Ocet jabłkowy to jeden z naturalnych produktów spożywczych w kuchni, który można wykorzystać w codziennej zdrowej diecie. Dotyczy to nie tylko walorów smakowych, ale również poprawy kontroli łaknienia oraz gospodarki przemian glukozy. Pomimo swoich zalet, ocet może niektórym nieco szkodzić, stąd warto zachować ostrożność. W niniejszym artykule pokażemy zastosowanie octu jabłkowego – dla kogo, w jakich sytuacjach, na co zwrócić szczególną uwagę.



W artykule:

  • Czym jest ocet jabłkowy?

  • Jak powstaje ocet jabłkowy?

  • Co zawiera ocet jabłkowy?

  • Ocet jabłkowy a zdrowie

  • Kontrola glukozy i dodatki octu jabłkowego

  • Ocet jabłkowy dobry na odchudzanie?

  • Ocet jabłkowy w kapsułkach, czy w płynie?

  • Jak stosować ocet jabłkowy?

  • Inne zalety octu jabłkowego – zachowaj ostrożność

  • Wady octu jabłkowego



Ocet jabłkowy jest wciąż popularny, mimo że początki jego stosowania sięgają starożytności. Ocet w medycynie ludowej używano w celach poprawy zdrowia, przy wielu schorzeniach jako swego rodzaju panaceum. Obecnie jako niedrogi i wszechdostępny produkt, jest wykorzystywany na całym świecie. Poza tytułowym octem jabłkowym, ocet pozyskuje się z winogron, daktyli, ryżu, trzciny, kokosa czy śliwek i innych owoców.



Czym jest ocet jabłkowy?

Ocet jest naturalnie mętnym płynem, z jasnożółtą barwą oraz widocznym osadem. Posiada aromatyczny, owocowo-kwaskowy smak i zapach. Nie zawiera sztucznych konserwantów (są w nim metabolity drobnoustrojów). Niska kwasowość octu sprawia, że można go spożywać bez uprzedniego rozcieńczania w wodzie. Ocet jabłkowy wytwarzany jest z jabłek i zawiera wiele fitozwiązków w nich zawartych.



Jak powstaje ocet jabłkowy?

Ocet jabłkowy powstaje dzięki procesowi fermentacji octu (fermentacja octowa) z jabłek i jest możliwy dzięki bakteriom octowym. Powstający ocet ma bardzo wyrazisty, owocowy aromat.



Co zawiera ocet jabłkowy?

Poza kwasem octowym, będącym kluczowym składnikiem octu jabłkowego, w jego skład wchodzą m.in. związki fenolowe zależne jednak od samego surowca i metody produkcyjnej. To warunkuje ich rzeczywisty potencjał antyutleniający czy działanie antybakteryjne. Ocet w wersji octu jabłkowego uzyskuje się w wyniku beztlenowej fermentacji alkoholowej jabłek z użyciem drożdży (przekształca to cukry z owoców w cydr etanolowy, a następnie etanol w kwas octowy).



Występuje także coś takiego jak „żywy ocet jabłkowy”, czyli niepasteryzowany i niefiltrowany produkt z aktywnym osadem i tzw. matką octową. Czyni go to mniej przetworzonym i bardziej „naturalnym”, co dla wielu osób jest dodatkowym atutem. Główne składniki octu jabłkowego to: kwas octowy, pektyny i pochodne pektyny, witaminy z grupy B, witamina C i E, składniki mineralne (wapń, magnez, żelazo, siarka, fluor, krzem).



Ocet jabłkowy a zdrowie

Ocet jabłkowy wykorzystuje się często w celach związanych z: utratą wagi, poprawą pasażu jelit (właściwości przeczyszczające), obniżeniem poziomu glukozy we krwi (np. u osób z cukrzycą typu 2), zmniejszenia ryzyka chorób serca.



Kontrola glikemii i dodatki octu jabłkowego

Ze względu na możliwe działanie regulujące poziom glukozy we krwiocet jabłkowy jest często wykorzystywany np. przez osoby z cukrzycą typu 2. Dodawany do posiłków lub pór okołoposiłkowych, może obniżać indeks glikemiczny. Głównym składnikiem jest kwas octowy, który może być związany również z innymi działaniami. Jak to się dzieje? Możliwe, że składniki octu hamują szybkość dostania się glukozy do krwi, obniżając tym samym szczyt wydzielania glukozy i insuliny – wtedy bowiem dochodzi do spadku poziomu glukozy we krwi (poposiłkowe stężenie glukozy spada). Warto zauważyć, że ten efekt trwa max. 90 – 120 minut. Dochodzi także do poprawy sytości, co może skutkować zmniejszeniem napadów objadania się i lepszej kontroli przyjmowanych porcji jedzenia. W tym wypadku mechanizm sprzyja np. cukrzykom (poprawa wrażliwości na działanie insuliny). Działanie octu sprawia, że tempo opróżniania żołądka jest niższe. Działanie octu jest szczególnie widoczne gdy jest stosowane z jedzeniem, w którym są węglowodany. Biorąc pod uwagę obserwacje z badań można określić, że jest to produkt mogący być dobrym uzupełnieniem diety we wspieraniu leczenia cukrzycy (opóźnienie opróżniania żołądka, poprawa wydzielanie insuliny i sytości po posiłku).



Ocet jabłkowy dobry na odchudzanie?

Uważa się, że dodatki octu mają korzystny wpływ na spadek masy ciała / kontrolę składu ciała. Nie wszystkie badania to potwierdzają, ale są przesłanki skuteczności octu jabłkowego w lepszej kontroli apetytu, co można zastosować w diecie redukcyjnej (o niższej kaloryczności).

Ocet jabłkowy może być korzystny u osób walczących z nadprogramowymi kilogramami, dążących do poprawy kontroli łaknienia. Ocet bowiem, może dać niewielką poprawę związaną z hamowaniem apetytu wspomagając plan żywieniowy / dietę osób odchudzających się. W jednym z badań na osobach otyłych, stosowano dawki 0 ml, 15 ml, 30 ml octu jabłkowego zawierającego od 0, 750 mg, 1500 mg kwasu octowego. W badaniu z podwójną ślepą próbą okazało się, że doszło do niedużego spadku masy ciała. Dlatego ocet jabłkowy może być stosowany jako terapia wspomagająca odchudzanie.



Ocet jabłkowy w kapsułkach, czy w płynie?

Ocet jabłkowy dostępny jest zarówno w kapsułkach, jak i klasycznie – w formie płynnej w butelce. Na ten moment nie uzasadniono, która forma jest lepsza. Biorąc pod uwagę kapsułki, należy sprawdzić, jakie wartości kwasu octowego one zawierają. Ocet stołowy także jest dobrym, praktycznym i niedrogim rozwiązaniem.



Jak stosować ocet jabłkowy?

Formę w kapsułkach należy przyjmować wg zaleceń producenta – jest to najczęściej dawka 400 – 600 mg / kapsułkę (rekomendowane 1 – 3 razy dziennie). Formę płynną należy przyjmować ok. 20 – 30 ml dziennie, rozkładając na 3 porcje na dzień. Jeśli zależy nam na wykorzystaniu octu w kuchni, polecamy komponowanie np. sałatek z dodatkiem octu, co również doskonale wzmocni smak i zmniejszy ryzyko problemów trawiennych. Jeśli chcemy skorzystać z octu częściej – należy to skonsultować z lekarzem / dietetykiem.



Inne zalety octu jabłkowego

Ocet może być stosowany również w celu poprawy detoksykacji (odtruwania, oczyszczenia), neutralizując część substancji toksycznych dla organizmu. Nie zostało to jednak dobrze udokumentowane naukowo, stąd jego działanie częściej sprowadza się do tematów związanych z poprawą kontroli glikemii i uczucia sytości czy trawienia. Niektórzy uważają ten ocet za dobre źródło probiotyków w diecie. Mniej badań potwierdza jego wpływ na ciśnienie tętnicze, czy leczenie biegunki (być może dzięki pektynom?).



Wady octu jabłkowego – zachowaj ostrożność

Pomimo pewnych korzyści wynikających ze stosowania octu jabłkowego, należy stosować go z ostrożnością. U niektórych osób może powodować problemy trawienne oraz negatywnie wpływać na szkliwo zębów czy żołądek. Przykładami negatywnych działań mogą być nie tylko bóle brzucha, ale także refluks czy uczucie dyskomfortu w brzuchu (uczucie pełności, przelewania się), rzadziej alergie, zapalenie jamy ustnej czy zmniejszenie stężenie potasu w osoczu (hipokaliemia).



Zapamiętaj!

Biorąc pod uwagę wzrastające zainteresowanie alternatywnymi i naturalnymi metodami leczenia wielu schorzeń, warto pamiętać, że ocet w stosunku do innych niekonwencjonalnych metod leczenia np. cukrzycy, może w niektórych przypadkach być przydatnym sposobem. Niestety, jest wiele działań niepożądanych praktyk z użyciem różnych innych produktów, które nie mają wsparcia naukowego. Na ten moment istnieją dowody, dzięki którym ocet zyskał pewną akceptację, ale nie jest to panaceum na wiele innych problemów, z którymi zmagają się nie tylko cukrzycy.



Źródła:

  1. Maryam Iman, M., Adel Moallem, S.,  Barahoyee, A. (2015). Effect of Apple Cider Vinegar on Blood Glucose Level in Diabetic. Pharmaceutical Sciences, 20, 163-168

  2. Humayun, A. (2019)Effect of Apple Cider Vinegar on Glycemic Control, Hyperlipidemia and Control on Body Weight in Type 2 Diabetes Patients. International Journal of Medical Research & Health Sciences, 8(5): 59-74

  3. Launholt TL, Kristiansen CB, Hjorth P. Safety and side effects of apple vinegar intake and its effect on metabolic parameters and body weight: a systematic review. Eur J Nutr. 2020 Sep;59(6):2273-2289

  4. Johnston CS, Quagliano S, White S (2013) Vingar ingestion at mealtime reduced fasting blood glucose concentrationsin healthy adults at risk for type 2 diabetes. J Funct Foods 5(4):2007–2011 7. Hlebowicz J, Darwiche G, Björgell O, Almér L-O (2007)

  5. Efect of apple cider vinegar on delayed gastric emptying in patients with type 1 diabetes mellitus: a pilot study. BMC Gastroenterol. https ://doi.org/10.1186/1471-230X-7-46 8. Salbe AD, Johnston CS, Buyukbese MA et al (2009)

  6. Vinegar lacks antiglycemic action on enteral carbohydrate absorption in human subjects. Nutr Res 29:846–849. https://doi.org/10.1016/j. nutres.2009.10.021 9. Ogawa N, Satsu H, Watanabe H et al (2000)

  7. Acetic acid suppresses the increase in disaccharidase activity that occurs during culture of caco-2 cells. J Nutr 130:507–513