Inozytol jest suplementem, o którym nie mówi się zbyt wiele. To błąd, bo posiada cenne właściwości. Niektórzy nawet uznają go za jedną z witamin z grupy B! W niniejszym artykule pokażemy, jak można wykorzystać potencjał inozytolu oraz dla kogo może okazać się pomocny.

Z artykułu dowiesz się:

• Czym jest inozytol?

• W jaki sposób inozytol może wpływać na zdrowie?

• Czy inozytol poprawia wrażliwość insulinową?

• Czy inozytol pomaga przy PCOS?

• Czy inozytol pomaga w odchudzaniu?

• Czy inozytol poprawia profil lipidowy?

• Czy inozytol wpływa na depresję i choroby neurodegeneracyjne?

• Czy inozytol jest bezpieczny?

• Jak dawkować inozytol?

Czym jest inozytol?

Inozytole (bo znamy kilka ich form) należą do grupy alkoholi wielowodorotlenowych, podobnie jak popularne substancje słodzące, czyli erytrol, ksylitol i sorbitol. Różnią się jednak od tych słodzików funkcją.

Dwie najpopularniejsze formy inozytolu, mio-inozytol i D-chiro-inozytol, służą jako mediatory w komórkach, przekazując m.in. sygnalizację insuliny. Mio-inozytol posiada również właściwości antyoksydacyjne, poprzez zwiększanie stężenia glutationu oraz działania przeciwutleniających enzymów, takich jak katalaza czy dysmutaza ponadtlenkowa. Rola inozytolu jest na tyle istotna, że niektóre źródła uznają inozytol za jedną z witamin z grupy B.

Inozytol można dostarczyć z pożywieniem, a jego najbogatsze źródła to produkty zbożowe, owoce i warzywa. Niełatwo określić podaż inozytolu z diety, ze względu na dużą jej różnorodność i gorszą wchłanialność. Szacuje się, że wynosi od 225 do 1500 mg na każde 1800 kcal, podczas gdy dawki suplementacyjne sięgają nawet 4-18 g dziennie.

Na etykietach suplementów (w nazwie i składzie) zwykle widnieje miano „inozytol”, oznaczające faktycznie mio-inozytol. Z racji najistotniejszej roli tej formy, te pojęcia używa się wymiennie i to mio-inozytol stosuje się zwykle w suplementacji.

W jaki sposób inozytol może wpływać na zdrowie?

Wpływ inozytolu na zdrowie można postrzegać analogicznie do niektórych witamin. W sytuacji jego niedoboru, funkcjonowanie organizmu jest zaburzone i mogą pojawiać się problemy zdrowotne. Chociaż brakuje dowodów na występowanie niedoborów inozytolu w krótkoterminowych badaniach (długoterminowych prac nie ma), w problemach zdrowotnych, którym towarzyszy insulinooporność, obserwuje się zwiększone wydalanie metabolitów inozytolu, powodujące stan jego względnego niedoboru. Więcej na temat insulinooporności znajdziesz w ostatnim artykule.

Czy inozytol poprawia wrażliwość insulinową?

Mio-inozytol i D-chiro-inozytol wchłaniane są do różnych tkanek, gdzie pośredniczą w sygnalizacji insuliny. Po złączeniu insuliny z receptorem, mio-inozytol powoduje bezpośrednio zwiększenie poboru glukozy do komórek, z kolei D-chiro-inozytol aktywuje syntezę glikogenu i magazynowanie glukozy w danej tkance (np. mięśniowej).

U osób z insulinoopornością i cukrzycą typu 2 obserwuje się obniżenie zawartości inozytolu w komórkach mięśni, co daje pole do popisu suplementacji inozytolem. W jednej z prac, 8-tygodniowa suplementacja inozytolem w dawce 2 g/d poprawiała wrażliwość insulinową i zmniejszała stężenia insuliny na czczo i w teście obciążenia glukozą.

W innej publikacji autorstwa Dona i wsp. (2012), 12-tygodniowa suplementacja inozytolem w dawce 1200 mg/d obniżała stężenia insuliny oraz insulinooporność. Santamaria i wsp. (2011) pokazali, że roczna suplementacja inozytolem, w dawca 2 g/d, poprawia wrażliwość insulinową i HOMA-IR.

Niższe dawki, rzędu 200-400 mg/d nie wykazywały raczej efektywnego działania. Warto zaznaczyć, że wpływ na wrażliwość insulinową obserwowano głównie w populacji kobiet borykających się z PCOS (zespół policystycznych jajników), ale również u osób z zespołem metabolicznym.

Czy inozytol pomaga przy PCOS?

Liczne prace wskazują, że tak. To w przypadku Pań borykających się z PCOS inozytol daje szczególnie korzystne efekty. PCOS charakteryzuje hiperandrogenizm, dysfunkcja jajników oraz nieregularne miesiączkowanie.

Szacuje się, że PCOS dotyka około 5-10 % kobiet w wieku rozrodczym. To całkiem sporo, mając na uwadze, że PCOS może zmniejszać płodność oraz zwiększać ryzyko insulinoopornosci, cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych. Wyniki badań interwencyjnych, w których kobietom z PCOS podawano inozytol, są bardzo obiecujące. Przegląd literatury autorstwa Unfer i wsp. (2016) pokazał, że w dawkach 200-4000 g/d, inozytol obniża nadmierne stężenie testosteronu oraz poprawia płodność, regularność miesiączkowania, masę ciała oraz wrażliwość insulinową. Efekty potwierdza cały szereg badań, stąd inozytol jest często polecany Paniom z PCOS. Najlepsze rezultaty dają dawki 2000-4000 mg/d. Sprawdź naszpoprzedni wpis, w którym dowiesz się więcej o PCOS.

Czy inozytol pomaga w odchudzaniu?

Suplementy pomagające regulować cukier we krwi mogą czasem dawać efekty w redukcji masy ciała, dzięki lepszej kontroli łaknienia. Meta-analiza z 2022 roku pokazała, że suplementacja inozytolem może pomagać w obniżeniu masy ciała i BMI. Największy efekt obserwowano u kobiet z PCOS i nadwagą lub otyłością. Najskuteczniejszą formą był mio-inozytol, w dawce 1000-2000 mg/d.

Czy inozytol poprawia profil lipidowy?

Zaburzenia gospodarki cukrowej i choroby sercowo-naczyniowe mają wiele wspólnego, wzajemnie nasilając też swoje skutki. Poprzez wpływ na wrażliwość insulinową i glikemię oraz dzięki właściwościom antyoksydacyjnym, inozytol może potencjalnie wpływać na profil lipidowy.

Faktycznie, we wspomnianym badaniu Santamaria i wsp. (2-11) suplementacja inozytolem pomagała obniżyć stężenia trójglicerydów i cholesterolu całkowitego, zwiększała z kolei cholesterol HDL. Literatura na ten temat jest jednak dość uboga, wskazuje póki co na możliwe korzyści u Pań z PCOS i osób z zespołem metabolicznym.

Czy inozytol wpływa na depresję i choroby neurodegeneracyjne?

Uważa się, że u pacjentów z depresją stężenie inozytolu w korze czołowej może być obniżone. W jednym z badań, pacjenci z depresją otrzymywali przez miesiąc 12 g inozytolu dziennie. Objawy depresyjne oceniane na skali HDS istotnie się poprawiły, w porównaniu do grupy placebo, a pogorszyły po zakończeniu suplementacji.

W innym badaniu autorstwa Gelber i wsp. (2001) 6 tygodni podawania 18 g inozytolu dziennie pacjentom z bulimią obniżyło objawy depresyjne i niepokój na skalach GCI oraz EDI. Wydaje się, że suplementacja inozytolem może pozytywnie wpływać na nastrój u osób z depresją, bulimią czy zaburzeniami lękowymi, ale badania są nieliczne i na pewno nie zastąpi odpowiednio dobranego leczenia.

Wstępne badania pokazują, że scyllo-inozytol i mio-inozytol mogą potencjalnie hamować rozwój choroby Alzheimera, poprzez blokowanie agregacji włókien Aβ42 w mózgu. Badania interwencyjne nie wykazały jednak zmniejszenia objawów choroby Alzheimera przy suplementacji inozytolem, pozostaje to zatem do zbadania.

Czy inozytol jest bezpieczny?

Długoterminowe badania na zwierzętach, w których podawano nawet 2% energii z diety jako inozytol, nie wykazały żadnych skutków ubocznych. W badaniach na ludziach również nie obserwowano poważnych skutków ubocznych, jedynie przy wysokich dawkach powyżej 12 g/d pojawiały się niepożądane efekty w postaci problemów żołądkowo-jelitowych (nudności, biegunka). Rekomendowane zwykle 2-4 g/d nie sprawiały żadnych niedogodności, można zatem powiedzieć, że w rekomendowanych dawkach inozytol jest bezpieczny.

Jak dawkować inozytol?

Chociaż niektóre badania pokazywały korzyści już przy dawkach 200-600 mg/d, najskuteczniejsza wydaje się suplementacja 1000-4000 mg/d, w pojedynczej porcji przed śniadaniem. Mowa tu o suplementacji u kobiet z PCOS oraz dla poprawy wrażliwości insulinowej, profilu lipidowego i masy ciała.

Jeśli celem są korzyści neurologiczne lub poprawiające nastrój, potrzebne są wyższe dawki, sięgające od 6 do nawet 18 gramów dziennie. Co ciekawe, na dawkowanie ma wpływ forma podania. Gdy inozytol przyjmuje się w żelowych kapsułkach, zabezpieczających go przed interakcją ze składnikami zaburzającymi wchłanianie, przy 30% rekomendowanej dawki uzyskuje się podobną skuteczność co przy podawaniu pełnej dawki w postaci proszku lub tabletki.

Zapamiętaj!

Inozytol to przede wszystkim świetny suplement dla Pań borykających się z PCOS. Może wpływać też korzystnie na wrażliwość insulinową, masę ciała i profil lipidowy. Zalecane dawki to 1000-4000 mg/d, przyjmowane przed śniadaniem. Preparaty z żelowymi kapsułkami pozwalają na stosowanie mniejszych dawek, ze zbliżoną efektywnością. Rola inozytolu w chorobie Alzheimera oraz łagodzeniu objawów depresji i niepokoju pozostaje niejasna.

_______________________

Autor: Mateusz Sprengel

Bibliografia:

[1] Merviel, P., James, P., Bouée, S. et al. Impact of myo-inositol treatment in women with polycystic ovary syndrome in assisted reproductive technologies. Reprod Health 18, 13 (2021). https://doi.org/10.1186/s12978-021-01073-3

[2] Clements RS Jr, Darnell B. Myo-inositol content of common foods: development of a high-myo-inositol diet. Am J Clin Nutr. 1980 Sep;33(9):1954-67. doi: 10.1093/ajcn/33.9.1954. PMID: 7416064.

[3] Caputo M, Bona E, Leone I, Samà MT, Nuzzo A, Ferrero A, Aimaretti G, Marzullo P, Prodam F. Inositols and metabolic disorders: From farm to bedside. J Tradit Complement Med. 2020 Mar 24;10(3):252-259. doi: 10.1016/j.jtcme.2020.03.005. PMID: 32670820; PMCID: PMC7340869.

[4] Genazzani AD, Prati A, Santagni S, Ricchieri F, Chierchia E, Rattighieri E, Campedelli A, Simoncini T, Artini PG. Differential insulin response to myo-inositol administration in obese polycystic ovary syndrome patients. Gynecol Endocrinol. 2012 Dec;28(12):969-73. doi: 10.3109/09513590.2012.685205. Epub 2012 May 21. PMID: 22612517.

[5] Donà G, Sabbadin C, Fiore C, Bragadin M, Giorgino FL, Ragazzi E, Clari G, Bordin L, Armanini D. Inositol administration reduces oxidative stress in erythrocytes of patients with polycystic ovary syndrome. Eur J Endocrinol. 2012 Apr;166(4):703-10. doi: 10.1530/EJE-11-0840. Epub 2012 Jan 5. PMID: 22223702.

[6] Unfer V, Nestler JE, Kamenov ZA, Prapas N, Facchinetti F. Effects of Inositol(s) in Women with PCOS: A Systematic Review of Randomized Controlled Trials. Int J Endocrinol. 2016;2016:1849162. doi: 10.1155/2016/1849162. Epub 2016 Oct 23. PMID: 27843451; PMCID: PMC5097808.

[7] Zarezadeh M, Dehghani A, Faghfouri AH, Radkhah N, Naemi Kermanshahi M, Hamedi Kalajahi F, Mohammadzadeh Honarvar N, Ghoreishi Z, Ostadrahimi A, Ebrahimi Mamaghani M. Inositol supplementation and body mass index: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Obes Sci Pract. 2021 Oct 22;8(3):387-397. doi: 10.1002/osp4.569. PMID: 35664247; PMCID: PMC9159559.

[8] Levine J, Barak Y, Gonzalves M, et al. Double-blind, controlled trial of inositol treatment of depression. Am J Psychiatry. 1995;152(5):792-794. doi:10.1176/ajp.152.5.792

[9] Gelber D, Levine J, Belmaker RH. Effect of inositol on bulimia nervosa and binge eating. Int J Eat Disord. 2001;29(3):345-348. doi:10.1002/eat.1028

[10] Carlomagno G, Unfer V. Inositol safety: clinical evidences. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2011 Aug;15(8):931-6. PMID: 21845803.

[11] Carlomagno G, De Grazia S, Unfer V, Manna F. Myo-inositol in a new pharmaceutical form: a step forward to a broader clinical use. Expert Opin Drug Deliv. 2012;9(3):267-271. doi:10.1517/17425247.2012.662953