W trakcie ciąży, niezwykle ważne jest, by dostarczać wystarczającą ilość składników odżywczych. Są one istotne nie tylko dla zdrowia matki, ale też dla prawidłowego rozwoju płodu. Zapotrzebowanie na wiele składników rośnie w czasie ciąży.

 

Najważniejsze jest jednak to, by nie suplementować niczego bez konsultacji z lekarzem. Nadmiar składników odżywczych może być równie lub bardziej szkodliwy dla zdrowia płodu. Dlatego bez stwierdzonego niedoboru lub innego uzasadnionego powodu, nie powinno się wprowadzać suplementacji, zwłaszcza w ciąży. 

  

W artykule opisano suplementację, która jest często zalecana przez lekarzy w trakcie ciąży. Niedobory tych składników odżywczych występują wtedy dość często.

 

W artykule:

 

  

Znaczenie prawidłowego odżywiania w ciąży

Właściwa dieta w okresie przedkoncepcyjnym oraz w trakcie ciąży jest niezbędna do zachowania zdrowia matki i dziecka oraz prawidłowego rozwoju płodu

 

Niedobory lub nadmiary składników odżywczych w diecie (w tym suplementacja) mogą prowadzić do nieodwracalnych zmian płodu lub niepowodzeń położniczych. Złe odżywianie matki może przyczyniać się do problemów zdrowotnych dziecka nawet w dorosłym życiu. Jest to tak zwane programowanie płodowe (żywieniowe). Polega na tym, że matka odżywiając się w dany sposób “programuje” organizm dziecka w pierwszych latach życia, a nawet już w ciąży. Przekłada się to na jego zachowania żywieniowe, predyspozycje do wielu chorób dietozależnych, czy stanu zdrowia w kolejnych latach życia.

Kwas foliowy

Kwas foliowy to jedna z ważniejszych witamin dla prawidłowego rozwoju płodu. Powinna być suplementowana u kobiet w wieku rozrodczym, czyli już w okresie przedkoncepcyjnym, a także w trakcie ciąży. Jednakże, jej suplementacja, jak każda inna powinna przebiegać pod kontrolą lekarza. 

 

Kwas foliowy ma udowodniony wieloma badaniami korzystny wpływ na rozwój płodu. Co więcej, jest do niego niezbędny. Zapobiega wadom cewy nerwowej u rozwijającego się płodu. Najbardziej intensywny rozwój cewy nerwowej płodu przebiega na początku ciąży, dlatego niezwykle istotna jest suplementacja kwasem foliowym przed planowaną ciążą oraz w I i II trymestrze ciąży. 

  

Najczęściej zalecana przez lekarzy dawka kwasu foliowego to 40 mg na dobę. Powinien być suplementowany przede wszystkim przed poczęciem i przez pierwsze 12 tygodni ciąży. 

Żelazo

Suplementację żelazem zaleca się jedynie po konsultacji z lekarzem w celu leczenia niedokrwistości lub w grupie ryzyka niedokrwistości. Niedostateczna ilość żelaza w diecie występuje częściej u osób na diecie roślinnej, źle zbilansowanej diecie czy zaburzeniach wchłaniania. W przypadku obniżonego stężenia żelaza oraz ferrytyny, może zostać zalecona suplementacja żelazem. 

W trakcie ciąży rośnie zapotrzebowanie na żelazo z 18 mg do 27 mg dziennie. Zatem utrudniona jest jego wystarczająca podaż wraz z dietą. Z tego powodu suplementacja żelazem jest bardzo powszechna podczas ciąży. Obniża ryzyko niedokrwistości i innych powikłań u dziecka. 

Witamina D3 i wapń

U kobiet ciężarnych z niedoborem witaminy D3 zalecana jest suplementacja w dawce minimum 800-1000 µg dziennie. 

 

Zdecydowana większość witaminy D3 jest dostarczana z syntezy skórnej, w mniejszej ilości z żywności. Niedobór witaminy D3 jest często spotykany wśród Polaków, ponieważ synteza skórna jest ograniczona przez małe nasłonecznienie i zbyt małą ekspozycję na słońce na co dzień, zwłaszcza jesienią i zimą. 

 

Kobiety ciężarne są szczególnie narażone na utratę wapnia z kości. Witamina D3 jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki wapniowej. Kobiety ciężarne powinny zadbać o odpowiednią podaż wapnia w diecie oraz witaminy D3 (suplementacja i ekspozycja na słońce). 

 

W ciąży rośnie zapotrzebowanie na wapń. Jest on niezbędnym elementem profilaktyki stanu przedrzucawkowego, normalizuje ciśnienie krwi. Bogatym źródłem wapnia jest m.in nabiał. 

 

Magnez

Zapotrzebowanie na magnez w ciąży może być nawet dwukrotnie większe. Pełni wiele ważnych funkcji w rozwoju płodu i ogólnym zdrowiu człowieka. Jednakże, zdrowa dieta powinna zawierać odpowiednią ilość magnezu i jego suplementacja zwykle nie jest konieczna.

 

Magnez jest niezbędny dla prawidłowej pracy układu nerwowego i mięśniowego. Reguluje ciśnienie krwi i przewodnictwo nerwowo-mięśniowe.

Jod

W ciąży rośnie zapotrzebowanie na jod. Często dieta ciężarnych nie dostarcza jego wystarczającej ilości, dlatego zaleca się suplementację preparatami jodku potasu w ilości 150µg

 

Niedobór jodu w diecie ciężarnej może powodować zaburzenia rozwoju psychomotorycznego u dziecka, ADHD lub inne schorzenia neurologiczne. 

Kwasy omega-3

Kwasy omega-3 to również zalecany suplement w ciąży. Zapotrzebowanie na te tłuszcze rośnie zwłaszcza w ostatnim trymestrze, kiedy intensywnie rozwija się masa tkanki nerwowej ośrodkowego układu nerwowego dziecka.

 

Głównymi źródłami kwasów omega-3 w diecie są tłuste ryby morskie, oleje roślinne, orzechy włoskie, czy algi morskie. Te produkty często nie są spożywane w odpowiednich ilościach i wtedy zaleca się uzupełnienie ich poprzez suplementy diety. 

 

Szczególnie ważnymi dla rozwoju płodu są kwasy DHA. Zaleca się ich suplementację w ilości około 250 mg na dobę. Wpływa ona korzystnie na rozwój dziecka, m.in umysłowy czy motoryczny oraz na stan zdrowia dziecka, również w późniejszych latach. 

Witaminy i minerały - które suplementować?

Kobiety ciężarne mają zwiększone zapotrzebowanie na witaminę A, E, C i większość witamin z grupy B. Każda z nich pełni ważne funkcje dla rozwoju płodu.

 

Zwiększając ilość jedzenia w ciąży (w granicach rozsądku), odpowiednio do zapotrzebowania i zgodnie z zasadami zdrowego żywienia, możliwe jest dostarczenie wystarczających ilości tych witamin wraz z dietą. Jednakże, gdy występuje niedobór którejś z nich lub istnieje ryzyko jego wystąpienia, należy wprowadzić suplementację pod kontrolą lekarza

 

Podobnie jest ze składnikami mineralnymi. Większość z nich powinna być dostarczana w zwiększonej ilości w ciąży. 

 

Prawidłowo zbilansowana, odżywcza dieta powinna dostarczyć ich wystarczającą ilość. Jeśli jednak niepokoją cię jakieś objawy lub martwisz się, że twoja dieta nie zawiera wszystkich niezbędnych składników odżywczych, skonsultuj się z dietetykiem lub lekarzem. Specjaliści pomogą ci rozwiać wątpliwości i ewentualnie poprawić jakość diety.

Białko

W ciąży powinno być zwiększone spożycie energii oraz białka. Zapotrzebowanie na białko w ciąży rośnie z 0,9 g do 1,2 g / kg masy ciała na dobę. 

 

Jeśli jesteś w ciąży i nie dostarczasz odpowiedniej ilości białka wraz z dietą, możesz rozważyć wprowadzenie do diety odżywki białkowej. Ważne jednak, by była to odżywka dobrej jakości, bez zbędnych dodatków, takich jak słodziki, których wpływ na płód nie został do końca poznany.

  

 

Źródła:

 

  1. Poręba R., Drews K., Karowicz-Bilińska A., (...) Szczapa J. (2011). Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie suplementacji witamin i mikroelementów podczas ciąży. Ginekol. Pol. 82, 550-553.
  2. WHO/FAO (2004).Vitamin and mineral requirements in human nutrition. Joint FAO/WHO Expert Consultation 1998, Bangkok, Thailand) Second edition. 
  3. Jarosz M. (red.) (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. NIZP-PZH.