Sucha skóra może być wynikiem nie tylko złej higieny skóry, ale także specyficznych warunków środowiska, problemów z żywieniem czy po prostu postępujących procesów starzenia się organizmu. Warstwa skórna jest granicą pomiędzy środowiskiem a „światem wewnętrznym” naszego organizmu, stąd warto mieć na uwadze czynniki, które niekorzystnie wpływają na stan skóry, np. poprzez jej wysuszanie. Dlaczego skóra jest sucha i co z tym robić?

W artykule:

  • Czym jest sucha skóra?

  • Odwodnienie i procesy starzenia się organizmu

  • Zła dieta – nie tylko antyoksydanty!

  • Warunki pogodowe – przejściowy problem?

  • Skóra sucha objawem problemów ze zdrowiem

  • Nieodpowiednia higiena skóry

Suchość skóry jest dość częstym problemem, który wynika z niedostatecznej ilości wody i nawilżenia w warstwie rogowej naskórka. Skóra staje się sucha i napięta, wygląda na szorstką. Niektórzy określają ją jako „skóra krokodyla” czy skóra „z łuskami”, jest gruba, twarda i popękana.

Czym jest sucha skóra?

Sucha skóra, określana jako ‘kseroderma’ (łac. sucha skóra) lub w medycynie ‘xerosis cutis’ (kseroza), nie jest tylko oznaką starzenia, ale może być wynikiem różnych dolegliwości. Problemy z suchą skórą mogą dotyczyć suchej skóry twarzy lub całego ciała. Mogą to być problemy przejściowe lub przewlekłe, stanowiące duży problem, z którym w znacznym stopniu możemy sobie jednak poradzić. Oznaki i objawy suchej skóry mogą się różnić w zależności od wieku osoby, stanu jej zdrowia, rodzaju karnacji, środowiska pracy czy samej ekspozycji na słońce. Sucha skóra może swędzieć, być lekko zaczerwieniona i może się złuszczać, co powoduje dyskomfort i wpływa na samopoczucie.

Skóra ma zapobiegać utracie wody i przenikaniu potencjalnie toksycznych substancji do organizmu. Stanowi naturalną barierę pomiędzy środowiskiem zewnętrznym a organizmem wewnętrznym. Skóra potrzebuje wilgoci, aby zachować gładkość, a staje się sucha i szorstka, gdy traci wodę i lipidy. W praktyce, wiele osób w różny sposób dostrzega u siebie problemy ze skórą (od gorszej jakości cery, przez trudno gojące się rany, po obserwacje narastającego problemu suchych pięt).

W skórze, to lipidy tworzą barierę ochronną, która zatrzymuje wodę w warstwach skóry. Jeśli spada ich ilość, dochodzi do zmniejszenia elastyczności skóry i pogorszenia zatrzymania wody. Skóra posiada swoją sieć nawadniającą, definiowaną jako tzw. aquaporyny / akwaporyny. Jest to coś na wzór kanalików przewodzących wodę. Redukcja kanalików wpływa na gorsze odżywienie, nawilżenie i wygląd skóry.

W skórze występuje Naturalny Czynnik Nawilżający (ang. Natural Moisturizing Factor; NMF), który jest naturalnie wytwarzany w organizmie.

Naturalny czynnik nawilżający – skład:

  • mocznik, pochodne kwasu mlekowego, kwas pirolidynokarboksylowy (PCA)

  • alanina, arginina, cytrulina, glicyna, histydyna, leucyna, lizyna, seryna, treonina

  • amoniak, kwas moczowy oraz sole nieorganiczne

Związki te są rozpuszczone, a sam NMF wiąże i przyciąga wodę w górnych warstwach skóry. Tutaj można dodać, że jeśli „dbamy o skórę od wewnątrz” (patrz dieta i suplementacja a cera i skóra), to właśnie wiele składników może pozytywnie działać, wiążąc się w NMF. Samo NMF buduje wraz z innymi składnikami (ceramidami, sterolami, węglowodorami i wolnymi kwasami tłuszczowymi) tzw. cement międzykomórkowy.

Odwodnienie i procesy starzenia się organizmu

Starzenie się organizmu = starzenie się skóry? Z wiekiem skóra staje się cieńsza i jest delikatniejsza. Jeśli brakuje jej ważnych kwasów tłuszczowych oraz ceramidów – jej część hydrolipidowa jest zubożona. Tzw. kseroza (nadmiernie sucha i napięta skóra) może powodować nawet ekstremalną suchość skóry (objawy kserozy starczej). Z czasem gruczoły potowe oraz gruczoły łojowe są mniej wydajne, co jest wynikiem wieku i zmian hormonalnych (szczególnie po 65 roku życia).

Zła dieta – nie tylko antyoksydanty!

Aby wpływać na skórę warto dbać o odpowiednią podaż antyoksydantów w diecie. Okazuje się, że na skórę wpływa negatywnie przede wszystkim światło słoneczne, które wraz z wiekiem naznacza swoją obecność, wynikającą z procesów utleniania / oksydacji skóry. Odpowiednia podaż warzyw i owoców, określana obecnie jako ilość >400 g dziennie, może być niewystarczająca dla osób, które chcą poprawić wygląd skóry, włosów i paznokci, czyli ogółem chcą spowolnić procesy starzenia i dobrze wyglądać. Stąd, warto dostarczać dodatkowe antyoksydanty – z zielonej herbaty, kurkumy, cynamonu, kakao, czerwonego wina i wielu przypraw bogatych w związki przeciwutleniające. Okazuje się, że komórki skóry są wrażliwe na wiele czynników, a elementarnym czynnikiem wzmacniającym (co wynika z biochemii) jest działanie na skórę związków czynnych zawartych w przeciwutleniaczach.

Nie tylko antyoksydanty są jednak ważne, bowiem np. brak odpowiedniej podaży witaminy D, częste problemy z gospodarką żelaza w organizmie (niska ferrytyna), niedożywienie i restrykcyjne diety odchudzające wpływają na złą kondycję skóry. Jednym z kluczowych elementów w diecie jest podaż antyoksydantów oraz kwasów omega-3.

Warunki pogodowe – przejściowy problem?

Problem suchej skóry może być przejściowy i dotyczy często zimowych miesięcy (niska temperatura, wiatr, częste przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych), gdzie brak odpowiedniej higieny skóry (nie noszenie rękawiczek, czapki) może prowadzić do jej wysuszania. Problemem także może być samo centralne ogrzewanie podczas zimowych miesięcy oraz zbyt niska wilgotność pomieszczeń.

Warto zadbać o skórę dzięki odpowiednim zabiegom higienicznym (kremy, balsamy) oraz prawidłowy ubiór. Jeśli problem suchej skóry wciąż się powtarza lub występuje dłuższy czas – powody mogą być inne.

Przedwczesne starzenie się skóry inicjowane przez reaktywne formy tlenu (ROS), pojawiające się zmarszczki i przebarwienia skóry mogą świadczyć o nadprodukcji wolnych rodników w wyniku promieni UV, wiatru i zmiennych warunków środowiskowych.

Sucha skóra objawem problemów ze zdrowiem?

Inne niedoskonałości związane ze skórą mogą być wynikiem problemów z nerkami, jelitami, cukrzycy, niedoczynności tarczycy itd. Zmiany hormonalne (menopauza) również wpływają na stan skóry (zdolność do przesuszeń skóry).

Łuszczenie się skóry w wyniku przesuszania skóry, jest jednym z pierwszych objawów cukrzycy. Naskórek cukrzyka jest dość delikatny i skłonny do uszkodzeń. Słabo nawodniona i ziemista cera może być też symptomem chorób związanych z niedoczynnością tarczycy.

Nieodpowiednie higiena skóry

Warto zadbać o pielęgnację skóry poprzez dbałość o higienę twarzy i całego ciała. Należy stosować delikatne środki myjące o neutralnym pH i, o ile to możliwe, zrezygnować z preparatów bazujących na mydle lub alkoholu. Oczyszczoną cerę poleca się odpowiednio nawilżać.

Poza stosowaniem kosmetyków warto unikać suchego powietrza, ogranicz kąpiele w gorącej wodzie, zakładać rękawiczki do mycia naczyń (i w zimę) oraz nosić ubrania z dobrych jakościowo tkanin. Należy uważać przy korzystaniu z detergentów, które mogą podrażnić skórę. Po kąpieli zaleca się delikatnie traktować skórę – to wszystko ma znaczenie!

Źródła:

  1. Proksch E, Berardesca E, Misery L, Engblom J, Bouwstra J. Dry skin management: practical approach in light of latest research on skin structure and function. J Dermatolog Treat. 2020 Nov;31(7):716-722

  2. Tončić RJ, Kezić S, Hadžavdić SL, Marinović B. Skin barrier and dry skin in the mature patient. Clin Dermatol. 2018 Mar-Apr;36(2):109-115

  3. Augustin M, Wilsmann-Theis D, Körber A, Kerscher M, Itschert G, Dippel M, Staubach P. Diagnosis and treatment of xerosis cutis - a position paper. J Dtsch Dermatol Ges. 2019 Nov;17 Suppl 7:3-33

  4. Masaki H. Role of antioxidants in the skin: anti-aging effects. J Dermatol Sci. 2010 May;58(2):85-90


____________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz