzieci (bardzo długie treningi >3 godzin, wysoka temperatura otoczenia) trenujących przez dłuższy czas, wskaźniki odwodnienia rzadko przekraczają 1% ubytku masy ciała. Stąd pomimo tego, że napoje izotoniczne mogą odgrywać szczególną rolę we wspieraniu nawodnienia młodych sportowców (podczas długotrwałych i energicznych aktywności) - ich stosowanie jest na ogół niepotrzebne dla przeciętnego dziecka zaangażowanego w przeciętną, codzienną aktywność fizyczną.

Dla przeciętnego, trenującego dziecka woda powinna być pierwszym wyborem w kierunku nawodnienia, a w przypadku dzieci zaangażowanych w sport na wyższym poziomie zaleca się konsultacje ze specjalistą w zakresie dietetyki sportowej.

Dziecko a naturalny izotonik – jak w końcu z tym jest?

Chcąc przygotować napój dla młodego sportowca nie zapominajmy, że możemy to zrobić również w postaci naturalnej (pozbawionej barwników, innych dodatków). Dodając sok z cytrusów na pewno część dzieci częściej sięgnie po wodę, która w pewien sposób zachęci ich do picia (to bardzo ważne, by znaleźć sposób na zachęcenie do picia). W takim wypadku napój nie zawiera cukrów. Jeśli doda się szczyptę soli, sok z cytrusów i miód (w odpowiednich proporcjach) - możemy otrzymać naturalny napój izotoniczny.

Reasumując, jeśli uważasz, że Twoje dziecko trenuje bardzo ciężko i długo - skonsultuj się z lekarzem medycyny sportowej lub dietetykiem sportowym, aby dowiedzieć się czy wiek dziecka i poziom treningowo-sportowy skłania ku rozważeniu stosowania (stałemu lub okazjonalnemu) napoju izotonicznego.

____________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz

Źródła:

1. Pound i wsp. 2017 (Energy and sports drinks in children and adolescents)

2. American Academy of Pediatrics:www.aap.org/

3. Academy of Nutrition and Dietetics:http://www.eatright.org/resource/fitness/sports-and-performance/hydrate-right/water-go-with-the-flow

4. ACSM, 2007 (Exercise and fluid replacement)

5. Rodriguez i wsp. 2009 (American College of Sports Medicine: Nutrition and Athletic Performance Position of the American Dietetic Association, Dietitians of Canada, and the American College of Sports Medicine)

6. APA, 2011 (Sports drinks and energy drinks for children and adolescents: Are they appropriate?)