Kontrola poziomu cukru we krwi stanowi niezwykle ważny element żywienia, szczególnie u osób z cukrzycą. „Wysoki cukier” jest czynnikiem ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego, czy chorób układu sercowo-naczyniowego. Co zrobić, aby obniżyć poziom cukru we krwi? Czy szybko zawsze znaczy skutecznie? Zapraszamy do lektury!

.

.

W artykule:

  • Skąd biorą się wahania cukru?

  • Jakie są normy cukru we krwi?

  • Hiperglikemia, insulina – o co w tym wszystkim chodzi?

  • Co ma picie wody do poziomu cukru?

  • Trening a poziom cukru we krwi

  • Czym jest insulina?

  • Czym jest metformina?

  • Czym są insulinomimetyki?

  • Indeks glikemiczny a kontrola cukru

.

.

Skąd biorą się wahania cukru?

Słowem wstępu przypomnijmy, że jeśli jesteś osobą, która podejrzewa u siebie problemy z wahaniami poziom cukru we krwi – warto udać się do lekarza, by zdiagnozować rzeczywisty problem. Przyczyn takiego stanu może być naprawdę dużo. Wahania cukru mogą świadczyć o wielu problemach natury zdrowotnej. Można zauważyć, że osoby starsze (z cukrzycą typu 2) są szczególnie zainteresowane „naturalnymi” sposobami na obniżenie poziom cukru. Oczywiście nic w tym złego, bo naturalne składniki diety mogą bardzo pomóc, ale nie rozwiążą problemu jeśli przyczyną jest np. cukrzyca. Nic więc nie zastąpi pomocy lekarskiej. Osoby ze stwierdzonym wysokim poziomu cukru (doświadczające tzw. hiperglikemii – wysokiego poziomu cukru) powinny podjąć leczenie i być ostrożne względem pewnych internetowych rad.

Artykuł dedykujemy wszystkim tym, którzy nie szukają tylko „szybkich sposobów na obniżenie poziomu cukru”. Jeśli zmagasz się z wahaniami cukru od dłuższego czasu – nie zwlekaj. Owszem, można szybko obniżyć poziom cukru i są pewne substancje, które w tej materii są skuteczne. Jednak ze względu na fakt, że wysoki poziom cukru może być wynikiem problemów zdrowotnych (np. wspomnianej cukrzycy) nie warto sięgać po leki na własną rękę. Niestety dzieje się tak w przypadku popularnego leku – metforminy, o której jeszcze wspomnimy. Poziom cukru skutecznie obniża insulina, która jest jednak lekiem hormonalnym (stosowanym np. w cukrzycy typu I). U osób z cukrzycą typu II częściej stosuje się tzw. leki hipoglikemizujące oraz wskazuje na utrzymanie zdrowej diety i aktywności fizycznej.

.

.

Jakie są normy cukru we krwi?

Wszelkie odchylenia od normy mogą negatywnie wpływać na zdrowie i powodować negatywne dla niego skutki. Obecnie prawidłowe zalecenia związane z poziomem cukru obejmują pomiary wartości poziomu cukru (glikemii):

na czczo 70 – 99 mg/dl (3,9 – 5,5 mmol/l),

po posiłku (2 godz.) <140 mg/dl (<7,8 mmol/l).

.

Warto również pamiętać o ważnym parametrze jakim jest tzw. hemoglobina glikowana (HbA1c), który może powiedzieć nam więcej o występujących problemach z hiperglikemią.

Hemoglobina glikowana to parametr niezwykle przydatny w monitorowaniu cukrzycy. Pomaga on podjąć specjalistom wiele decyzji terapeutycznych. Wynik pomiaru HbA1c odzwierciedla uśrednione stężenie glukozy we krwi z ostatnich 2 – 3 miesięcy (ze względu, że erytrocyty żyją ok. 120 dni). Wysokie poziomy cukru w tym okresie powodują zmiany poziomu HbA1c szczególnie w pierwszych 2 miesiącach, przez co lekarz specjalista może częściowo określić wahania po ostatniej wizycie pacjenta. Na HbA1c duży wpływ mają nawyki pacjenta tj. zdrowa dieta, aktywność fizyczna.

Niestety każdy stan hiperglikemii to ryzyko uszkodzeń naczyń krwionośnych i czynnik ryzyka problemów sercowo naczyniowych…

.

.

Hiperglikemia, insulina – o co w tym wszystkim chodzi?

Częstą przyczyną hiperglikemii może być występujący defekt wydzielania insuliny. Dla przykładu, w cukrzycy typu I powodem zniszczenia komórek β trzustki (wydzielających insulinę ) może być proces autoimmunologiczny. Wtedy mamy do czynienia z bezwzględnym niedoborem insuliny. Dzieje się tak w wyniku np. procesów środowiskowych.

W cukrzycy typu II powodem defektu wydzielania insuliny u wysokiego poziomu cukru może być otyłość czy brak aktywności fizycznej. Tkanki stają się bardziej odporne na działanie insuliny.

.

Hiperglikemia wymaga stałej edukacji, stąd ważne jest, aby wiedzieć:

czym jest cukrzyca i hiperglikemia po posiłkowa,

czym jest czym grozi hipoglikemia,

jak monitorować glikemię,

jakie są niefarmakologiczne metody leczenia (zmiana stylu życia, aktywność fizyczna),

jak wygląda leczenie hipoglikemizujące (insulina, leki nieinsulinowe np. metformina), 

jak walczyć z czynnikami ryzyka choroby sercowo-naczyniowej (leczenie nadciśnienia tętniczego, czy zaburzeń lipidowych), 

jak leczyć powikłania cukrzycy. 

Nie działajmy krótkoterminowo! Edukacja pozwoli wprowadzać stałe działania zaradcze i lepiej kontrolować poziomy cukru w organizmie.

.

 

Co ma picie wody do poziomu cukru?

Jedna z uniwersalnych podstaw utrzymania zdrowia to zasada odpowiedniego nawodnienia. Zobacz jak zadbać o nawodnienie Okazuje się bowiem, że dbanie o nawodnienie może pomóc w kontroli poziomu cukru we krwi. W sytuacji zbyt wysokich wartości glikemii, wypicie 1-2 szklanek wody może pomóc nerkom w radzeniu sobie z usunięciem cukru z organizmu (wraz z moczem). Zbyt „wysokie cukry” mogą niestety uszkadzać naczynia krwionośne, także te w nerkach, narządzie wzroku czy sercu. Organizm nawodniony skuteczniej radzi sobie z wysokim poziomem cukru usprawniając tzw. filtrację kłębuszkową. Ma ona na celu pozbycie się nadmiaru glukozy w organizmie. Należy także pamiętać, że jeśli u osoby występuje znacznie wzmożone pragnienie (polidypsja) może świadczyć to np. o cukrzycy typu I, stąd wracamy do poprzednich rad dotyczących konieczności diagnostyki przez specjalistę.

.

.

Trening a poziom cukru we krwi

Aktywność fizyczna, a szczególnie intensywny trening, może wpłynąć na obniżenie poziomu cukru w organizmie. Tkanka mięśniowa poddana szczególnie intensywnemu treningowi (np. interwałom) staje się bardziej wyczulona na przyjęcie glukozy czy aminokwasów do swoich tkanek. Tak więc uprawianie sportu może również wpływać na obniżenie poziomu cukru.

Intensywność treningowa jest ściśle związana z glikemią, ale biorąc pod uwagę zrównoważony charakter zaleceń zdrowotnych (przyświecający poprawie glikemii) – zarówno wysiłek interwałowy, jak również aerobowy (czy element siłowy) powinien zagościć na stałe u każdej osoby chcącej poprawić kontrolę glikemii.

.

.

Czym jest insulina?

Insulina jest hormonem obniżającym poziom cukru we krwi. W zależności od rodzaju leczenia, w farmakologii wykorzystuje się różne rodzaje insuliny: szybko działającą insulinę, pośrednią (insulinę o umiarkowanym okresie działania) oraz długo działającą insulinę.

Najszybciej działające analogi insuliny zaczynają działać po 5 – 10 minutach od wstrzyknięcia. Stany wysokiego poziomu cukru mogą być niebezpieczne dla zdrowia, a stany tj. kwasica ketonowa, śpiączka ketonowa lub stany hiperglikemii (hiperosmolalna, nieketonowa) zagrażające życiu, mogą wymagać bardzo szybkiego podania insuliny dożylnie.

Wspominamy o tym informacyjnie, bo insulina jako lek jest efektywna, ale wymaga ścisłej kontroli lekarskiej!

.

.

Czym jest metformina?

Metformina stosowana jest w medycynie od końca lat 50-tych XX wieku. Niestety coraz więcej osób przyjmuje ją bez kontroli lekarza w celu odchudzania. Metformina to lek stosowany często w cukrzycy typu II, gdzie występuje nadwaga i otyłość. Lek ma działania obniżające poziom cukru zarówno na czczo, jak również po posiłkach.

Paradoksalnie nie zwiększa on wydzielania insuliny, nie powoduje hipoglikemii. Jest nazywany „inteligentnym lekiem” – jego działania związane jest z wpływem molekularnym na tzw. aktywację kinazy zależnej do AMP (ang. AMPK – adenosine monophosphate kinase). Metformina więc bardziej hamuje wątrobową produkcję glukozy i uwrażliwia tkanki obwodowe (tj. mięśnie, tkanka tłuszczowa) na działanie insuliny.

.

.

Czym są insulinomimetyki?

Insulinomimetyki to substancje mające na celu poprawić wrażliwość insulinową. Celem jest poprawa ich transportu do komórek. Są to substancje w pewien sposób naśladujące insulinę.

Można zaliczyć do nich berberynę, chrom, kwas alfa-liponowy (ALA) czy cynamon. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o insulinomimetykachkliknij

Jeśli masz cukrzycę – skonsultuj wszelkie wybory dotyczące insulinomimetyków z lekarzem!

.

.

Indeks glikemiczny, a kontrola cukru

Indeks glikemiczny (IG) dzieli żywność o niskim, średnim i wysokim indeksie glikemicznym oraz klasyfikuje je w skali od 0 do 100, np. żywność o niskim IG ma ranking = 55 lub mniej. A jak się to ma do kontroli cukru we krwi?

Spożycie pokarmów o niższym IG pozwala lepiej kontrolować poziom cukru szczególnie u osób z cukrzycą. Pokarmy węglowodanowe, które promują niski, ale utrzymujący się poziom glukozy we krwi, można uznać za korzystne w odniesieniu do kontroli metabolicznej cukrzycy. (Järvi i wsp. 1999)

Poza indeksem glikemicznym, wpływ na lepszą kontrolę cukru ma łączenie pokarmów, gdzie dodatek do węglowodanów porcji tłuszczu z białka może zmniejszyć skoki cukru. Pamiętaj o dodatku awokado, oliwy, pestek i nasion oraz porcji mięsa, jaj, itd. Tłuszcz oraz błonnik pomoże lepiej zarządzać cukrami w organizmie i nie wywoła takich wahań jakbyś spożył same węglowodany. Istnieją również przesłanki, że pokarmy bogate w magnez, chrom czy cynk również mogą poprawiać gospodarkę cukrową i lepiej zarządzać poziomem glikemii. (Russel i wsp. 2016)

Niestety sporym problemem powodującym u wielu osób są słodycze podbijające poziom cukru, stąd warto przejrzeć nasze rady, jak przestać jeść słodycze Jak przestać jeść słodycze?

.

________________

Autor: Łukasz Jaśkiewicz



Źródła:

  1. Russell WR, Baka A, Björck I, Delzenne N, Gao D, Griffiths HR, Hadjilucas E, Juvonen K, Lahtinen S, Lansink M, Loon LV, Mykkänen H, Östman E, Riccardi G, Vinoy S, Weickert MO. Impact of Diet Composition on Blood Glucose Regulation. Crit Rev Food Sci Nutr. 2016;56(4):541-90

  2. Papathanasopoulos A, Camilleri M. Dietary fiber supplements: effects in obesity and metabolic syndrome and relationship to gastrointestinal functions. Gastroenterology. 2010 Jan;138(1):65-72.e1-2

  3. Järvi AE, Karlström BE, Granfeldt YE, Björck IM, Vessby BO, Asp NG. The influence of food structure on postprandial metabolism in patients with non-insulin-dependent diabetes mellitus. Am J Clin Nutr. 1995 Apr;61(4):837-42