Napoje energetyczne kojarzyły się kiedyś jako atrybut gamera, sportowca czy kierowcy w długiej trasie. Obecnie, bardzo często można zobaczyć energetyki w dłoniach nastolatków, a nawet młodszych dzieci. W niniejszym artykule zastanowimy się, jakie zagrożenia może za sobą nieść napoje energetyczne i czy dzieci powinny pić energetyki.



Z artykułu dowiesz się:

  • Co zawierają napoje energetyczne

  • Jakie zagrożenia mogą nieść energetyki

  • Czy dzieci powinny pić napoje energetyczne



Co zawierają napoje energetyczne?

Grono producentów napojów energetycznych jest szerokie, a każdy z nich będzie posiadał pewne unikalne składniki i proporcje. To właśnie one nadają energetykom unikatowych cech, sprawiając, że niektóre pijemy chętniej, po inne z kolei nie sięgamy. Wszystkie napoje energetyczne będą bazowały na kilku identycznych składnikach, najważniejszych z punktu widzenia oceny ich wpływu na zdrowie. Pomijając wodę, stanowiącą większość napoju, omówimy główne z nich.



Kofeina:

To substancja spożywana codziennie przez większość ludzi na świecie, w postaci np. kawy, herbaty, czy kakao. Główne działanie kofeiny to zmniejszanie zmęczenia, pobudzanie, poprawa funkcji poznawczych i zdolności sportowych. Kofeina może powodować też skutki uboczne, takie jak rozdrażnienie, uczucie niepokoju czy problemy ze snem. Napoje energetyczne zawierają około 32 mg kofeiny w 100 ml, czyli 80-160 mg w puszcze (250-500 ml).



Tauryna:

Tauryna to aminokwas niebiałkowy, który jest produkowany w organizmie z metioniny i cysteiny, ale dodatkowe dostarczenie z zewnątrz może dawać pewne korzyści. Poza działaniem antyoksydacyjnym i kardioprotekcyjnym, tauryna może poprawiać wydolność, szczególnie w wysiłkach wytrzymałościowych. Nie obserwuje się żadnych skutków ubocznych z suplementacji tauryną, nawet przy długotrwałym przyjmowaniu jej w ilościach 3 g/d. W energetykach znajdziemy zwykle 400 mg tauryny w 100ml, czyli 1000-2000 mg w puszce.



Cukier:

O ile drobny dodatek cukru do diety nie stanowi problemu, tak nadmierna jego konsumpcja może przyczyniać się do rozwoju nadwagi i otyłości oraz zaburzeń gospodarki cukrowej. Takie niekorzystne efekty obserwuje się już również u dzieci i nastolatków. W jednym z badań analizujących spożycie cukrów u dzieci zaobserwowano, że około ¼ dzieci i nastolatków spożywa za dużo cukrów prostych, przy czym trzecim największym ich źródłem były napoje słodzone. Zwiększało to ryzyko nadwagi i otyłości u dzieci. Nie dotyczy to napojów „zero”, w których cukier zastąpiony jest substancjami słodzącymi.



Sól:

Nadmierne spożycie soli zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego, chorób sercowo-naczyniowych i problemów z nerkami. Tak się składa, że jako społeczeństwo spożywamy około 10 g/d, czyli ponad dwukrotnie więcej niż zalecane <4 g/d. Napoje energetyczne zawieraj zwykle 0,1-0,2 g soli na 100 ml, czyli od 0,25 g do nawet 1 g soli w puszce.



Kwas cytrynowy:

W napojach energetycznych kwas cytrynowy stosowany jest jako regulator kwasowości. Ze względu na dużą powszechność kwasu cytrynowego w organizmie, jest on łatwo absorbowany i metabolizowany. Przyjmowanie kwasu cytrynowego z pożywienia nie powoduje niepożądanych działań.



Witaminy z grupy B:

Stanowią korzystny element energetyków, dostarczając kilku niezbędnych dla organizmu składników. Nie warto jednak postrzegać napojów energetycznych jako źródła witamin. To dodatek, którego w ocenie energetyków nie będziemy uwzględniać.



Pozostałe składniki energetyków to aromaty czy dodatki smakowe, których wpływ na zdrowie będzie neutralny, zatem można je pominąć.



Jakie zagrożenia mogą nieść energetyki?

Zawarte w energetykach tauryna, kwas cytrynowy i witaminy z grupy B nie będą wpływały niekorzystnie na zdrowie dorosłych ani dzieci. Największe zagrożenie może nieść nadmierne spożycie zawartej w energetykach kofeiny. Na podstawie badań obserwacyjnych wskazuje się, że dzieci i nastolatkowie nie powinni przekraczać spożycia 2,5 mg/kg kofeiny. Oznacza to, że dla ważącego 30 kg dziecka, już mała puszka o pojemności 250 ml będzie zbyt dużą ilością. Dla nastolatka ważącego 60-70 kg, limitem będzie puszka 500 ml, przy założeniu, że nie dostarcza kofeiny z żadnego innego źródła. Nadmierne spożycie kofeiny u dzieci wiąże się z możliwymi trudnościami z koncentracją, problemami ze snem i potencjalnie zaburzonym rozwojem organizmu. Niekorzystny wpływ może mieć też regularne dostarczanie z energetyków cukrów i soli. O ile konsekwencje nadmiernego ich spożycia nie dadzą silnych objawów w młodym wieku, tak rola soli i cukrów prostych w rozwoju nadwagi, nadciśnienia tętniczego i chorób sercowo-naczyniowych może rzutować w długoterminowej perspektywie na dorosłe życie. W ostatnim artykule dowiesz się, jak przestać pić energetyki.



Czy dzieci mogą pić napoje energetyczne?

Okazjonalne spożycie mniejszej ilości energetyków u starszych dzieci czy nastolatków nie powinno stanowić znacznego problemu. Regularna, codzienna ich konsumpcja w większych ilościach nie będzie jednak korzystna. Z uwagi na niską masę ciała i dopuszczalną dawkę kofeiny, młodsze dzieci nie powinny raczej pić energetyków.


____________________

Autor: Mateusz Sprengel



Bibliografia:

[1] Guest, N.S., VanDusseldorp, T.A., Nelson, M.T. et al. International society of sports nutrition position stand: caffeine and exercise performance. J Int Soc Sports Nutr 18, 1 (2021). https://doi.org/10.1186/s12970-020-00383-4

[2] Kurtz, J.A., VanDusseldorp, T.A., Doyle, J.A. et al. Taurine in sports and exercise. J Int Soc Sports Nutr 18, 39 (2021).

[3] Magriplis E, Michas G, Petridi E, Chrousos GP, Roma E, Benetou V, Cholopoulos N, Micha R, Panagiotakos D, Zampelas A. Dietary Sugar Intake and Its Association with Obesity in Children and Adolescents. Children. 2021; 8(8):676. https://doi.org/10.3390/children8080676

[4] https://www.cdc.gov/heartdisease/sodium.htm

[5] He FJ, MacGregor GA. Role of salt intake in prevention of cardiovascular disease: controversies and challenges. Nat Rev Cardiol. 2018;15(6):371-377. doi:10.1038/s41569-018-0004-1

[6] Fiume MM, Heldreth BA, Bergfeld WF, et al. Safety Assessment of Citric Acid, Inorganic Citrate Salts, and Alkyl Citrate Esters as Used in Cosmetics. International Journal of Toxicology. 2014;33(2_suppl):16S-46S. Doi:10.1177/1091581814526891

[7] Wikoff, D., Welsh, B. T., Henderson, R., Brorby, G. P., Britt, J., Myers, E., ... & Doepker, C. (2017). Systematic review of the potential adverse effects of caffeine consumption in healthy adults, pregnant women, adolescents, and children. Food and chemical toxicology, 109, 585-648.