0,00 zł
Brak produktów w koszyku.
Najpopularniejsze artykuły
Gra w szachy jest wymagającą strategiczną grę planszową na świecie. Zawodowi gracze na poziomie światowym mogą rozgrywać nawet 10 – 14 turniejów rocznie! Istotne jest to w kontekście dbałości o skupienie i generalną sprawność mózgu. Na rynku dostępnych jest wiele suplementów, które wspierają pamięć i koncentrację. Przemęczony układ nerwowy nie regeneruje się tak szybko, stąd szachistom służyć mogą różne składniki zmniejszające konsekwencję stresu i napięcia oraz obciążenia intelektualnego. Na które składniki prokognitywne powinni zwrócić uwagę szachiści?
W artykule:
Umysł szachisty
Ile kalorii spala mózg szachisty?
Jak działa mózg szachisty?
Czy suplementy pomagają szachistom?
Witaminy z grupy B jako koenzymy
Synergia l-teaniny i kofeiny
Lecytyna i fosfatydylocholina
Adaptogeny dla szachisty
Nootropy a szachy
Okazuje się, że presja, której poddawani są zawodnicy szachów może wpływać na wydatek energetyczny oraz wywoływać szereg fizjologicznych reakcji np. wytwarzanie katecholamin (adrenalina, noradrenalina) czy glikokortykoidów (kortyzol). Jest to także swojego rodzaju stres dla organizmu, stąd podobnie jak w sporcie (zmęczenie fizyczne), zbyt częste obciążenie startami może doprowadzić do spadku formy – w tym wypadku intelektualnej. Jeden z najlepszych szachistów świata, Garri Kasparow ogranicza swoje starty do 8 w ciągu roku, aby skuteczniej się regenerować.
Doświadczeni gracze szachów świetnie zapamiętują fragmenty ruchów i przechowują je w pamięci długotrwałej, dzięki czemu skuteczniej korzystają z pamięci roboczej przetwarzając całe sekwencje ruchów. Szachiści muszą posiadać wysoce rozwinięte zdolności logiczne, intelektualne i matematyczne. Uważa się, że gra w szachy rozwija szczególnie myślenie krytyczne, myślenie matematyczne, przestrzenne i niewerbalne.
Mózg szachisty, doskonale niczym komputer, synchronizuje pracę obydwu półkul. Na przykład pamięć wzrokowa (prawa półkula) jak i pamięć strategiczna dotycząca analizy ruchów (lewa półkula) są ze sobą ściśle powiązane. Podczas gry w szachy kształtuje się proces logicznego myślenia oraz umiejętność podejmowania decyzji. Jak dbać o swój mózg dowiesz się w tym wpisie.
Mózg stanowiący zaledwie 2% masy ciała może spalać nawet do 20% zapotrzebowania na kalorie w ciągu dnia! Stres związany z rywalizacją umysłową może wpływać na uwalnianie hormonów walki i ucieczki oraz stresu, co z kolei może wpływać na przemianę materii i zapotrzebowanie energetyczne.
W jednym z badań wykonanych przez Nicolasa Troubat i wsp. W 2008 roku okazało się, że mózg szachisty może mieć wpływ na wydatek energetyczny. Obserwacje zmienności rytmu pracy serca (HRV), tętna (HR) i współczynnika wymiany oddechowej (RER) wykazały, że szachiści spalali średnio w spoczynku 1,53 kcal / min. vs. 1,67 kcal / min. podczas gry w szachy. Wydatek energetyczny więc wzrósł, ale zaledwie o 10%.
W innym badaniu opublikowanym w Baltic Journal of Sport & Health Sciences przeprowadzonym w 2022 roku na szachistach przez zespół Rodoplu i wsp. („The Comparison of Heart Rate Variability and Energy Expenditure of Chess Players between a Chess Game and Physical Activity”) dowiedziono, że spalili oni średnio 138 kcal podczas 30-minutowej partii szachów, w porównaniu do 260 kcal spalonych podczas 30-minutowego biegu.
Niezwykle istotny w szachach jest proces podejmowania decyzji (gracze zawsze muszą planować i decydować o swoim następnym ruchu). Kora przedczołowa jest związana z funkcją nerwu błędnego, którą można łatwo zmierzyć za pomocą tzw. zmienności rytmu serca (HRV), czyli in. zmienność interwału między uderzeniami.
Istnieje dynamiczna równowaga między współczulnym i przywspółczulnym układem nerwowym. Aktywność przywspółczulna, prowadząca do wzrostu HRV jest częsta w spoczynku i w stanie relaksu, a aktywność współczulna wiąże się z sytuacjami stresowymi (np. podczas rozgrywek szachowych) i prowadzi do obniżenia HRV .
HRV zostało uznane za miarę interakcji serce-mózg (Shaffer i in., 2014), a także jest modyfikowane przez zadania poznawcze, uwagi lub reakcję na stres (reakcja anksjogenna) (Mukherjee i in., 2011).
Suplementy skierowane do grupy szachistów obejmują głównie substancje usprawniające pracę mózgu i działają w oparciu o kilka mechanizmów. Przede wszystkim jest to grupa substancji poprawiająca wytwarzanie i funkcjonowanie neuroprzekaźników w mózgu, co ma poprawiać procesy poznawcze – koncentrację, uwagę, zapamiętywanie, itd. Neuroprzekaźniki usprawniają przesyłanie informacji między komórkami nerwowymi (neuronami), co usprawnia kojarzenie i procesy myślenia.
Poza klasycznym podejściem żywieniowo-suplementacyjnym (obejmującym zwiększenie podaży kwasów Omega-3, cynku, magnezu czy żelaza), niezwykle pomocne mogą okazać się suplementy tj. adaptogeny czy nootropiki, o których wspomnimy w dalszej części wpisu. Wspomniany magnez poprawia produkcję enzymów współpracujących m.in. z witaminami B1 i B6, pomaga w przewodzeniu impulsów nerwowo-mięśniowych, zaś żelazo to nośnik tlenu – jego niedobór upośledza zdolność rozumowania i uczenia się.
Możemy wymienić 8 witamin wchodzących w skład B-witamin rozpuszczalnych w wodzie. Witaminy te wpływają na poprawę wielu funkcji biochemicznych spełniając rolę tzw. koenzymów. Uczestniczą w syntezie neuroprzekaźników w mózgu oraz tworzeniu cząsteczek sygnałowych. Biorą również udział w tworzeniu synaps, genezie mieliny czy wzroście aksonów.
Często witaminy B (jako kompleksy) występuje w produktach złożonych typu „brain booster”, poprawiających pracę układu nerwowego rezultaty może przynieść szachistom suplementacji magnezu z witaminami z grupy B.
Połączenie kofeiny i l-teaniny obecnej np. w zielonej herbacie może wspierać procesy poznawcze. L-teanina przekracza barierę krew-mózg wpływając na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), tłumiąc reakcje stresowe i wpływając na neuroprzekaźniki.
Badania pokazują, że zarówno kofeina jak i l-teanina poprawiają pamięć roboczą, dokładność wykonywania zadań, uwagę. Dzięki l-teaninie dochodzi do tłumienia pobudzenia (w wyniku działania kofeiny), co wywołuje stan odprężenia i relaksacji. L-teaninę można łączyć z suplementacją kofeiną i niedużymi dawkami l-tyrozyny. Więcej o L-teaninie przeczytasz tu.
Lecytyna to dobre źródło ważnej dla mózgu choliny. Lecytyna inicjuje produkcję acetylocholiny, która stanowi kluczowy neuroprzekaźnik mózgowy.
Odpowiedni poziom choliny w mózgu zapewnia lepsze procesy pamięci i koncentracji. Lecytyna poprawia aktywność acetylocholiny w ośrodkowym układzie nerwowym oraz jej stężenie w hipokampie. Fosfatydylocholina zaś jest składnikiem błon komórkowych i składową mózgu i tkanki nerwowej.
Są to substancje niezwykle przydatne dla ukałdu nerwowego, ze względu na blokadę aktywności acetylocholinesterazy, przez co w mózgu krąży więcej acetylocholiny. Do jednej z najlepiej przyswajalnych form choliny należy np. cytokolina (CDP cholina) i alfosceran choliny (Alpha GPC).
Adaptogeny to naturalne zioła zawierające szereg związków polepszających reakcję w odpowiedzi na stres oraz niepokój. Popularne adaptogeny tj. Bakopa drobnolistna, Ashwagandha czy Miłorząb japoński mogą zmniejszać negatywne skutki stresu psychicznego oraz łagodzić objawy intensywnego zmęczenia w wyniku wysiłku umysłowego. Nie wiesz jaką ashwagandhę wybrać? Sprawdź nasz ranking!
Okazuje się, że długotrwałe i częste partie szachów oraz zawody szachowe mogą generować silne reakcje stresowe. Suplementacja adaptogenami łagodzi skutki przemęczenie i wspomaga pamięć. Zawodowi szachiści zaliczają nawet 8 – 14 turniejów szachowych rocznie. Jest to duże obciążenie dla organizmu, stąd pomocna może się okazać stała (przewlekła) suplementacja adaptogenami.
Nootropiki to lista substancji o działaniu wspierającym szeroko pojętą pracę mózgu. Lista substancji nootropowych jest naprawdę bardzo długa. W praktyce, szczególnie w połowie lub końcówce rozgrywek szachowych pojawia się i narasta zmęczenie. W takich sytuacjach przydatne może okazać się zastosowanie substancji wpływających na poprawę procesów poznawczych.
Do ciekawych nootropików zaliczyć można np.:
– NALT (N-acetylo L-tyrozyna),
– Alpha-GPC,
– hupercyna,
– GABA,
– Lion’s Mane,
– ALC (acetyl l-karnityna),
W suplementach typu „brain booster” zawarty jest szereg substancji wpływających na pracę mózgu. Produkty są dość złożone i zawierają od kilku do kilkunastu substancji czynnych. Pamiętajcie, że suplementy stanowią dodatek do optymalnego modelu diety szachisty. Kluczem optymalizacji jest zapewnienie przede wszystkim podstaw tj. prawidłowe nawodnienie, dostarczenie węglowodanów złożonych i błonnika, zachowanie regularności jedzenia i dostarczenie energii, dodatki warzyw i owoców, itd.
Bardzo przydatne w procesach przemian biochemicznych w mózgu jest także dostarczenie substancji o charakterze przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. Warto również pamiętać o zdrowych przekąskach dla mózgu podczas turniejów szachowych.
Należy pamiętać, że w szachach zabronione są substancje umieszczone na liście Światowej Agencji Antydopingowej (WADA) tj. efedryna (pseudoefedryna, metyloefedryna), amfetaminy (leki tj. Adderall, Ritalin), modafinil czy kodeina. Zabrania się również stosowania beta-blokerów, które zmniejszają uwalnianie adrenaliny, obniżają tętno, co pozwala lepiej się zrelaksować.
Autor: Łukasz Jaśkiewicz
Potrzebujesz fachowej porady lub informacji na temat Twojego zamówienia?
